New Zealand và hai lần cải cách lớn
(VNF) - New Zealand nổi tiếng với một hệ thống hành chính công minh bạch và hiệu quả, nhưng để đạt được điều đó, quốc gia này đã trải qua những thay đổi sâu rộng trong quản lý nhà nước.
1984 và “Rogernomics”
Vào đầu thập niên 1980, New Zealand đối mặt với một cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Chính phủ duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối với nền kinh tế, với mức độ can thiệp lớn vào các ngành công nghiệp, giá cả, tiền lương, trợ cấp nhà nước. Bộ máy hành chính cồng kềnh, quan liêu khiến chi tiêu công gia tăng, dẫn đến nợ công cao và tăng trưởng trì trệ.
Đến năm 1984, New Zealand rơi vào khủng hoảng tài chính với thâm hụt ngân sách trầm trọng, tỷ lệ lạm phát cao và sức cạnh tranh kinh tế suy giảm. Khi Đảng Lao động lên nắm quyền, chính phủ của Thủ tướng David Lange và Bộ trưởng Tài chính Roger Douglas đã khởi xướng một cuộc cải cách mạnh mẽ, được biết đến với tên gọi "Rogernomics".

Theo đó, chính phủ quyết định tư nhân hóa các doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả. Nhiều lĩnh vực như điện lực, viễn thông, hàng không, ngân hàng, bảo hiểm và đường sắt được chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp hoạt động theo nguyên tắc thị trường. Điều này giúp giảm trợ cấp nhà nước và làm cho các doanh nghiệp này trở nên cạnh tranh hơn, đồng thời giảm gánh nặng tài chính cho chính phủ.
Song song với đó, bộ máy hành chính được tinh giản đáng kể. Số lượng bộ ngành giảm từ hơn 40 xuống còn khoảng 20, số lượng công chức cũng giảm mạnh, chỉ giữ lại những nhân viên có hiệu suất cao. Nhiều dịch vụ hành chính được chuyển giao cho khu vực tư nhân nhằm tăng hiệu quả hoạt động.
New Zealand là quốc gia tiên phong trong việc áp dụng mô hình quản trị công mới (New Public Management - NPM). Theo mô hình này, chính phủ ký kết các hợp đồng hiệu suất với các cơ quan nhà nước, yêu cầu sự minh bạch và trách nhiệm rõ ràng. Kết quả làm việc của công chức được đo lường và liên kết trực tiếp với lương thưởng. Đồng thời, các cơ quan hành chính được trao quyền tài chính độc lập, giúp tăng cường hiệu suất làm việc và hạn chế tình trạng quan liêu.
Chính phủ cũng tiến hành tự do hóa kinh tế và cải cách chính sách tài khóa. Các quy định kiểm soát giá cả và tiền lương bị bãi bỏ, thuế doanh nghiệp và thuế cá nhân được cắt giảm để thu hút đầu tư tư nhân. Bên cạnh đó, chính phủ giới hạn chi tiêu công nhằm đảm bảo ngân sách bền vững. Nhờ đó, nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ, thu hút đầu tư nước ngoài và tăng trưởng bền vững.
Nhờ những chính sách quyết liệt này, nền kinh tế New Zealand bắt đầu phục hồi mạnh mẽ, đạt tốc độ tăng trưởng trung bình 3% - 4% mỗi năm trong thập niên 1990. Nợ công cũng giảm đáng kể, từ 63% GDP xuống chỉ còn 17% vào năm 1999. Từ một quốc gia “nợ nần chồng chất”, New Zealand đã vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế có tính cạnh tranh cao nhất thế giới. Mức sống của người dân được cải thiện đáng kể nhờ tăng trưởng kinh tế và hệ thống dịch vụ công hiệu quả hơn.
Bộ máy nhà nước sau cải cách trở nên gọn nhẹ hơn và vận hành hiệu quả hơn. Chi tiêu công giảm đáng kể nhưng chất lượng dịch vụ công vẫn được duy trì ở mức cao. Hệ thống hành chính minh bạch hơn, giảm thiểu tình trạng tham nhũng và lãng phí.
Tuy nhiên, cải cách cũng mang đến những hệ lụy, khi tỷ lệ thất nghiệp tăng cao do quá trình tinh giản nhân sự trong khu vực công, đồng thời sự chênh lệch giàu nghèo cũng ngày càng lớn. Dù vậy, về dài hạn, cải cách 1984 đã đặt nền móng cho một chính phủ nhỏ gọn, minh bạch và vận hành hiệu quả hơn.

