Hỗ trợ phục hồi sau bão: Chia nhỏ nhóm đối tượng, kéo dài thời hạn

Doanh nghiệp thiệt hại nặng nề

Cơn bão số 3 (Yagi) lịch sử vừa qua có phạm vi ảnh hưởng rất rộng. Theo thống kê sơ bộ, tổng thiệt hại về tài sản do bão gây ra trên 50.000 tỷ đồng, dự báo có thể làm tốc độ tăng trưởng GDP cả năm giảm khoảng 0,15% so với kịch bản tăng trưởng đạt 6,8 - 7%.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế của nhiều địa phương như: Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Lào Cai… có thể giảm trên 0,5% so với dự báo.

Bà Hà Thu Giang – Vụ trưởng Vụ Tín dụng Các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) - cho biết, theo số liệu của các ngân hàng, khoảng 73.000 khách hàng bị ảnh hưởng với dư nợ ước tính khoảng 94.000 tỷ đồng.

Theo thông tin tổng hợp từ các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), mức độ thiệt hại đối với tài sản và hoạt động sản xuất kinh doanh của nhiều doanh nghiệp rất nặng nề, ước tính hàng nghìn tỉ đồng. Nhiều tài sản có giá trị lớn của không ít doanh nghiệp đã bị hư hỏng như nhà xưởng, tàu thuyền, phương tiện giao thông, máy móc, trang thiết bị, hàng hóa…

"Phần lớn các doanh nghiệp khác tại các tỉnh miền Bắc chịu ảnh hưởng gián tiếp như phải đóng cửa, ngừng sản xuất kinh doanh hoặc giảm năng suất, doanh số trong thời gian bão lũ do người lao động không thể đi làm, hàng hóa không thể vận chuyển hoặc không thể tiếp cận được khách hàng", VCCI nhấn mạnh.

Trước thực tế này, Chính phủ vừa có Nghị quyết 143 yêu cầu hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, trong đó nhấn mạnh việc hỗ trợ phải "nhanh, trực tiếp".

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) dự đoán, hậu quả của bão số 3 có thể khiến tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2024 giảm từ 0,18 đến 0,2% GDP, làm đình trệ, cản trở nhiều hoạt động kinh tế. Do đó, việc Chính phủ nhanh chóng ra Nghị quyết số 143/NQ-CP là điều rất "đúng" và "trúng" để giúp các doanh nghiệp sớm phục hồi.

Ông Thịnh cho rằng việc yêu cầu các ngân hàng thương mại thực hiện các chính sách giãn nợ, hoãn nợ và không chuyển nhóm nợ xấu đối với các doanh nghiệp bị thiệt hại do bão giúp các doanh nghiệp có thêm nguồn lực tài chính để khôi phục sản xuất mà không phải lo lắng về áp lực trả nợ ngay lập tức.

Ngoài ra, ông Thịnh cũng đánh giá cao việc nghị quyết đã đưa ra các định hướng về giải pháp khôi phục sản xuất, bảo đảm an sinh xã hội, kiểm soát lạm phát, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tái thiết sau bão…

“Nghị quyết cũng giao nhiệm vụ rõ ràng, cụ thể cho từng bộ, ngành và các địa phương. Từ việc tái thiết cơ sở hạ tầng đến bảo đảm cung ứng lương thực, thực phẩm và các khía cạnh khác của đời sống xã hội. Đây là cơ sở quan trọng để các cấp chính quyền địa phương và doanh nghiệp có thể thực thi, triển khai thực hiện nhiệm vụ khôi phục hoạt động một cách hiệu quả”, ông Thịnh nói.

Hỗ trợ phục hồi: Chia nhỏ từng gói chính sách

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh khẳng định, Nghị quyết 143/NQ-CP là rất kịp thời và quyết liệt, nhưng để đạt hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp; đồng lòng, đồng hành từ mọi cấp, mọi ngành.

“Nếu được vậy, chúng ta có thể thể tin tưởng nền kinh tế sẽ trở lại quỹ đạo tăng trưởng bền vững”, ông Thịnh nói.

Còn theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Hoàng Hiệp, để đạt được hiệu quả hỗ trợ rõ ràng, trước hết cần tách bạch các chương trình hỗ trợ.

Ví dụ, về tài khóa, Chính phủ đang thực hiện chương trình hỗ trợ kéo dài thời gian thực hiện giảm mức thuế giá trị gia tăng, tiếp tục gia hạn thời hạn nộp thuế và tiền thuê đất, tiếp tục giảm các khoản thu phí, lệ phí… Do đó, cần có chủ trương hỗ trợ thuế, phí, lệ phí riêng phù hợp với kích thích, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tại các địa phương vùng bão một cách cụ thể. Qua đó, tránh trùng lắp 2 chương trình dẫn đến triển khai đại trà, giảm hiệu quả.

Tương tự, theo ông Hiệp, gói hỗ trợ lãi suất 0% cần sự vào cuộc của ngành ngân hàng, nó nên là một gói cụ thể có tổng giá trị chương trình riêng, khác với các gói ưu đãi hỗ trợ đang triển khai, như gói hỗ trợ lãi suất 2% (không hiệu quả và sẽ kết thúc trong năm nay); chương trình 140.000 tỉ đồng cho nhà ở xã hội hay gói 30 nghìn tỉ đồng cho ngành lâm, thủy sản.

“Rút kinh nghiệm của gói hỗ trợ lãi suất 2%, gói hỗ trợ lãi suất 0% nên được tính toán để thông qua các ngân hàng có vốn Nhà nước có điều kiện đi sâu đến các vùng sâu, xa… có thể hỗ trợ khắc phục các thiệt hại trong các lĩnh vực chịu tác động bão lũ lớn như nông nghiệp”, ông Hiệp nêu.

Đối với thời hạn của Thông tư 02/2023/TT-NHNN (được sửa đổi tại Thông tư 06/2024/TT-NHNN về cơ cấu lại nợ, khoanh giãn nợ giảm lãi…), ông Hiệp cũng cho rằng rất cần được hỗ trợ kéo dài thêm và điều chỉnh tiêu chí vay nhằm hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa vì trong lúc này, doanh nghiệp vẫn cần trợ lực từ phía Nhà nước lâu hơn để nhanh chóng phục hồi hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Theo đó, ngành ngân hàng cần nhanh chóng đánh giá thiệt hại đầy đủ như yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước, trên cơ sở đó cần xây dựng thông tư riêng về cơ cấu lại nợ, khoanh giãn nợ cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người dân trong 26 tỉnh, thành bị ảnh hưởng bởi bão số 3… để tránh chồng chéo đối tượng thụ hưởng, không đi kèm các quy định về trích lập dự phòng rủi ro cụ thể…