Đường sắt cao tốc: Cuộc đua hạ tầng giữa các siêu cường toàn cầu
(VNF) - Từ Trung Quốc đến châu Âu, từ các siêu đô thị châu Á đến vùng sa mạc Trung Đông, đường sắt tốc độ cao không chỉ là phương tiện di chuyển mà đang trở thành biểu tượng quyền lực mới trong chiến lược phát triển kinh tế – công nghệ của thế kỷ 21.
- 'Khởi công đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trước 31/12/2026' 23/04/2025 11:01
Ai làm chủ đường sắt tốc độ cao, người đó làm chủ thế kỷ 21?
Trong suốt hơn nửa thế kỷ kể từ khi Nhật Bản cho ra đời tuyến Shinkansen đầu tiên vào năm 1964, thế giới đã chứng kiến một cuộc đua âm thầm nhưng quyết liệt về hạ tầng đường sắt tốc độ cao (ĐSTC). Ban đầu là cuộc đua của công nghệ, rồi sau đó là cuộc chơi của những siêu cường quốc gia – nơi các tuyến ĐSTC không chỉ phục vụ giao thông, mà còn phản ánh vị thế công nghiệp, tầm ảnh hưởng địa chính trị và tham vọng xanh hóa nền kinh tế.
Tính đến năm 2024, Trung Quốc dẫn đầu thế giới với mạng lưới ĐSTC dài hơn 42.000 km, tương đương 70% tổng chiều dài toàn cầu, theo China Railway Corporation. Chỉ trong vòng 15 năm, quốc gia này đã biến ĐSTC thành “xương sống” di chuyển nội địa, kết nối gần như toàn bộ các vùng kinh tế trọng điểm. Với mục tiêu mở rộng lên 50.000 km vào năm 2035, Trung Quốc cũng là nước tích cực nhất trong việc xuất khẩu công nghệ và hợp đồng xây dựng ĐSTC ra nước ngoài, đặc biệt là trong Sáng kiến Vành đai – Con đường.

Nhật Bản, “cha đẻ” của ĐSTC, vẫn giữ vững danh tiếng về độ an toàn, chính xác và độ tin cậy của hệ thống Shinkansen. Tuy nhiên, Tokyo cũng đang muốn vượt lên bằng thế hệ mới: tàu maglev siêu dẫn từ tính, hiện đã đạt tốc độ thử nghiệm 603 km/h. Tuyến maglev Tokyo – Nagoya được kỳ vọng trở thành biểu tượng mới của công nghệ Nhật Bản, dù vấp phải những trở ngại về chi phí và phê duyệt môi trường.
Châu Âu với các “ông lớn” như Pháp (TGV), Đức (ICE), Tây Ban Nha (AVE), tiếp tục theo đuổi mô hình phát triển xuyên biên giới. Liên minh châu Âu hiện đang tài trợ hàng chục tỷ euro cho việc mở rộng mạng ĐSTC nhằm thay thế các tuyến bay ngắn – một phần trong chiến lược giảm phát thải carbon của khối đến năm 2050.
Trong khi đó, Mỹ vẫn là “gã khổng lồ chậm chạp” trong cuộc đua này. Ngoại trừ tuyến Amtrak Acela tại Bờ Đông với tốc độ chỉ khoảng 240 km/h, phần lớn nước Mỹ vẫn phụ thuộc vào hàng không và ô tô. Tuy nhiên, những dự án như tuyến California High-Speed Rail và Texas Central đang đặt nền móng cho sự thay đổi – nếu vượt qua được các rào cản pháp lý, tài chính và phản đối chính trị địa phương.
Bài toán kinh tế, công nghệ và quyền lực mềm
Bất kỳ quốc gia nào đầu tư vào ĐSTC đều phải đối mặt với bài toán muôn thuở: chi phí cao, thời gian hoàn vốn dài và áp lực chính trị – tài chính. Trung bình, mỗi km ĐSTC có thể tiêu tốn từ 15–40 triệu USD, tùy theo địa hình, công nghệ và mức độ tích hợp hạ tầng.
