GS Đặng Hùng Võ: Luật Đất đai đang vênh với Hiến pháp, vênh với mọi luật ban hành sau năm 2013

'Luật Đất đai đang vi hiến'

Theo GS Đặng Hùng Võ, quy định về xử lý dự án treo của Luật Đất đai 2013 đang trái với Hiến pháp. Cụ thể, với dự án chậm triển khai, Luật Đất đai 2013 cho phép gia hạn 24 tháng, sau 24 tháng mà nhà đầu tư vẫn “treo” dự án thì Nhà nươc sẽ thu hồi đất và toàn bộ tài sản trên đất.

“Đây là quy định vi hiến. Nghị quyết 19 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về vấn đề đất đai đã nêu hướng xử lý với dự án treo là đánh thuế hoặc phạt nặng. Tuy nhiên Luật Đất đai 2013 lại đi theo hướng thu hồi cả đất lẫn tài sản trên đất.

“Đất đai có thể thu hồi nhưng tài sản đã đầu tư trên đất thì không thể tịch thu. Bởi vì Hiến pháp quy định Nhà nước không quốc hữu hóa bất kỳ tài sản nào hình thành hợp pháp. Tôi cho rằng cần sửa quy định xử lý dự án treo, nên quay lại với phương án xử phạt”, GS Võ nói.

Điều thứ hai không đúng Hiến pháp của Luật Đất đai 2013, theo GS Võ, là quy định thu hồi đất.

Hiến pháp quy định Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết vì mục đích an ninh, quốc phòng, để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Luật Đất đai 2013 đã cụ thể hóa quy định này của Hiến pháp bằng các Điều 61, 62. Trong đó, Điều 61 quy định những trường hợp thu hồi đất vì mục đích an ninh, quốc phòng; Điều 62 quy định những trường hợp để phát triển kinh tế - xã hội vì mục đích quốc gia, công cộng.

“Ở đây nếu truy ra thì sử dụng đất vì mục đích an ninh, quốc phòng là có định nghĩa; sử dụng đất vì lợi ích công cộng cũng có định nghĩa. Nhưng không có định nghĩa thế nào là sử dụng đất vì lợi ích quốc gia. Hoàn toàn không có định nghĩa. Và như vậy, không có cơ sở gì để triển khai Điều 62 cả.

“Nếu tôi quay lại dùng định nghĩa của Luật Đất đai 2003 thì sử dụng đất vì lợi ích quốc gia chỉ có 2 trường hợp: đất dùng để xây dựng trụ sở cơ quan nhà nước và đất dành cho các công trình công.

“Còn ở đây, nếu anh không đưa ra định nghĩa mà chỉ quy định trường hợp nào được thu hồi đất vì lợi ích quốc gia thì sẽ dẫn tới mâu thuẫn pháp luật. Đấy không phải là phương pháp xây dựng luật. Luật ấy hở sườn hết tất cả và không thể hiện được ý tưởng của Hiến pháp. Tôi cho đây là cách quy định bừa bãi, không đúng phép tắc trong xây dựng luật”, GS Võ nhấn mạnh.

Khâu yếu nhất của Luật Đất đai là vốn hóa đất đai

GS Đặng Hùng Võ cho rằng một trong những khoảng trống lớn nhất của Luật Đất đai 2013 là câu chuyện biến vốn đất thành vốn tài chính, gọi là vốn hóa đất đai.

“Ví dụ ở cơ chế đổi đất lấy hạ tầng (BT), Luật Đất đai chỉ quy định về thẩm quyền giao đất đối ứng mà không quy định về định giá đất đai. Cái người ta cần nhất trong BT là định giá đất chứ không phải thẩm quyền giao đất.

“Cái thẩm quyền giao đất thì chả có gì đặc biệt. Trong trường hợp BT thì thẩm quyền chắc chắn là của UBND cấp tỉnh, cần gì quy định nữa. Ấy thế nhưng phần quan trọng là xác định giá trị của phần đất đai đem đi đổi lại không có. Đây là lỗ hổng dẫn tới việc bê trễ trong quản lý dự án BT hiện nay”, GS Võ phân tích.

Một vấn đề nữa liên quan đến chuyển đất đai thành vốn là câu chuyện cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Cho đến hiện nay, pháp luật vẫn quy định không tính giá trị đất đai đối với trường hợp đất thuê vào giá trị doanh nghiệp. "Tuy nhiên, đất thuê cũng có hai loại là thuê trả tiền một lần và thuê trả tiền hàng năm. Do đó, nếu nói thuê đất thì không cần xử lý quyền sử dụng đất là không đúng”.

“Thuê đất trả tiền một lần thì đấy là tích lũy giá trị vào đất đai thông qua hình thức thuê đất. Bởi vì đã trả tiền một lần rồi. Đây là sự đổi khác của Luật Đất đai 2013 so với Luật Đất đai 2003. Trước đây Luật Đất đai 2003 gọi là giao đất, còn Luật Đất đai 2013 gọi là thuê đất trả tiền một lần.

“Nghị định về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước quy định không tính giá trị đất thuê vào giá trị doanh nghiệp chỉ đúng với Luật 2003 chứ không đúng với Luật 2013. Bởi vì Luật 2013 gọi giao đất là thuê đất trả tiền một lần. Nghị định của Chính phủ đã không đổi thay theo sự thay đổi của Luật 2013. Tôi cho đây là cái dẫn đến nhiều vướng mắc trong cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước”. GS Võ nhận định.

‘Cái tệ của Việt Nam là không xem xét Luật thuế song hành với Luật Đất đai’

GS Đặng Hùng Võ cho biết hiện nay khi mua bán đất, người dân thường ghi giá trên hợp đồng thấp hơn giá nhà nước nhằm trốn thuế. Để khắc phục tình trạng này, luật thuế thu nhập quy định rằng nếu giá trên hợp đồng cao hơn giá của nhà nước thì tính thuế theo giá hợp đồng, nếu giá hợp đồng thấp hơn giá nhà nước thì tính theo giá nhà nước.

“Cứ tưởng thế là khôn, nhưng quy định như vậy là có hại cho toàn bộ hệ thống định giá đất. Bởi quy định như vậy sẽ khiến giá trị thật của đất không bao giờ ‘nổi lên’ trên hợp đồng và chúng ta sẽ không bao giờ có được cơ sở dữ liệu về giá đất theo thị trường”, GS Võ nói.

Theo GS Võ, nếu bây giờ sửa Luật Đất đai thì cần sửa luôn Luât Thuế thu nhập cá nhân. “Cần bỏ cái quy định ỡm ờ kia đi. Đừng làm chuyện đấy. Nhà nước tính thuế theo giá của Nhà nước. Chấm hết”.

“Chúng ta trước nay không xem xét luật thuế song hành với Luật Đất đai. Đấy là cái rất tệ của Việt Nam. Thuế về đất phải gắn với chính sách đất đai. Tôi không nói là phải nhập vào nhưng chỉ có khi xem xét đồng thời chúng ta mới cân đối được các chính sách về đất”, GS Võ nhấn mạnh.