Đường sắt cao tốc: Cuộc đua hạ tầng giữa các siêu cường toàn cầu
(VNF) - Từ Trung Quốc đến châu Âu, từ các siêu đô thị châu Á đến vùng sa mạc Trung Đông, đường sắt tốc độ cao không chỉ là phương tiện di chuyển mà đang trở thành biểu tượng quyền lực mới trong chiến lược phát triển kinh tế – công nghệ của thế kỷ 21.
- 'Khởi công đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trước 31/12/2026' 23/04/2025 11:01
Ai làm chủ đường sắt tốc độ cao, người đó làm chủ thế kỷ 21?
Trong suốt hơn nửa thế kỷ kể từ khi Nhật Bản cho ra đời tuyến Shinkansen đầu tiên vào năm 1964, thế giới đã chứng kiến một cuộc đua âm thầm nhưng quyết liệt về hạ tầng đường sắt tốc độ cao (ĐSTC). Ban đầu là cuộc đua của công nghệ, rồi sau đó là cuộc chơi của những siêu cường quốc gia – nơi các tuyến ĐSTC không chỉ phục vụ giao thông, mà còn phản ánh vị thế công nghiệp, tầm ảnh hưởng địa chính trị và tham vọng xanh hóa nền kinh tế.
Tính đến năm 2024, Trung Quốc dẫn đầu thế giới với mạng lưới ĐSTC dài hơn 42.000 km, tương đương 70% tổng chiều dài toàn cầu, theo China Railway Corporation. Chỉ trong vòng 15 năm, quốc gia này đã biến ĐSTC thành “xương sống” di chuyển nội địa, kết nối gần như toàn bộ các vùng kinh tế trọng điểm. Với mục tiêu mở rộng lên 50.000 km vào năm 2035, Trung Quốc cũng là nước tích cực nhất trong việc xuất khẩu công nghệ và hợp đồng xây dựng ĐSTC ra nước ngoài, đặc biệt là trong Sáng kiến Vành đai – Con đường.

Nhật Bản, “cha đẻ” của ĐSTC, vẫn giữ vững danh tiếng về độ an toàn, chính xác và độ tin cậy của hệ thống Shinkansen. Tuy nhiên, Tokyo cũng đang muốn vượt lên bằng thế hệ mới: tàu maglev siêu dẫn từ tính, hiện đã đạt tốc độ thử nghiệm 603 km/h. Tuyến maglev Tokyo – Nagoya được kỳ vọng trở thành biểu tượng mới của công nghệ Nhật Bản, dù vấp phải những trở ngại về chi phí và phê duyệt môi trường.
Châu Âu với các “ông lớn” như Pháp (TGV), Đức (ICE), Tây Ban Nha (AVE), tiếp tục theo đuổi mô hình phát triển xuyên biên giới. Liên minh châu Âu hiện đang tài trợ hàng chục tỷ euro cho việc mở rộng mạng ĐSTC nhằm thay thế các tuyến bay ngắn – một phần trong chiến lược giảm phát thải carbon của khối đến năm 2050.
Trong khi đó, Mỹ vẫn là “gã khổng lồ chậm chạp” trong cuộc đua này. Ngoại trừ tuyến Amtrak Acela tại Bờ Đông với tốc độ chỉ khoảng 240 km/h, phần lớn nước Mỹ vẫn phụ thuộc vào hàng không và ô tô. Tuy nhiên, những dự án như tuyến California High-Speed Rail và Texas Central đang đặt nền móng cho sự thay đổi – nếu vượt qua được các rào cản pháp lý, tài chính và phản đối chính trị địa phương.
Bài toán kinh tế, công nghệ và quyền lực mềm
Bất kỳ quốc gia nào đầu tư vào ĐSTC đều phải đối mặt với bài toán muôn thuở: chi phí cao, thời gian hoàn vốn dài và áp lực chính trị – tài chính. Trung bình, mỗi km ĐSTC có thể tiêu tốn từ 15–40 triệu USD, tùy theo địa hình, công nghệ và mức độ tích hợp hạ tầng.