Thách thức trở lại vào năm 2024
Bốn thập kỷ sau, vào năm 2024, New Zealand một lần nữa đối diện với thách thức trong quản lý khu vực công. Từ năm 2017 đến 2024, số lượng nhân sự trong khu vực công đã tăng 34%, kéo theo áp lực lớn về tài chính.
Khi Đảng Quốc gia lên nắm quyền vào tháng 10/2023, Thủ tướng Christopher Luxon và Bộ trưởng Tài chính Nicola Willis đã cam kết thực hiện một cuộc cải cách mới nhằm tối ưu hóa ngân sách nhà nước và tập trung vào các dịch vụ tuyến đầu như giáo dục và cảnh sát trong bối cảnh nguồn thu ngân sách giảm và giảm thuế.
Bộ trưởng Tài chính New Zealand Nicola Willis đã yêu cầu các cơ quan công quyền cắt giảm từ 6,5% đến 7,5% chi tiêu để giảm áp lực đối với ngân sách. Trong kế hoạch ngân sách năm 2024, chính phủ New Zealand cũng đặt mục tiêu tiết kiệm 1,5 tỷ NZD (858 triệu USD) chi phí vận hành trong lĩnh vực công.
Trọng tâm của lần cải cách này là cắt giảm quy mô bộ máy hành chính, với gần 10.000 vị trí trong khu vực công bị loại bỏ, giúp giảm đáng kể chi tiêu chính phủ. Việc cắt giảm lao động diễn ra với các cơ quan công quyền trong đó bao gồm cả các cơ quan đầu não như Văn phòng Thủ tướng và Nội các, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư Pháp, Bộ Nội vụ, Bộ giáo dục… Trong đó, Bộ Y tế là một trong những cơ quan bị cắt giảm nhân sự nhiều nhất với việc cắt giảm hơn 2.000 người.
Bên cạnh việc tinh giản nhân sự, chính phủ cũng chuyển hướng đầu tư vào các dịch vụ công thiết yếu như y tế, giáo dục và an ninh. Nhiều bộ phận hành chính không trực tiếp phục vụ người dân bị thu hẹp hoặc tái cơ cấu để nâng cao hiệu quả. Việc ứng dụng công nghệ cũng được đẩy mạnh để giảm bớt khối lượng công việc hành chính.
Dù giúp tiết kiệm chi tiêu chính phủ, nhưng những thay đổi này vẫn dấy lên nhiều tranh cãi về nguy cơ ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ công. Người dân lo ngại rằng việc giảm nhân sự quá mạnh có thể làm giảm tốc độ xử lý các vấn đề quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực y tế và phúc lợi xã hội.

Nguồn cảm hứng cho nhiều nước khác
Cuộc cải cách tinh gọn bộ máy hành chính của New Zealand là một trong những hình mẫu thành công nhất trên thế giới. Nhờ sự kết hợp giữa tư nhân hóa, quản trị công mới và kỷ luật tài chính, New Zealand đã chuyển đổi từ một nền kinh tế trì trệ sang một quốc gia có bộ máy hành chính hiệu quả và nền kinh tế phát triển mạnh mẽ.
Quá trình cải cách của New Zealand không chỉ có tác động trong nước mà còn trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều quốc gia khác. Mô hình quản trị công mới mà nước này từng áp dụng đã phần nào được áp dụng trong các chính sách cải cách hành chính trên toàn thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực quản trị công và tài chính công.
So với cải cách 1984, cuộc cải cách 2024 diễn ra trong bối cảnh ít căng thẳng hơn nhưng vẫn mang tính bước ngoặt. Nếu như Rogernomics đã làm thay đổi hoàn toàn mô hình kinh tế của New Zealand, thì cải cách 2024 lại tập trung vào việc điều chỉnh bộ máy chính quyền để đảm bảo sự bền vững tài chính trong tương lai.

Dù phương pháp thực hiện khác nhau, cả hai giai đoạn này đều phản ánh quyết tâm của New Zealand trong việc duy trì một chính phủ hiệu quả, linh hoạt và phù hợp với nhu cầu thực tế của xã hội.
Một trong những bài học quan trọng nhất từ cuộc cải cách của New Zealand là cải cách phải quyết liệt và đồng bộ. Sự thay đổi được thực hiện một cách toàn diện, không chỉ dừng lại ở việc giảm biên chế mà còn phải thay đổi toàn bộ cách thức quản lý khu vực công.
