Công khai quy hoạch nặng hình thức: ‘Loạn’ thông tin, phát sinh nhũng nhiễu

"Có công bố, có trưng bày nhưng nặng hình thức"

Đó là nhận xét của đại diện một doanh nghiệp tham gia buổi trưng bày bản đồ thông tin quy hoạch tại một địa phương. Thật vậy, buổi công bố thông tin quy hoạch có rất nhiều “bức tranh đầy màu sắc” là những bản đồ quy hoạch được trưng bày, tuy nhiên sau đó mọi thứ đều được xếp gọn và không ai biết được những thông tin quy hoạch này sẽ tiếp tục đi đâu, về đâu?

Theo ông Đỗ Viết Chiến, Cục trưởng Cục Phát triển đô thị - Bộ Xây dựng, người dân cần phải được biết thông tin quy hoạch vì theo quy định cơ quan chức năng phải công khai. Thông tin quy hoạch không thể cứ công bố, đăng tin xong trên truyền hình rồi lại quên lãng".

Báo cáo của Bộ Xây dựng cho biết, Luật Xây dựng năm 2014, Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, Luật sửa đổi bổ sung 37 luật có liên quan đến quy hoạch năm 2018, trong đó có liên quan đến Luật sửa đổi, bổ sung Luật quy hoạch đô thị năm 2009, Luật Đất đai năm 2013 đã vạch rõ nội dung, cách thức, trách nhiệm công bố công khai quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị.

Tuy nhiên trên thực tế còn nhiều tồn tại, việc trưng bày thường xuyên, liên tục tại các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan chưa được duy trì; cập nhật tình hình triển khai quy hoạch đô thị được duyệt chưa thực hiện đúng quy định nên người dân khó theo dõi, giám sát - báo cáo cho biết.

Nêu ý kiến tại nghị trường, đại biểu Quốc hội Lê Thanh Hoàn cho biết nhiều quy hoạch hiện nay công bố chỉ có quyết định mà không có bản đồ cụ thể hoặc nếu có thì bản vẽ chất lượng ảnh rất thấp không thể xem rõ được nội dung. Rõ ràng, việc thực hiện công bố công khai thông tin quy hoạch, bảo đảm quyền tiếp cận của người dân chưa thực sự được coi trọng. Theo phản ánh của cử tri, những gì dân muốn biết, dân cần thực sự rất khó tiếp cận.

Đến thời điểm này, việc cung cấp thông tin về đất đai cho doanh nghiệp đầu tư và người dân còn nhiều hạn chế, nhiều bất cập khi thông tin quy hoạch sử dụng đất rất chung chung. Công khai, minh bạch thông tin tại UBND các các cấp vẫn chưa chủ động thường xuyên, cập nhật chưa đầy đủ. Muốn tiếp cận thông tin về quy hoạch, người dân phải làm thủ tục xin cấp thông tin từ cơ quan quản lý tốn rất nhiều thời gian.

Khổ vì “mù mờ” thông tin quy hoạch

Đối với người dân, việc thiếu thông tin về quy hoạch dẫn đến những khó khăn khi xây dựng nhà, mua bán bất động sản. Đơn cử, khi muốn mua quyền sử dụng một mảnh đất, phần lớn người tham gia giao dịch khó kiểm chứng được miếng đất đó có tranh chấp hay giải tỏa gì không?

Theo quy định hiện nay, Phòng Tài nguyên và Môi trường của quận, huyện sẽ nắm thông tin quy hoạch và cung cấp khi có yêu cầu của người dân. Tuy nhiên trên thực tế, không dễ để người dân có được thông tin từ cơ quan quản lý này.

Còn với doanh nghiệp, khi quy hoạch không được công khai một các đầy đủ thì sẽ rất “gian nan” với việc tiếp cận thông tin, hạn chế khả năng tiếp cận dự án. Sự nhập nhằng này chính là kẽ hở cho nhũng nhiễu, tham nhũng, tạo cơ hội cho lợi ích nhóm phát sinh và gây ra sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa các doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch GP.Invest, đồng thời là Chủ tịch Hiệp hội các nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) cho biết: “Khoảng thời gian từ năm 2008 đến năm 2013, doanh nghiệp khá dễ dàng tiếp cận các dự án. Tuy nhiên hiện nay là vô cùng khó khăn. Bản thân khi chúng tôi làm doanh nghiệp, để tính đủ công ăn việc làm, đủ thu nhập và đủ cổ tức cho cổ đông thì phải đi tìm các dự án vô cùng vất vả và nhiều khi cũng không biết tìm nguồn ở đâu. May mắn thì có thông tin, đây chính là vấn đề quan trọng nhất khi chuẩn bị cho một dự án”.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch GP.Invest

Từ cuối năm 2019, Bộ Xây dựng đã yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố đăng tải đồ án quy hoạch chung phân khu chi tiết thuộc thẩm quyền phê duyệt của tỉnh lên Cổng thông tin điện tử: www.quyhoach.xaydung.gov.vn; Nhưng đến hiện tại vẫn còn không ít địa phương chưa cập nhật thông tin. Khi các cơ quan quản lý tại địa phương chưa thực sự sâu sát, quan tâm thì chất lượng công khai thông tin quy hoạch khó có thể chuyển biến là điều dễ hiểu.

Hiện nay TP. HCM, TP. Đà Nẵng là những địa phương có tiến bộ trong việc công khai quy hoạch đồ án số khi cập nhật cả thông tin cơ bản kèm theo bản đồ số giúp người dân dễ hình dung hơn phần nào về đất đai từng khu vực. Còn với một số trang thông tin quy hoạch khác của các bộ, ngành, thông tin đăng tải chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu của người dân và doanh nghiệp có nhu cầu tra cứu như: kế hoạch sử dụng đất, thông tin các dự án sẽ được ưu tiên đầu tư…, đại diện Bộ Xây dựng cho biết.

Các cơ quan quản lý về quy hoạch cần phải thay đổi cách làm, người dân và doanh nghiệp cần được tiếp cận thông tin quy hoạch một cách rõ ràng, nhanh chóng. Có thể nói, thông tin minh bạch, công khai cũng là hình thức kêu gọi các nhà đầu tư, thu hút nguồn vốn để phát triển kinh tế - xã hội. Như vậy quản lý nhà nước vừa hiệu quả vừa hạn chế tiêu cực mà người dân và doanh nghiệp cũng thuận lợi hơn.