Trong khi Trung Quốc chọn mô hình đầu tư công quy mô lớn, cho phép triển khai nhanh nhưng cũng tạo ra gánh nặng nợ công, thì Ấn Độ, Thái Lan hay Indonesia thử nghiệm mô hình đối tác công tư (PPP), sử dụng vốn vay ODA hoặc kết hợp với doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, hiệu quả đầu tư vẫn là dấu hỏi lớn – đặc biệt tại các nước đang phát triển, nơi nhu cầu đi lại cao nhưng khả năng chi trả thấp.

Về công nghệ, cuộc đua hiện nay là giữa hai xu hướng: Công nghệ bánh sắt truyền thống (TGV, Shinkansen, CRH) với tốc độ khoảng 250–350 km/h, dễ tích hợp vào mạng hiện hữu và chi phí hợp lý hơn; và Công nghệ maglev (Magnetically Levitated Train), có thể đạt trên 600 km/h, gần như không có ma sát và cực kỳ êm ái, nhưng đắt đỏ và yêu cầu hạ tầng hoàn toàn mới.
Tàu đệm từ L0 Maglev hiện đang được phát triển và thử nghiệm bởi Công ty Đường sắt Trung tâm Nhật Bản (JR Central) đã giữ kỷ lục về tốc độ đường bộ đối với các phương tiện đường sắt trên thế giới, đạt tốc độ tới 601km/h.
Các chuyên gia vận tải đánh giá, maglev là tương lai dài hạn, nhưng bánh sắt truyền thống vẫn sẽ chiếm ưu thế ít nhất trong 2 thập kỷ tới vì yếu tố kinh tế và tính khả thi.
Đáng chú ý, theo các chuyên gia, ĐSTC không còn là một sản phẩm thuần túy kỹ thuật – mà đã trở thành công cụ quyền lực mềm. Trung Quốc tích cực ký kết, tài trợ và xây dựng các tuyến ĐSTC tại châu Phi, Đông Nam Á, Trung Á, Đông Âu như một phần của chính sách mở rộng ảnh hưởng kinh tế. Trong khi đó, Nhật Bản, Hàn Quốc và thậm chí châu Âu cũng cạnh tranh giành thị phần tại các thị trường mới nổi, như Việt Nam, Malaysia, Brazil hay Ai Cập.
Khi các tuyến bay ngắn ngày càng bị hạn chế vì ô nhiễm, đô thị hoá tăng tốc và nhu cầu đi lại liên vùng bùng nổ, đường sắt tốc độ cao sẽ trở thành một hạ tầng thiết yếu, giống như đường cao tốc hay viễn thông 5G của thế kỷ 20. Tuy nhiên, bài toán kinh tế vẫn cần lời giải hợp lý: đầu tư thế nào để hiệu quả, chọn công nghệ nào phù hợp, và làm sao để cân bằng giữa lợi ích dân sinh và sức mạnh địa chính trị?
Dù mang dáng dấp khác nhau ở mỗi quốc gia, nhưng ở mọi nơi, đường sắt tốc độ cao luôn đặt ra một câu hỏi cốt lõi: Tốc độ có đủ để thay đổi vận mệnh kinh tế, hay chỉ đơn thuần là một đường ray xa xỉ?
Tuyến tàu cao tốc Trung Quốc lập nhiều kỷ lục nhất thế giới
Bình Định đặt mục tiêu thành trung tâm công nghiệp bán dẫn vào năm 2030
(VNF) - Bình Định đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và an ninh mạng quan trọng của Việt Nam, với hạ tầng số hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái công nghệ toàn diện.
Đà Nẵng gọi đầu tư phòng thí nghiệm vi mạch bán dẫn 1.800 tỷ đồng
(VNF) - Dự án đặt tại Công viên phần mềm số 2, tập trung nghiên cứu và sản xuất công nghệ đóng gói tiên tiến (Advanced Packaging) với công suất thiết kế 10 triệu sản phẩm mỗi năm.
AI lên ngôi: Google "trảm" nhân sự, bão sa thải càn quét toàn cầu
Cơn sốt AI đang khiến các ông lớn công nghệ như Google mạnh tay "thay máu" nhân sự, mở màn cho làn sóng sa thải quy mô lớn và đặt dấu hỏi về tương lai người lao động ngành tech.
