Ngân hàng dự trữ một phần (fractional reserve banking) là khái niệm dùng để chỉ trường hợp các ngân hàng thương mại chỉ dự trữ một phần nhỏ tài sản có khả năng thanh toán cao so với tổng tài sản của nó. Mục tiêu của dự trữ là để đáp ứng những thay đổi bất thường trong tiền gửi do việc công chúng rút tiền mặt ra hay yêu cầu chuyển khoản bằng séc sang ngân hàng khác. Khi lấy dự trữ chia cho tiền gửi, chúng ta được con số tỷ lệ gọi là tỷ lệ dự trữ.
Mức dự trữ của các ngân hàng phụ thuộc vào những cân nhắc thận trọng dựa trên kinh nghiệm mà họ thu được trong hoạt động nhận tiền gửi và cho vay, kỳ vọng của họ về tương lai và mức độ hấp dẫn của một số tài sản. Ngoài ra, hiện nay mức dự trữ này còn phụ thuộc vào yêu cầu dự trữ một phần là điều kiện cần để tạo ra tín dụng hay tiền gửi ngân hàng và tỷ lệ dự trữ là yếu tố quyết định quy mô của nhân từ tín dụng và tiền tệ.
(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)
Ngân hàng dự trữ một phần cho phép các ngân hàng tạo ra tín dụng dưới dạng tiền gửi ngân hàng, thể hiện thanh khoản ngay lập tức cho người gửi tiền. Các ngân hàng cũng cung cấp các khoản vay dài hạn cho khách hàng vay và đóng vai trò trung gian tài chính cho các quỹ này. Các hình thức tiền gửi ít thanh khoản hơn (như tiền gửi có kỳ hạn) hoặc các loại tài sản tài chính rủi ro hơn (chẳng hạn như cổ phiếu hoặc trái phiếu dài hạn) có thể khóa tài sản của người gửi tiền trong một khoảng thời gian, khiến nó không có sẵn để sử dụng theo yêu cầu. Chức năng chuyển đổi "vay ngắn, cho vay dài" hoặc chuyển đổi thời gian đáo hạn của ngân hàng dự trữ một phần là một vai trò mà nhiều nhà kinh tế coi là một chức năng quan trọng của hệ thống ngân hàng thương mại.
Ngoài ra, theo lý thuyết kinh tế vĩ mô, một hệ thống ngân hàng dự trữ một phần được điều tiết tốt cũng mang lại lợi ích cho nền kinh tế bằng cách cung cấp cho các nhà quản lý các công cụ mạnh mẽ có ảnh hưởng đến cung tiền và lãi suất. Nhiều nhà kinh tế tin rằng những nhân tố trên cần phải được chính phủ điều chỉnh để thúc đẩy sự ổn định kinh tế vĩ mô.
Quá trình ngân hàng dự trữ một phần mở rộng cung tiền của nền kinh tế cũng có thể làm tăng nguy cơ một ngân hàng không thể đáp ứng việc rút tiền gửi của khách hàng mình. Ngân hàng trung ương hiện đại cho phép các ngân hàng thực thi việc dự trữ một phần với các giao dịch kinh doanh liên ngân hàng để giảm nguy cơ phá sản.
