Ông Nguyễn Minh Đức cho biết khoa học pháp lý vẫn thường chia các quy định thành 2 nhóm là luật nội dung và luật hình thức.
Luật nội dung là những quy định về quyền và nghĩa vụ của một chủ thể nào đó (thường gọi tắt là địa vị pháp lý).
Nhưng quyền và nghĩa vụ luôn là những thứ trừu tượng, không sờ được, không nhìn thấy được, không nghe được, không ngửi được và không nếm được. Để có thể nhận biết được luật nội dung, người ta cần có các quy định về luật hình thức.
Luật hình thức là những quy định về trình tự thủ tục, chứng cứ, chứng minh để nhận biết hoặc thực hiện các quyền và nghĩa vụ.
Ví dụ, Bộ luật Hình sự là luật nội dung, quy định về việc ai làm gì sai thì bị xử phạt như thế nào. Bộ luật Tố tụng hình sự là luật hình thức, quy định về trình tự thủ tục, chứng minh, chứng cứ để xử lý tội phạm.
Ví dụ khác: nghĩa vụ giao hàng, nghĩa vụ trả tiền là luật nội dung của hợp đồng mua bán hàng hoá. Còn hình thức của hợp đồng mua bán hàng hoá có thể được thể hiện bằng văn bản, bằng lời nói, bằng hành động.
"Nội dung là cái quan trọng, là cái quyết định, còn hình thức chỉ là cái giúp thể hiện nội dung, phụ thuộc vào nội dung.
"Vì thế nói: 'Mất bằng lái xe phải thi lại' là một phát ngôn chưa chuẩn xác. Vì nếu một người đã thi đậu lái xe, tức là anh ta có đủ năng lực để lái xe và có quyền lái xe ra đường. Còn cái bằng lái chỉ là hình thức để thể hiện cái quyền đó mà thôi.
"Nếu anh mất bằng lái, nhưng hồ sơ vẫn còn, cơ quan giao thông vẫn lưu, thì vẫn có đủ chứng cứ để chứng minh quyền lái xe của anh ta. Và việc cấp lại bằng lái chỉ là việc sao chép cái chứng cứ từ hồ sơ gốc, từ dữ liệu cơ quan nhà nước, chứ không thể vì thế mà thay đổi được quyền lái xe của anh ta", ông Đức phân tích.
Bình luận thêm về mối quan hệ giữa luật nội dung và luật hình thức, ông Nguyễn Minh Đức ví von đây là quan hệ "thầy tu - áo cà sa". Áo cà sa không làm nên thầy tu nhưng thầy tu mà không có áo cà sa thì không ai biết đó là thầy tu. Nội dung quan trọng nhưng không phải vì thế mà hình thức không quan trọng.
Ví dụ trường hợp một kẻ hiếp dâm, giết người, cướp tài sản, xứng đáng bị xử tử hình, đó là nội dung. Nhưng cơ quan chức năng không xử tử ngay tức khắc mà vẫn phải có nhiều hình thức như điều tra, truy tố, xét xử, sơ thẩm, kháng cáo, phúc thẩm… Lý do là phải cẩn trọng, bởi làm sao để chắc chắn đó là kẻ hiếp dâm, giết người, cướp tài sản? Làm sao để biết rằng người bị xử tử hình xứng đáng chết?
Cách tốt nhất để tăng cường sự chắc chắn là đặt ra một loạt quy định luật hình thức thật phức tạp, chính là Bộ luật Tố tụng hình sự. Đương nhiên, dù phức tạp đến đâu thì cũng không thể chắc chắn 100%, nhưng nếu chỉ cần chắc chắn 99,9999% thì các quy định tố tụng hình sự như hiện nay là chấp nhận được.
Đó là xử tử hình thì cần mức độ chắc chắn cao. Nhưng nếu chỉ phạt tiền vài triệu đồng thì mức độ chắc chắn có thể thấp hơn. Vì thế mà thủ tục xử phạt vi phạm hành chính đơn giản hơn thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đương nhiên cũng có sự phân loại, ví dụ như phạt dưới 15 triệu đồng thì không cần người bị xử phạt giải trình, còn từ 15 triệu đồng trở lên thì phải có thêm thủ tục giải trình. Triết lý hoàn toàn tương tự, nội dung mà nghiêm trọng thì hình thức cũng phải nghiêm trọng theo.
Tuy nhiên, ông Đức cho rằng hệ thống pháp luật Việt Nam rất trọng hình thức. Và đó là điểm yếu chết người.