Việt Nam có liên minh đào tạo 'kỹ sư 57' để thực thi Nghị quyết 57
(VNF) - Liên minh nhân lực chiến lược thực thi Nghị quyết 57 sẽ tạo ra thế hệ nhân sự có năng lực chuyên môn cao, sẵn sàng tham gia triển khai Nghị quyết 57.
Quảng Trị: ‘Cửa ngõ Đông Dương’ mở lối cho ngành logistics cất cánh
(VNF) - Với vị trí đầu tuyến Hành lang Kinh tế Đông - Tây, hạ tầng logistics đang được đầu tư mạnh và chính sách thu hút cởi mở, Quảng Trị đang vươn mình trở thành trung tâm kết nối chuỗi cung ứng xuyên biên giới, mở ra cơ hội lớn cho ngành dịch vụ hậu cần.
FPT 'chiêu mộ' Navisoft: Từ dự án lịch sử ngành chứng khoán, đến thỏa thuận về chung nhà
(VNF) - FPT và Navisoft đã có hành trình hợp tác trong dự án lịch sử “100 ngày xử lý sự cố nghẽn lệnh HoSE” năm 2021 trước khi về chung nhà.
Phát triển dịch vụ blockchain: Cơ hội để Việt Nam đi trước thế giới
(VNF) - Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch HĐQT Công ty 1Matrix, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, việc làm chủ hoàn toàn về công nghệ và sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực blockchain không chỉ giúp Việt Nam chủ động ứng dụng công nghệ vào tiến trình phát triển nền kinh tế số, xã hội số, tương lai số mà còn củng cố chủ quyền quốc gia về dữ liệu, an ninh thông tin và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
'Không phải chịu trách nhiệm hình sự với rủi ro nghiên cứu khoa học công nghệ'
(VNF) - Dự thảo luật quy định không phải chịu trách nhiệm hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ
Hải Phòng: Năm 2025, kinh tế số chiếm 35% GRDP
(VNF) - Hải Phòng đặt mục tiêu đến hết năm 2025, tỷ trọng kinh tế số đạt 35% GRDP; kinh tế số trong từng ngành đạt tối thiểu 15%; thương mại điện tử chiếm trên 15% tổng mức bán lẻ.
Mạng xã hội không được yêu cầu xác thực tài khoản bằng căn cước công dân
(VNF) - Theo Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, các nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội không được yêu cầu hình ảnh, video chứa nội dung đầy đủ hoặc một phần căn cước công dân làm yếu tố xác thực tài khoản.
FPT thâu tóm doanh nghiệp công nghệ Đức
(VNF) - Ngày 5/5, FPT công bố hoàn tất thương vụ mua David Lamm Consulting – Công ty tư vấn công nghệ thông tin trong ngành năng lượng của Đức.
iPhone 16 Pro Max giảm hơn 5 triệu đồng, giá chạm đáy sau 6 tháng mở bán
(VNF) - Thị trường di động trầm lắng, iPhone 16 bất ngờ chạm mức giá thấp nhất kể từ khi mở bán. Đáng chú ý, sự góp mặt của iPhone 16e giúp hoàn thiện hệ sinh thái với 5 phiên bản, trải đều từ 16 đến gần 30 triệu đồng.
Đào vàng trong đống rác thải: Kho báu 390.000 tỷ đồng bị lãng quên
(VNF) - Rác điện tử – thứ bị vứt bỏ vô tội vạ thực chất là “mỏ vàng” chứa tài nguyên quý hiếm trị giá hàng trăm nghìn tỷ đồng, đồng thời là chìa khóa kinh tế và môi trường trong thời kỳ khủng hoảng tài nguyên.
VNPT - Viettel kiến nghị loạt vấn đề về gói thầu tại Sân bay Long Thành
(VNF) - Liên danh VNPT - Viettel kiến nghị loạt nội dung liên quan gói thầu Thi công lắp đặt và cung cấp thiết bị hệ thống quản lý tại Sân bay Long Thành.
Trình diễn drone: Cuộc chơi công nghệ cao phức tạp và thách thức
(VNF) - Tùy theo số lượng drone và độ phức tạp, một buổi trình diễn ánh sáng bằng máy bay không người lái có thể tốn từ vài tỷ đến hàng chục tỷ đồng.