Trong khi Trung Quốc chọn mô hình đầu tư công quy mô lớn, cho phép triển khai nhanh nhưng cũng tạo ra gánh nặng nợ công, thì Ấn Độ, Thái Lan hay Indonesia thử nghiệm mô hình đối tác công tư (PPP), sử dụng vốn vay ODA hoặc kết hợp với doanh nghiệp tư nhân. Tuy nhiên, hiệu quả đầu tư vẫn là dấu hỏi lớn – đặc biệt tại các nước đang phát triển, nơi nhu cầu đi lại cao nhưng khả năng chi trả thấp.

Về công nghệ, cuộc đua hiện nay là giữa hai xu hướng: Công nghệ bánh sắt truyền thống (TGV, Shinkansen, CRH) với tốc độ khoảng 250–350 km/h, dễ tích hợp vào mạng hiện hữu và chi phí hợp lý hơn; và Công nghệ maglev (Magnetically Levitated Train), có thể đạt trên 600 km/h, gần như không có ma sát và cực kỳ êm ái, nhưng đắt đỏ và yêu cầu hạ tầng hoàn toàn mới.
Tàu đệm từ L0 Maglev hiện đang được phát triển và thử nghiệm bởi Công ty Đường sắt Trung tâm Nhật Bản (JR Central) đã giữ kỷ lục về tốc độ đường bộ đối với các phương tiện đường sắt trên thế giới, đạt tốc độ tới 601km/h.
Các chuyên gia vận tải đánh giá, maglev là tương lai dài hạn, nhưng bánh sắt truyền thống vẫn sẽ chiếm ưu thế ít nhất trong 2 thập kỷ tới vì yếu tố kinh tế và tính khả thi.
Đáng chú ý, theo các chuyên gia, ĐSTC không còn là một sản phẩm thuần túy kỹ thuật – mà đã trở thành công cụ quyền lực mềm. Trung Quốc tích cực ký kết, tài trợ và xây dựng các tuyến ĐSTC tại châu Phi, Đông Nam Á, Trung Á, Đông Âu như một phần của chính sách mở rộng ảnh hưởng kinh tế. Trong khi đó, Nhật Bản, Hàn Quốc và thậm chí châu Âu cũng cạnh tranh giành thị phần tại các thị trường mới nổi, như Việt Nam, Malaysia, Brazil hay Ai Cập.
Khi các tuyến bay ngắn ngày càng bị hạn chế vì ô nhiễm, đô thị hoá tăng tốc và nhu cầu đi lại liên vùng bùng nổ, đường sắt tốc độ cao sẽ trở thành một hạ tầng thiết yếu, giống như đường cao tốc hay viễn thông 5G của thế kỷ 20. Tuy nhiên, bài toán kinh tế vẫn cần lời giải hợp lý: đầu tư thế nào để hiệu quả, chọn công nghệ nào phù hợp, và làm sao để cân bằng giữa lợi ích dân sinh và sức mạnh địa chính trị?
Dù mang dáng dấp khác nhau ở mỗi quốc gia, nhưng ở mọi nơi, đường sắt tốc độ cao luôn đặt ra một câu hỏi cốt lõi: Tốc độ có đủ để thay đổi vận mệnh kinh tế, hay chỉ đơn thuần là một đường ray xa xỉ?
Tuyến tàu cao tốc Trung Quốc lập nhiều kỷ lục nhất thế giới
Viettel sắp vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn đầu tiên của Việt Nam
(VNF) - Viettel đang chuẩn bị nguồn lực để vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam. Đây là nhiệm vụ được Chính phủ giao Bộ Quốc phòng và Viettel triển khai.
Đồ chơi thời AI: Giật mình khi gấu bông ‘trò chuyện’ tình dục với trẻ nhỏ
(VNF) - Đồ chơi AI đang tạo ra những người bạn “thông minh” cho trẻ. Nhưng nó cũng kéo theo rủi ro về nội dung độc hại và xâm phạm quyền riêng tư.
iPhone 17 thành công ‘phi thường’, Apple lập kỷ lục chưa từng có
(VNF) - Apple được dự báo sẽ lập kỷ lục mới về số lượng iPhone xuất xưởng trong năm 2025, nhờ sức hút từ dòng iPhone 17.