Vai trò của công nghệ cũng rất quan trọng trong quá trình cải cách. Ứng dụng công nghệ vào quản lý hành chính giúp tăng hiệu suất làm việc, giảm chi phí và đơn giản hóa quy trình thủ tục. Chính phủ New Zealand đã đầu tư mạnh vào số hóa dữ liệu và cải tiến hệ thống công nghệ thông tin, từ đó nâng cao chất lượng quản lý và phục vụ công dân.
Trung Quốc: Cải cách hành chính dưới thời ông Chu Dung Cơ
- Kinh tế New Zealand bất ngờ thu hẹp, rơi vào suy thoái 21/03/2024 12:48
- Cuộc cải tổ chính phủ Mỹ: Gọn, mạnh, nhanh! 27/02/2025 07:00
- Cơ cấu bộ máy Chính phủ sau tinh gọn 19/02/2025 07:30
Mỹ cử phái đoàn gặp TT Putin, dòng vốn quốc tế chờ tín hiệu từ Moscow
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đặc phái viên Steven Witkoff và con rể Jared Kushner sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow (Nga) vào tuần tới trong một nỗ lực thúc đẩy hòa bình ở Ukraine. Các diễn biến ngoại giao này, nếu thành công, có thể ảnh hưởng tới giá năng lượng, thị trường cổ phiếu quốc phòng và dòng vốn quốc tế.
Quỹ lớn rút vốn khỏi Hàn Quốc - Đài Loan, đổ tiền vào AI Trung Quốc
(VNF) - Các quỹ đầu tư hàng đầu châu Á đang rút vốn khỏi Hàn Quốc và Đài Loan để chuyển sang cổ phiếu AI tại Trung Quốc, nơi mức định giá còn thấp, chi phí đầu tư rẻ và tiềm năng tăng trưởng dài hạn hấp dẫn hơn.
Giữa lo ngại 'bong bóng', Amazon rót 50 tỷ USD nâng cấp AI cho chính phủ Mỹ
(VNF) - Ngày 25/11, tập đoàn Amazon cho biết họ sẽ đầu tư 50 tỷ USD để mở rộng năng lực cung cấp trí tuệ nhân tạo (AI) và khả năng điện toán hiệu năng cao cho khách hàng là các cơ quan chính phủ Mỹ.
Thị trường BĐS đóng băng, chủ nhà Trung Quốc 'đặt bùa' chờ khách
(VNF) - Thị trường bất động sản (BĐS) Trung Quốc tiếp tục khủng hoảng với gần 80 triệu căn hộ trống và giá nhà liên tục giảm sâu. Trước sức ép chưa từng có, nhiều chủ sở hữu và dân buôn BĐS buộc phải tìm đến các biện pháp tâm linh, từ cầu nguyện ở chùa đến đặt bùa nhằm tìm tia hy vọng trong bối cảnh thị trường tê liệt.
Lợi nhuận cao gấp 50 lần, đại gia Malaysia bỏ trồng cọ xây trung tâm AI
(VNF) - Từng bị xem là “thủ phạm” tàn phá rừng nhiệt đới và đẩy loài đười ươi tới bờ tuyệt chủng, các tập đoàn dầu cọ Malaysia nay bất ngờ bước vào một cuộc đua mới: xây dựng trung tâm dữ liệu AI và pin mặt trời. Liệu những “kẻ thù khí hậu” suốt nhiều thập kỷ có thật sự lột xác thành các nhà cung cấp năng lượng xanh?
TT Trump điện đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình, thảo luận loạt vấn đề 'nóng'
(VNF) - Cuộc điện đàm giữa nhà lãnh đạo Mỹ và Trung Quốc xoay quanh các "điểm nóng" toàn cầu như Đài Loan, Ukraine và hợp tác thương mại.
Nvidia không ‘cứu’ được thị trường, tương lai nào cho ngành AI?
(VNF) - Phố Wall từng kỳ vọng kết quả kinh doanh bùng nổ của Nvidia sẽ giúp xoa dịu nỗi lo ngày càng lớn về nguy cơ bong bóng trong nhóm cổ phiếu trí tuệ nhân tạo (AI). Nhưng thực tế lại không như vậy.
Trung Quốc tung chiến dịch 'tấn công quyến rũ' đất hiếm tại G20
(VNF) - Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 không chỉ để bảo vệ chính sách hạn chế xuất khẩu đất hiếm của nước mình mà còn đưa ra các giải pháp nhằm xoa dịu mối quan ngại của các quốc gia đang phát triển.