ChatGPT thành 'chợ online' toàn cầu, người dùng được mua sắm trực tiếp
(VNF) - OpenAI vừa tích hợp tính năng mua sắm vào ChatGPT, cho phép người dùng tìm kiếm, so sánh và mua hàng trực tiếp ngay trong cửa sổ trò chuyện, mở ra bước tiến mới trong xu hướng kết hợp AI và thương mại điện tử.
Tin vui cho người mất việc, những nghề mới 'hái ra tiền' nhờ AI
(VNF) - AI không chỉ thách thức mà còn mở ra vô số việc làm mới. Dưới đây là 5 nghề AI mới cho mức lương tới hàng tỷ đồng mỗi năm.
Bán hàng online hết thời 'dễ ăn': Người mua tăng, người bán tháo chạy
(VNF) - Mặc dù sản lượng tiêu thụ trên sàn tăng gần 51%, hơn 165.000 cửa hàng đã "biến mất" trong một năm, phản ánh sự khắc nghiệt ngày càng lớn của thị trường thương mại điện tử. Các chủ shop nhỏ đang rút lui vì chi phí cao và cạnh tranh gay gắt.
Sáng tạo nội dung số lan tỏa tinh thần “Yêu nước theo cách của bạn”
(VNF) - Chương trình “Yêu nước theo cách của bạn” để kết nối và lan toả cách thể hiện tình yêu nước từ cộng đồng, từ đó tạo nên một bộ sưu tập cảm hứng sống động, chân thực, có giá trị lâu dài cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Pin siêu tốc 'Made in China': Sạc 5 phút, đi hơn 500km
(VNF) - Cuộc đua công nghệ pin xe điện tại Trung Quốc tiếp tục nóng lên khi nhà sản xuất CATL tung ra dòng pin sạc Shenxing nâng cấp, có thể cung cấp phạm vi hoạt động lên tới 320 dặm (khoảng 515km) sau khi sạc 5 phút – bỏ xa đối thủ BYD và cả trạm Supercharger của Tesla.
vnEdu Connect thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số ngành giáo dục
(VNF) - Là một trong những giải pháp tiêu biểu góp phần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số ngành giáo dục và đào tạo Việt Nam, ứng dụng kết nối nhà trường và phụ huynh – vnEdu Connect của Tập đoàn VNPT đang ngày càng được nhiều trường học và phụ huynh trên cả nước tin tưởng lựa chọn.
Sumitomo và SBI Holdings đầu tư 40% vào công ty con của FPT
(VNF) - Tập đoàn Sumitomo và Tập đoàn SBI Holdings sẽ lần lượt đầu tư 20% và 20% vào Công ty FPT Smart Cloud Japan (thuộc Tập đoàn FPT).
Hằng Du mục bị bắt nhưng gian hàng online vẫn thu về 58 tỷ đồng
(VNF) - Theo báo cáo của Metric, gian hàng của Hằng Du Mục có doanh thu quý I/2025 đạt 58,1 tỷ đồng trên TikTok Shop là một trong ba gian hàng có doanh số lớn nhất trên các sàn thương mại điện tử trong ngành hàng thực phẩm.
VNPT góp phần số hóa hành trình khai thác nhà ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất
(VNF) - Tập đoàn VNPT đã đồng hành cùng Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) hiện thực hóa mục tiêu đưa cảng hàng không Tân Sơn Nhất tiến gần mục tiêu trở thành trung tâm hàng không hàng đầu châu Á.
Bình Định đặt mục tiêu thành trung tâm công nghiệp bán dẫn vào năm 2030
(VNF) - Bình Định đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành trung tâm công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và an ninh mạng quan trọng của Việt Nam, với hạ tầng số hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ sinh thái công nghệ toàn diện.
Ngắm các bãi tắm biển nhân tạo nghìn tỷ bên Vịnh Hạ Long
(VNF) - Các bãi biển nhân tạo tại Hạ Long đều đẹp không kém các bãi tắm tự nhiên với thảm cát trắng trải dài, sạch, đẹp, thu hút du khách cả 4 mùa quanh năm.