"Trước đây chúng ta có tội kinh doanh trái phép, xử lý hình sự cả hành vi kinh doanh những ngành nghề không ghi trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
"Cần phải hiểu rằng giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh chỉ là hình thức, còn quyền tự do kinh doanh là nội dung. Chỉ vì hình thức không có mà xử tù vi phạm về nội dung có đáng không? Cũng vì thế mà Bộ luật Hình sự 2015 đã bỏ tội danh này.
"Nếu ai đó kinh doanh ngành nghề không có trong giấy chứng nhận thì hiện nay chỉ bị xử phạt vi phạm hành chính, với lý do không thông báo cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Lúc này, nghĩa vụ thông báo là nội dung, và vi phạm nghĩa vụ thông báo thì bị xử lý nhẹ nhàng là điều là hợp lý", ông Đức cho hay.
Ông Đức nhấn mạnh: phân biệt luật nội dung và luật hình thức là điều cực kỳ quan trọng trong cả xây dựng pháp luật và áp dụng pháp luật.
"Sự nhầm lẫn luôn gây ra những kết quả tai hại mà Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải là một ví dụ điển hình", ông nói thêm.
Tags:
(VNF) - Theo đánh giá của các chuyên gia, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP là 8%, thì tăng trưởng tín dụng 16% là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, mục tiêu này có đạt được hay không phải dựa trên khả năng hấp thụ vốn của thị trường.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ VCBF cho biết: Trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội, thực tế đầu tư tư nhân mới chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong những năm gần đây, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất chậm, năm 2023 là gần 3% năm 2024 là khoảng 8 - 9%, thấp hơn mức tăng trưởng trung bình 15% của các năm trước dịch.
(VNF) - Về quyết định Mỹ áp thuế 25% với mặt hàng sắt thép của tất cả các nước, một số doanh nghiệp sắt thép khẳng định khi các doanh nghiệp ở các nước khác cũng chịu cùng chung mức thuế như Việt Nam khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt sẽ cao hơn.
(VNF) - Trong những năm qua, chúng ta thường tiếp cận với thông tin rằng tăng trưởng GDP của Việt Nam chủ yếu dựa vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), còn doanh nghiệp tư nhân trong nước chỉ đóng góp rất ít, thậm chí chỉ chiếm 10% GDP. Tuy nhiên, thông tin này không chính xác và đã trở nên lạc hậu, theo chia sẻ của doanh nhân Đỗ Cao Bảo, thành viên HĐQT tập đoàn FPT.
(VNF) - Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên thường trực, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khẳng định, nếu chúng ta phát huy được năng lực của doanh nghiệp nội địa cũng như nguồn lực trong nước thì sự phát triển sẽ bền vững và lâu dài hơn.
(VNF) - Khi nhu cầu đầu tư và tích trữ vàng của người dân vẫn duy trì ở mức cao, thị trường vàng trở nên sôi động nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến động. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp quản lý hiệu quả không chỉ giúp ổn định thị trường mà còn góp phần đảm bảo sự minh bạch, hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người dân.
(VNF) - Để có được mức tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số, Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI khẳng định: Thể chế là yếu tố mang tính quyết định việc chúng ta tiến hay lùi và vươn mình đến đâu.
(VNF) - Để nền kinh tế có thể đảm bảo tốc độ tăng trưởng trong 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số nếu có điều kiện thuận lợi, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. HCM cho rằng, chúng ta cần thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và theo diễn biến của thị trường, kèm theo đó là cần có những công cụ dự báo tốt, việc điều hành chính sách mang tính kịp thời hơn, tránh trường hợp sự việc đã xảy ra chúng ta mới tìm cách ứng phó thì sẽ không kịp bởi chính sách tiền tệ thường có độ trễ.
(VNF) - Về mục tiêu tăng trưởng 8%, thậm chí đạt hai con số nếu điều kiện thuận lợi, trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, đây là mục tiêu cao, nhiều thách thức nhưng có thể đạt được và cần quyết tâm đạt được để tạo đà tăng trưởng bứt phá cho kỷ nguyên phát triển mới.
(VNF) - Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số trong dài hạn. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động khó dự đoán, những khó khăn và thách thức trong nước vẫn khó đoán định thì việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng như trên dường như không phải dễ dàng.
(VNF) - PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP. HCM) cho rằng câu chuyện của năm sau sẽ là sự đánh đổi giữa lãi suất và tỷ giá. Nếu muốn giảm lãi suất, Chính phủ phải hy sinh tỷ giá và ngược lại.
(VNF) - Để duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025, việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô với sự kết hợp cân bằng hơn giữa các chính sách tiền tệ và tài khóa là điều cần thiết. Trong thời gian tới, các chính sách phối hợp là rất quan trọng để hỗ trợ phục hồi kinh tế.