Tiền điện tử mất giá, gia đình TT Trump ước ‘thiệt hại’ hàng tỷ USD
(VNF) - Thị trường tiền điện tử biến động mạnh trong những tháng gần đây đã tác động rõ rệt đến tài sản liên quan crypto của gia đình Tổng thống Mỹ Donald Trump. Dù chịu thiệt hại, các thành viên vẫn giữ quan điểm lạc quan, tận dụng cơ chế đầu tư độc quyền để giảm rủi ro.
Kinh tế Mỹ xuất hiện tín hiệu bất thường, Fed đứng trước bài toán khó
(VNF) - GDP Mỹ tăng mạnh nhưng tuyển dụng suy yếu, tạo ra rủi ro mới và buộc Fed phải cân nhắc thận trọng hơn trong các quyết định lãi suất.
Giả làm shiper, dùng súng tấn công cướp 11 triệu USD tiền điện tử
(VNF) - Một vụ cướp táo bạo tại San Francisco vừa khiến giới đầu tư tiền điện tử chấn động, khi một nghi phạm giả làm tài xế giao hàng xông vào nhà một cá nhân, dùng vũ khí và trói nạn nhân, trước khi bỏ trốn cùng 11 triệu USD tiền điện tử và nhiều thiết bị điện tử khác. Vụ việc nhấn mạnh những rủi ro thực tế mà nhà đầu tư tiền số phải đối mặt ngoài thị trường.
Trung Quốc và 2 thập kỷ gây dựng 'thành trì tự chủ'
(VNF) - Trong suốt 2 thập kỷ qua, Trung Quốc đã âm thầm, nhưng kiên định, theo đuổi chiến lược tách nền kinh tế của mình khỏi phương Tây. Nỗ lực bền bỉ nhằm xây dựng khả năng tự chủ quốc gia và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu đã giúp Bắc Kinh củng cố “thành trì kinh tế” để đối phó với các cuộc xung đột trong tương lai.
Tại sao các công ty Đức không thể rời khỏi Trung Quốc?
(VNF) - Trong nhiều thập kỷ, Trung Quốc luôn là đối tác kinh tế then chốt đối với doanh nghiệp Đức. Điều này đến nay vẫn không thay đổi, và ngành công nghiệp Đức vẫn chưa sẵn sàng chuyển hướng dù bối cảnh kinh tế - chính trị giữa hai bên đã nhiều biến động.
Giá vàng sẽ vượt mốc 10.000 USD/ounce trong vòng 24 tháng tới?
(VNF) - Nhiều chuyên gia dự báo với tốc độ tăng trưởng hiện tại, giá vàng có thể vượt mốc 10.000 USD/ounce trong 3,4 năm tới.
Lộ diện kho báu 17 tỷ USD từ con tàu đắm 300 năm
(VNF) - Giới khảo cổ và tài chính quốc tế đang dồn sự chú ý vào một trong những phát hiện ngoạn mục nhất nhiều thập kỷ qua: Colombia lần đầu trục vớt được hiện vật từ con tàu San José – “Con tàu đắm chứa kho báu khổng lồ nhất lịch sử”, ẩn chứa khối tài sản ước tính hơn 17 tỷ USD.
Bitcoin lao dốc, TT Trump hạ nhiệt thuế quan
(VNF) - Tuần qua, kinh tế – tài chính toàn cầu chứng kiến nhiều biến động lớn: Bitcoin rơi mạnh hướng tới tháng thua lỗ nhất trong hai năm; Tổng thống Donald Trump bất ngờ hạ nhiệt thuế quan; Cloudflare gặp sự cố khiến Internet toàn cầu chao đảo; Nhật - Trung bước vào giai đoạn ngoại giao căng thẳng; và làn sóng bán tháo cổ phiếu công nghệ dấy lên nỗi lo bong bóng AI.
Loạt ‘ông lớn’ AI muốn xây trung tâm dữ liệu ngoài vũ trụ
(VNF) - Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang khiến nhu cầu xây trung tâm dữ liệu tăng vọt. Thế nhưng, để vận hành một trung tâm dữ liệu đòi hỏi diện tích đất và lượng điện năng khổng lồ. Để giải quyết bài toán này, nhiều “ông lớn” trong ngành AI đang tính tới việc đưa các trung tâm dữ liệu ra ngoài vũ trụ.
