Tín dụng xanh: Vì sao các ngân hàng trong nước chưa dám cam kết?

Sáng ngày 11/11, tại phiên chất vấn thuộc Chương trình Kỳ họp thứ 8, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Thị Hồng đã giải đáp thắc mắc của các đại biểu Quốc hội về vấn đề tín dụng xanh.

Đại biểu Lê Đào Xuân Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Yên) nhận định rằng hiện nay, nhiều doanh nghiệp trong các ngành cần chuyển đổi từ "nâu" sang "xanh" do tác động nghiêm trọng từ thiên tai và biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp này lại thiếu thông tin và gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn xanh.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Hoà Bình) cũng cho rằng việc triển khai tín dụng xanh vẫn gặp nhiều rào cản, trong khi Việt Nam là quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu, đòi hỏi hệ thống tín dụng cần gắn với mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xanh.

Cả hai đại biểu đã đặt vấn đề về các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp, đồng thời gắn hoạt động tín dụng với mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xanh.

Trả lời các đại biểu, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng khẳng định rằng bảo vệ môi trường là một mục tiêu quan trọng trong phát triển bền vững, được Đảng và Nhà nước rất quan tâm. NHNN đã ban hành nhiều chỉ thị và văn bản khuyến khích các tổ chức tín dụng tập trung vào cấp tín dụng xanh, triển khai các biện pháp quản lý rủi ro môi trường trong cấp tín dụng và hoàn thiện cơ chế chính sách để đạt mục tiêu tăng trưởng xanh.

Ngành ngân hàng đã đề ra các kế hoạch hành động và phân công nhiệm vụ cho các đơn vị trong hệ thống nhằm triển khai các chương trình tín dụng đặc thù, góp phần tiết kiệm tài nguyên theo hướng tăng trưởng xanh. Gần đây nhất, dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, NHNN đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức hội nghị triển khai chương trình 1 triệu ha lúa xanh.

Về kết quả thực hiện, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho biết, so với năm 2017, số lượng tổ chức tín dụng tham gia tín dụng xanh đã tăng từ 5 lên 50, với dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 650.000 tỷ đồng. Trong đó, tín dụng xanh cho năng lượng tái tạo và năng lượng sạch chiếm 45%, còn tín dụng cho nông nghiệp xanh và sạch chiếm 30%.

Đặc biệt, dư nợ tín dụng kèm đánh giá rủi ro môi trường đã đạt 3,2 triệu tỷ đồng trong tổng gần 15 triệu tỷ đồng dư nợ toàn hệ thống. Tính từ năm 2017 đến 2023, tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh trung bình đạt khoảng 17%/năm. Dù chưa lớn, tốc độ này cao hơn mức tăng trưởng chung của toàn hệ thống.

“Tuy nhiên, hoạt động tín dụng xanh vẫn đối diện nhiều khó khăn. Hệ thống ngân hàng cần hướng dẫn từ cơ quan chức năng về danh mục phân loại xanh để làm cơ sở cấp tín dụng. Thêm vào đó, các lĩnh vực xanh như năng lượng tái tạo đòi hỏi nguồn vốn lớn và dài hạn, trong khi nguồn vốn của ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn. Đội ngũ nhân viên ngân hàng cũng còn hạn chế về kiến thức tín dụng xanh,” Thống đốc Nguyễn Thị Hồng chia sẻ.

Thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục thực hiện các kế hoạch theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt khi Chính phủ phê duyệt danh mục phân loại xanh. Từ danh mục này, NHNN sẽ hướng dẫn các tổ chức tín dụng trong đánh giá rủi ro môi trường và cấp tín dụng xanh. Trước đó, NHNN đã ban hành thông tư cho các tổ chức tín dụng đánh giá rủi ro môi trường khi cấp tín dụng, đồng thời theo dõi và điều chỉnh nếu gặp vướng mắc.

Các chuyên gia và lãnh đạo ngân hàng thương mại cũng nhận định rằng nhu cầu đầu tư vào các dự án giảm phát thải của doanh nghiệp rất lớn, đòi hỏi sự hỗ trợ từ các tổ chức tài chính thông qua các hình thức tín dụng xanh. Các tổ chức tài chính trong nước đã nhận thức được vai trò của mình trong việc khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình bền vững, song vẫn còn nhiều rào cản vì thiếu các tiêu chuẩn cụ thể để đo lường và đánh giá mức độ "xanh" của dự án.

Trong khi các ngân hàng quốc tế đã có những cam kết toàn cầu về chuyển đổi xanh, các ngân hàng trong nước lại chưa thể cam kết cụ thể về lượng vốn cho tín dụng xanh hay tích hợp cam kết này vào kế hoạch kinh doanh do khó khăn trong việc phân loại dự án.