Nhà đầu tư ngoại thận trọng với ‘miếng bánh’ thị trường tài chính 45.000 tỷ USD của Trung Quốc

Trong một tuyên bố vào tuần trước, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho biết nước này “đang dần dần mở cửa” thị trường tài chính có giá trị 45.000 tỷ USD.

Đối với những người quan sát Trung Quốc, “dần dần” là từ khóa vô cùng quan trọng.

Gần một năm sau khi Trung Quốc tuyên bố kế hoạch nới lỏng quy định sở hữu các công ty trong nước và xoá bỏ các rào cản gia nhập thị trường, mọi thứ thay đổi một cách chậm rãi chứ không hề nhanh chóng.

Tuyên bố trên của ông Tập Cận Bình ẩn chứa thông điệp: Trung Quốc vẫn đang mở cửa theo đúng lộ trình, bất chấp chiến tranh thương mại với Mỹ leo thang. Tuy nhiên, ông cũng cho biết các nhà hoạch định chính sách sẽ hành động cẩn trọng.

Các công ty tài chính lớn nhất trên thế giới cũng đưa ra lập trường tương tự. Một mặt, họ hoan nghênh quá trình mở cửa, mặt khác nhiều người tỏ ra thận trọng, cân nhắc giữa tiềm năng dài hạn to lớn của Trung Quốc với những thách thức trong ngắn hạn, từ chiến tranh thương mại cho tới đà giảm giá cổ phiếu và số lượng công ty vỡ nợ ngày càng tăng.

“Các công ty đang chờ xem liệu họ có thể cạnh tranh một cách công bằng ở Trung Quốc hay không”, Bloomberg dẫn lời Mark Austen, Giám đốc điều hành tại Hiệp hội Ngành Chứng khoán & Thị trường Tài chính châu Á (ASIFMA).

Cho tới nay, phần lớn động thái đều diễn ra trong ngành chứng khoán. Cụ thể, UBS Group AG, JPMorgan Chase & Co. và Nomura Holdings Inc. đều đã nộp đơn đăng ký mua lượng lớn cổ phần để kiểm soát công ty liên doanh tại Trung Quốc của họ, dựa trên hồ sơ pháp lý. Ngoài ra, Morgan Stanley và Credit Suisse Group AG có thể sẽ làm điều tương tự.

Thị trường chứng khoán Trung Quốc là thị trường lớn thứ 3 trên thế giới. Trong đó, thị trường cổ phiếu Trung Quốc có vốn hoá tương ứng 5.600 tỷ USD, thị trường trái phiếu có mức vốn hoá 11.000 tỷ USD. Đó là lý do Trung Quốc thu hút các ngân hàng đầu tư toàn cầu.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Trung Quốc chỉ có thể bứt phá khi các nhà hoạch định chính sách nước này thực sự muốn giảm bớt độ lệ thuộc của nền kinh tế vào hoạt động cho vay của ngân hàng. Khi đó, các công ty chứng khoán toàn cầu sẽ tìm thấy nhiều cơ hội môi giới, tư vấn và bảo lãnh tại quốc gia này.

Tuy nhiên, không phải công ty nào cũng háo hức muốn nhảy vào thị trường này. Chẳng hạn, Goldman Sachs Group Inc. không nộp đơn đăng ký một phần là do sự không chắc chắn xoay quanh cách thức triển khai các quy định mới và môi trường kinh doanh giữa lúc căng thẳng thương mại xảy ra. Chưa hết, Citigroup Inc. và Bank of America Corp. cũng không tỏ ý định muốn nộp đơn đăng ký.

Mặc dù các chuyên gia phân tích dự báo sẽ có một lượng lớn công ty nước ngoài nộp đơn đăng ký mua cổ phần tại các công ty quản lý quỹ trong nước nhưng đến nay điều này chưa xảy ra. Hiện, các quỹ tương hỗ đã quản lý khoảng 2.000 tỷ USD ở Trung Quốc và có nhiều tiềm năng tăng trưởng khi tầng lớp trung lưu ngày càng giàu có hơn.

Đối với ngành bảo hiểm, Bloomberg cho biết vẫn chưa có thông tin về bất kỳ công ty nước ngoài nào dự tính đăng ký mua lượng lớn cổ phần để kiểm soát công ty Trung Quốc. Ngoài ra, các công ty nước ngoài còn phải đối mặt với rào cản khá lớn vì đây là ngành duy nhất trong lĩnh vực tài chính mà các nhà hoạch định chính sách chưa hoàn tất các quy định mới.

Theo Bloomberg, mặc dù chính phủ Trung Quốc đã loại bỏ hoàn toàn mức giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài tại các ngân hàng thương mại nhưng không một ai công khai tỏ ý muốn tăng lượng cổ phần nắm giữ. Điều này một phần là do Trung Quốc yêu cầu vốn tối thiểu cao khiến chi phí gia nhập ngành trở nên quá đắt đỏ đối với các công ty nước ngoài. Mặt khác, nhiều ngân hàng Trung Quốc là nơi các chính quyền địa phương sở hữu phần lớn cổ phần và không muốn bán ra.

Lian Ping, chuyên gia kinh tế trưởng của Bank of Communications Co tại Thượng Hải, cho hay: “Trung Quốc sẽ không bỏ đi quyền kiểm soát của họ tại các ngân hàng nhà nước lớn hoặc quyền kiểm soát đối với toàn bộ hệ thống ngân hàng.”

Trung Quốc đang đối mặt với rất nhiều vấn đề khó nhằn. Gánh nặng nợ tăng lên tới 266% GDP (lớn hơn cả tỷ lệ của Mỹ trước thời điểm khủng hoảng tài chính năm 2008), số lượng công ty vỡ nợ trên trái phiếu tại nước này đã chạm mức kỷ lục và tăng trưởng kinh tế giảm tốc xuống mức thấp nhất kể từ năm 2009.

Trước tình cảnh đó, các cơ quan điều hành đã và đang cố gắng thúc đẩy các ngân hàng nội địa hỗ trợ cho các doanh nghiệp tư nhân.

“Nhiều ngân hàng nước ngoài đã sở hữu cổ phần tại các công ty Trung Quốc và cần phải có lượng vốn lớn thì mới có thể tăng lượng cổ phần đó”, Logan Wright, Giám đốc tại công ty nghiên cứu Rhodium Group LLC, cho hay.

“Tôi không biết động lực nào đủ mạnh để thôi thúc công ty nước ngoài nghĩ về chuyện gia tăng cổ phần ở công ty Trung Quốc trong vài năm tới”, ông nói thêm.