Việt Nam lập trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và chính sách 'AI hóa toàn diện'
(VNF) - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, Việt Nam xem AI không chỉ là một công nghệ hỗ trợ, mà là nền hạ tầng trí tuệ thiết yếu trong tương lai tương đương với điện, Internet hay viễn thông. Với tư duy đó, Việt Nam đang xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và triển khai chính sách “AI hóa toàn diện”, đưa AI trở thành công cụ trí tuệ của toàn dân.
Facebook đóng ứng dụng Messenger trên máy tính từ 15/12, người dùng cần làm gì?
(VNF) - Meta thông báo sẽ ngừng hỗ trợ phiên bản ứng dụng Messenger dành cho máy tính Windows và macOS vào ngày 15/12 tới.
Samsung Z TriFold ra mắt: Table gắn kèm điện thoại, trải nghiệm chưa từng có
(VNF) - Samsung vừa chính thức công bố Galaxy Z TriFold - mẫu smartphone gập nhiều người mong chờ với hai bản lề thay vì chỉ một.
Dịch vụ Cloud toàn cầu đạt 723,4 tỷ USD: Công cụ mới giúp doanh nghiệp kiểm soát chi phí
(VNF) - Chi phí dịch vụ cloud toàn cầu được dự báo gần chạm 723,4 tỷ USD trong năm 2025, thúc đẩy nhu cầu kiểm soát chi tiêu chặt chẽ hơn. Đáp lại xu hướng này, ManageEngine ra mắt kiến trúc đa portal trên CloudSpend nhằm giúp doanh nghiệp theo dõi và tối ưu hóa chi phí hiệu quả hơn.
C.Product: Lợi thế giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh dựa trên dữ liệu
(VNF) - Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh bằng tốc độ và dữ liệu, doanh nghiệp cần những công cụ tự động hóa để thu thập, phân tích và phản hồi khách hàng nhanh nhất. Nền tảng hợp nhất C.Product giúp đội ngũ bán hàng không chỉ nắm bắt thông tin kịp thời mà còn biến dữ liệu thành lợi thế cạnh tranh thực sự.
iPhone 18 Pro nguy cơ tăng giá, Apple có ‘tuyệt chiêu’ để hoá giải?
(VNF) - Liệu Apple có đủ mạnh để giữ giá iPhone 18 Pro và iPhone 18 Pro Max trước bão tăng chi phí do thiếu hụt nguồn cung chip nhớ.
Không phải Nvidia, đây mới là công ty AI ‘nóng’ nhất thế giới lúc này
(VNF) - Khó có khả năng bất kỳ ai tái lập được mức độ thống trị như Nvidia hiện nay, nhưng Google đang khiến thị trường đổi chiều.
Facebook, YouTube và TikTok gây hại trẻ vị thành niên: Lời thú nhận về '1 loại ma túy'
(VNF) - Một loạt cáo buộc mới cho rằng Facebook, YouTube, TikTok và Snapchat từ lâu đã biết chính xác mức độ gây hại của nền tảng đối với thanh thiếu niên, nhưng phớt lờ.
Quyết tâm vào chuỗi bán dẫn toàn cầu: Mục tiêu và thách thức nhân lực của Việt Nam
(VNF) - Trong làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu, các quốc gia không chỉ cạnh tranh bằng ưu đãi đầu tư mà bằng chính năng lực vận hành công nghệ, trong đó nhân lực là yếu tố quyết định.
Nvidia tuyên bố sở hữu công nghệ 'đi trước 1 thế hệ' khiến các đối thủ sốc
(VNF) - Khẳng định sở hữu công nghệ chip “đi trước một thế hệ”, Nvidia tự tin rằng hệ sinh thái GPU của họ là lựa chọn số 1 cho các mô hình AI lớn.
Apple vượt Samsung sau 14 năm: iPhone 'lên đỉnh' toàn cầu
(VNF) - Apple dự kiến sẽ xuất xưởng nhiều smartphone hơn Samsung trong năm 2025 - lần đầu tiên trong 14 năm qua, theo báo cáo mới từ Counterpoint Research công bố hôm thứ Tư.
Nền tảng khoa học cơ bản 'đâm chồi' những ngành công nghệ mới
(VNF) - Ít ai biết rằng tại Việt Nam, có một doanh nghiệp chọn đi từ “gốc rễ” bằng việc đầu tư bài bản vào khoa học cơ bản và đổi mới sáng tạo, xây nền tảng để phát triển bền vững nhiều công nghệ lõi mới trong một hệ sinh thái có tính cộng hưởng.