(VNF) - Trong bối cảnh nền kinh tế quốc dân còn nhiều khó khăn phía trước, kinh tế thế giới có nhiều biến động khó đoán, các động lực tăng trưởng cũ đã cạn, thì doanh nghiệp tư nhân được xem là sự kỳ vọng của nền kinh tế. Bởi vậy, đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh là điều hết sức quan trọng để doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa tiềm lực và phát triển mạnh mẽ.
(VNF) - Trong một thế giới VUCA (Biến động – Không chắc chắn – Phức tạp – Mơ hồ) thì có một điều ngày càng trở nên rõ ràng hơn là vai trò và vị thế không ngừng gia tăng của Việt Nam. Việc trở thành đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ cùng với đó là sự nâng cấp mối quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia lớn đã đưa vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế gia tăng và mở ra những vận hội mới cho đất nước.
(VNF) - Nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025, ông Norman Lim - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam (SingCham Việt Nam) đã chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance về những triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm mới với những yếu tố định hình tăng trưởng bền vững.
(VNF) - Trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung ương, khẳng định chính hệ thống pháp luật hiện nay là “thủ phạm” khiến chúng ta tự trói buộc chính mình, kìm hãm sự phát triển. Ông cho rằng nếu khơi thông điểm nghẽn này thì việc kinh tế Việt Nam tăng trưởng hai con số là điều hoàn toàn có thể đạt được.
(VNF) - Giám đốc Quốc gia, Viện Tony Blair tại Việt Nam cho rằng, nền tảng thiết yếu để một Trung tâm tài chính quốc tế thành công là ở thiết kế thể chế.
(VNF) - TS Phạm Hùng Tiến - Chuyên gia về đầu tư FDI chỉ ra rằng, các tỉnh Phía Bắc có giá trị xuất khẩu thuộc nhóm dẫn đầu cả nước nhưng lại nằm ngoài nhóm 10 thu ngân sách lớn. Điều này phần nào cho thấy, phần nhận được từ các "kỳ tích" xuất khẩu mà doanh nghiệp FDI mang lại là không tương xứng, thậm chí là rất ít.
(VNF) - Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành khẳng định, các tập đoàn lớn trên thế giới đang bắt tay tạo ra những 'game' mới và điều ngại là liệu các doanh nghiệp Việt có đủ năng lực để ứng xử với những 'gã khổng lồ', các tập đoàn đa quốc gia hay không chứ chưa nói đến câu chuyện vốn hay công nghệ.
(VNF) - TS. Lê Minh Nghĩa - Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam đã có các phân tích về thách thức của Trung tâm tài chính Đà Nẵng.
(VNF) - Ông Andy Khoo - CEO Terne Holdings cho rằng: “Trung tâm Tài chính quốc tế Đà Nẵng không chỉ là một dự án phát triển, mà còn là một tuyên ngôn táo bạo về khát vọng của Việt Nam trong việc dẫn đầu trên thị trường tài chính toàn cầu”
(VNF) - Trùng Khánh - một thành phố tại phía tây nam Trung Quốc, không chỉ thu hút du khách nhờ phong cảnh độc đáo mà còn sở hữu "chuỗi công nghiệp" đặc biệt được tạo nên từ món lẩu cay nồng đặc trưng nơi đây.
(VNF) - TS Lê Xuân Nghĩa đánh giá các động lực tăng trưởng của Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức trong năm 2025. Do vậy, nếu phấn đấu tích cực, khả năng GDP năm 2025 sẽ đạt được mức tăng trưởng như năm 2024.
(VNF) - PGS.TS Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân bày tỏ lo ngại: "Nguồn lực trong nước có xu hướng tìm kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá trên thị trường tài sản, thay vì đầu tư vào sản xuất để tạo giá trị gia tăng cho nền kinh tế".
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho biết, tính tới thời điểm hiện tại, chưa bao giờ Việt Nam đạt được mức tăng trưởng hai con số. Nếu muốn thực hiện được điều này, cần phải xốc lại tinh thần kinh doanh của doanh nghiệp và thực thi các chính sách khác biệt so với hiện tại.
(VNF) - Theo đánh giá của các chuyên gia, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP là 8%, thì tăng trưởng tín dụng 16% là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, mục tiêu này có đạt được hay không phải dựa trên khả năng hấp thụ vốn của thị trường.
(VNF) - Dự án VSIP Hà Tĩnh có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là hơn 1.555 tỷ đồng, sau gần 1 năm khởi công, công trường thi công rất ảm đạm. Có thời gian dài dự án dường như bất động…