Cho người nghèo vay thế chấp vàng, một gia tộc Ấn Độ kiếm hàng chục tỷ USD
(VNF) - Đế chế cho vay của gia tộc Muthoot hiện nắm giữ lượng vàng lớn hơn cả một số ngân hàng trung ương ở Ấn Độ. Khách hàng của họ chủ yếu là người thu nhập thấp, tận dụng thời điểm giá vàng tăng để mang trang sức đi cầm cố lấy tiền mặt chi tiêu.
Mỹ chuẩn bị kiểm toán toàn bộ kho vàng hàng nghìn tấn
(VNF) - Mới đây, Thượng nghị sĩ Mỹ Mike Lee đã giới thiệu Dự luật Minh bạch Dự trữ Vàng. Nếu được thông qua, kho vàng dự trữ của Mỹ sẽ được kiểm toán toàn diện lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ.
Đám cưới tỷ đô giữa 'vua trà' và 'công chúa mặt trời' gây sốt tại Trung Quốc
(VNF) - Đám cưới của một doanh nhân chuỗi trà sữa và nữ thừa kế ngành pin mặt trời đang thu hút sự chú ý, hứa hẹn mang đến góc nhìn hiếm hoi về thế hệ siêu giàu kế tiếp của Trung Quốc.
Di sản đầu tư Warren Buffett: 5 nguyên tắc trường tồn với thời gian
(VNF) - Sau hơn 60 năm gắn bó và tạo nên giá trị vượt trội tại Berkshire Hathaway, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett để lại vô số di sản quý giá thông qua phong cách và chiến lược đầu tư của mình.
Doanh nhân Mỹ sưởi ấm nhà bằng máy đào Bitcoin
(VNF) - Tại Mỹ, nhiều doanh nhân và hộ gia đình đã tìm đến giải pháp độc đáo: tận dụng nhiệt thải từ máy đào Bitcoin để sưởi ấm nhà cửa. Mô hình này được quảng bá như một hình thức “hai trong một”, vừa khai thác tiền số, vừa giảm chi phí năng lượng. Tuy nhiên, tính hiệu quả kinh tế của nó vẫn là chủ đề gây tranh luận mạnh trong giới chuyên gia và các nhà đầu tư tiền mã hóa.
Phương Tây củng cố mặt trận chống thép giá rẻ từ Trung Quốc
(VNF) - Theo các quan chức và chuyên gia trong ngành, các chính phủ phương Tây đang đẩy nhanh những bước đi nhằm xây dựng một hệ thống phòng thủ chung trước làn sóng thép giá rẻ từ Trung Quốc và nhiều nước châu Á khác. Động thái nà được cho là sẽ làm gia tăng nguy cơ đối đầu thương mại mới với Bắc Kinh.
Ngành phim 25 tỷ USD của Nhật Bản chao đảo trước 'cơn bão AI'
(VNF) - Ngành công nghiệp hoạt hình trị giá hàng chục tỷ USD của Nhật Bản đang đối mặt nguy cơ khủng hoảng khi bị các công cụ AI sao chép tác phẩm và vi phạm sở hữu trí tuệ.
Năm 2025, đầu cơ vàng bạc trúng đậm; năm 2026, tiếp tục xuống tiền?
(VNF) - Giá vàng và bạc liên tục lập các kỷ lục mới trong năm 2025, trở thành tâm điểm quan tâm của giới đầu tư toàn cầu. Trước bối cảnh bất ổn kinh tế, lạm phát gia tăng và biến động tiền tệ, các chuyên gia tài chính nhận định cả hai kim loại quý này có thể tiếp tục duy trì đà tăng giá cho tới năm 2026.
Mỹ cử phái đoàn gặp TT Putin, dòng vốn quốc tế chờ tín hiệu từ Moscow
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đặc phái viên Steven Witkoff và con rể Jared Kushner sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Moscow (Nga) vào tuần tới trong một nỗ lực thúc đẩy hòa bình ở Ukraine. Các diễn biến ngoại giao này, nếu thành công, có thể ảnh hưởng tới giá năng lượng, thị trường cổ phiếu quốc phòng và dòng vốn quốc tế.
Toàn cảnh khu phức hợp công nghiệp – đô thị 82ha tại cửa ngõ Tây Hà Nội
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.


































