Các ‘ông lớn’ công nghệ ra tay cứu trợ vụ cháy thảm khốc nhất Hong Kong
(VNF) - Làn sóng quyên góp dồn dập từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc sau vụ cháy chung cư kinh hoàng ở Hong Kong, khiến ít nhất 94 người thiệt mạng.
Nghiên cứu khoa học phải tạo doanh thu gấp 5–10 lần vốn đầu tư
(VNF) - Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết các nhiệm vụ khoa học sẽ phải tạo doanh thu gấp 5 – 10 lần vốn đầu tư sau 3–5 năm, trong đó tối thiểu 30% lợi nhuận thương mại hóa thuộc về nhóm nghiên cứu trực tiếp.
Chọn mua iPhone phù hợp dịp cuối năm: Flagship đỉnh cao hay giá rẻ?
(VNF) - Không có chiếc iPhone hoàn hảo cho tất cả, mà chỉ có chiếc iPhone phù hợp nhất với bạn. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để chọn mua iPhone năm 2025.
Bắt tay Elon Musk và Jensen Huang, Saudi Arabia muốn thành trung tâm AI hàng đầu thế giới
(VNF) - Cuộc tái định hình quan hệ với Mỹ cho thấy tham vọng của Saudi Arabia: đưa vương quốc trở thành trung tâm AI hàng đầu thế giới.
Kinh tế số Việt Nam có thể đạt 39 tỷ USD trong năm nay
(VNF) - Nền kinh tế số Việt Nam được dự báo đạt 39 tỷ USD tổng giá trị hàng hóa vào cuối năm 2025, tăng trưởng 17% so với cùng kỳ năm trước.
Chuyển đổi hạ tầng chứng thực điện tử quốc gia
(VNF) - Việc chuyển đổi hạ tầng dịch vụ chứng thực điện tử quốc gia (Root CA) giúp chuẩn hóa và nâng tầm dịch vụ tin cậy về chữ ký số.
OpenAI sắp ra mắt sản phẩm đe dọa iPhone của Apple
(VNF) - OpenAI có thể đang chuẩn bị cho các sản phẩm phần cứng quy mô lớn, mang đến “trải nghiệm bình yên” - hoàn toàn đối lập với smartphone.
Bitcoin tiếp tục ‘chảy máu’, quỹ đầu tư lớn nhất thế giới rơi vào cảnh tồi tệ
(VNF) - Quỹ ETF Bitcoin của BlackRock đang trải qua tháng tồi tệ nhất kể từ khi ra mắt, trong bối cảnh giá Bitcoin ghi nhận mức giảm mạnh nhất trong hơn ba năm.
FPT đầu tư khu công nghệ số tập trung Tuần Châu 138 tỷ tại Quảng Ninh
(VNF) - Dự án Khu công nghệ số tập trung Tuần Châu do Tập đoàn FPT làm nhà đầu tư có tổng vốn hơn 138 tỷ đồng, với quy mô diện tích khoảng 8,94ha.
Samsung muốn mở rộng sản xuất tại Việt Nam
(VNF) - Lãnh đạo Samsung cho biết đang xây dựng chiến lược mở rộng sản xuất tại Việt Nam, trong đó có tỉnh Bắc Ninh, nhất là phát triển các dự án sản xuất màn hình OLED.
Viettel sắp vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn đầu tiên của Việt Nam
(VNF) - Viettel đang chuẩn bị nguồn lực để vận hành nhà máy chế tạo chip bán dẫn công nghệ cao đầu tiên của Việt Nam. Đây là nhiệm vụ được Chính phủ giao Bộ Quốc phòng và Viettel triển khai.
Hé lộ trụ sở Trung tâm tài chính quốc tế tại Đà Nẵng
(VNF) - Đà Nẵng đã sử dụng một phần khối nhà 8 tầng thuộc Công viên phần mềm số 2 làm trụ sở tạm của Trung tâm tài chính quốc tế và các cơ quan, tổ chức liên quan.


































































