Vì sao Việt Nam là ưu tiên chiến lược của Mỹ ở khu vực?
Đỗ Thiện -
25/08/2021 17:33 (GMT+7)
Những chuyến thăm nối tiếp nhau của các quan chức cấp cao Mỹ cho thấy Washington đang coi trọng và rất đầu tư vào mối quan hệ Mỹ - Việt Nam.
TS Lê Hồng Hiệp
Nhân chuyến thăm Việt Nam của Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, TS Lê Hồng Hiệp, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS - Yusof Ishak Institute, Singapore), nhận định: "Quan hệ Việt Nam và Mỹ đang vào giai đoạn thuận lợi nhất trong vòng hơn hai thập niên qua. Đây là nền tảng quan trọng để cả hai nghiên cứu thúc đẩy mối quan hệ song phương lên tầm cao mới trong tương lai".
Vị thế Việt Nam đang cao nhất trong mắt Mỹ từ năm 1995
- Ông đánh giá như thế nào về quan hệ Việt - Mỹ hiện nay, nhất là khi Mỹ gần đây liên tục có các chuyến thăm và các chính sách tích cực với Việt Nam?
TS Lê Hồng Hiệp: Theo tôi, quan hệ Việt - Mỹ chưa bao giờ thuận lợi như hiện nay. Hiện tại, Mỹ đang rất coi trọng quan hệ với Việt Nam, vị thế của Việt Nam trong mắt Mỹ đang ở mức cao nhất kể từ khi hai bên bình thường hóa quan hệ năm 1995. Ngược lại, Việt Nam cũng đang rất coi trọng vai trò của Mỹ về mặt kinh tế cũng như an ninh - quốc phòng và chiến lược.
Ngoài các lợi ích từ hợp tác kinh tế vốn là nền tảng cho mối quan hệ song phương hơn 25 năm qua, chính sự song trùng lợi ích gia tăng về mặt chiến lược trong bối cảnh xuất hiện nhiều thách thức an ninh trong khu vực, đặc biệt là trên biển Đông, cũng đang thúc đẩy hai nước xích lại gần nhau hơn.
Chuyến thăm của Phó tổng thống Kamala Harris tới Việt Nam trong tuần này sẽ góp phần vào tiến trình đó. Việc bà Harris đến thăm Việt Nam và Việt Nam là một trong hai điểm đến chính thức của bà trong hành trình ở châu Á (và diễn ra không lâu sau chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin) cho thấy chính quyền Tổng thống Joe Biden đang dành ưu tiên hàng đầu cho Việt Nam trong chính sách của họ đối với khu vực Đông Nam Á. Chuyến thăm sẽ tạo điều kiện cho hai bên tiếp tục xây dựng lòng tin và phát triển quan hệ toàn diện, thực chất hơn.
Ngoài ra, chuyến thăm cũng góp phần tái khẳng định cam kết của Mỹ đối với khu vực. Điều này có ý nghĩa quan trọng khi chính quyền ông Biden bị một số nhà phân tích cho là đã có phần lơ là khu vực Đông Nam Á trong những tháng đầu cầm quyền.
Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc ngày càng quyết liệt, Đông Nam Á nổi lên như một “chiến trường” quan trọng định hình kết cục của cuộc cạnh tranh đó. Mỹ không thể để ảnh hưởng của mình ở khu vực này bị suy yếu. Chính vì vậy, tăng cường hợp tác với những quốc gia nòng cốt ở khu vực như Việt Nam là một lựa chọn không thể bỏ qua.
Việt - Mỹ nhìn từ lợi ích hai phía
- Cách tiếp cận chiến lược của chính quyền Tổng thống Joe Biden với Việt Nam có khác so với chính quyền người tiền nhiệm Donald Trump trong thời gian trước?
Với chính quyền ông Biden, vị trí, vai trò của Việt Nam không những không thay đổi mà có phần còn được nhấn mạnh hơn. Cần nhớ rằng quan hệ Việt - Mỹ đã được thúc đẩy rất mạnh mẽ dưới thời Tổng thống Barack Obama, vốn cũng là một đại diện của đảng Dân chủ.
Hiện tại, đối phó với chính sách bành trướng của Trung Quốc đang là ưu tiên hàng đầu của chính quyền ông Biden, do đó trong mắt họ, Việt Nam càng có vai trò quan trọng hơn. Mặc dù chính sách Việt Nam của chính quyền ông Biden nhìn chung tiếp nối chính sách của chính quyền ông Trump nhưng có hai điều chỉnh cơ bản.
Thứ nhất, chính quyền ông Biden áp dụng một cách tiếp cận linh hoạt và ít gay gắt hơn, ví dụ như trong vấn đề thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam hay việc Mỹ cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ.
Thứ hai, chính quyền ông Biden quan tâm nhiều hơn tới vấn đề hệ giá trị. Việc bà Harris dự kiến gặp gỡ đại diện một số nhà hoạt động xã hội trong chuyến thăm lần này là một ví dụ. Điều này tương tự như chuyến thăm Việt Nam năm 2016 của Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, chính quyền ông Biden sẽ không để vấn đề hệ giá trị gây ảnh hưởng đến tiến trình phát triển quan hệ song phương.
- Về phía Việt Nam, liệu rằng Mỹ sẽ đóng vai trò như thế nào trong chiến lược phát triển kinh tế - thương mại và đảm bảo an ninh quốc gia, nhất là tại Biển Đông?
Việt Nam đang nổi lên như một mắt xích đáng kể trong chuỗi cung ứng toàn cầu, trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc thúc đẩy các công ty đa quốc gia đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ ra khỏi Trung Quốc.
Việt Nam vì vậy sẽ là một nguồn cung cấp hàng nhập khẩu quan trọng của Mỹ và cũng là một thị trường ngày càng lớn cho hàng xuất khẩu cũng như dòng vốn đầu tư của nước này. Trong bối cảnh đó, quan hệ kinh tế - thương mại song phương vẫn còn nhiều không gian để phát triển.
Về an ninh quốc gia, nhất là vấn đề Biển Đông, Mỹ và Việt Nam chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược ở đây, nhất là trong việc bảo đảm tự do hàng hải và hàng không, giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế và duy trì một trật tự quốc tế mở và tự do dựa trên luật lệ. Tất cả điều này được phản ánh qua chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mở và tự do (FOIP) từ thời chính quyền ông Trump mà hiện tại chính quyền ông Biden vẫn đang duy trì.
Từ góc độ đó, Mỹ không chỉ đã ủng hộ các lập trường của Việt Nam, đặc biệt là trong vấn đề Biển Đông, mà còn hỗ trợ xây dựng năng lực hàng hải cho Việt Nam thông qua việc tài trợ các tàu tuần tra, tàu cảnh sát biển… Trong thời gian tới, dự kiến các hoạt động hợp tác này vẫn sẽ được duy trì và hai bên sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ để đối phó với các thách thức an ninh mới trên biển Đông.
Cơ hội nghiên cứu thúc đẩy quan hệ song phương
- Trong các cuộc gặp Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Thủ tướng Phạm Minh Chính hồi cuối tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đề nghị hai nước nên nghiên cứu, nâng cấp quan hệ lên tầm đối tác chiến lược trong tương lai. Giới quan sát cho rằng bà Harris sẽ nhắc lại ý tưởng này. Ông nhìn nhận vấn đề này thế nào?
Hiện tại, Việt Nam và Mỹ đang đứng trước một thời điểm thuận lợi để nâng cấp quan hệ song phương lên mức đối tác chiến lược. Cụ thể, sự thách thức gia tăng trên Biển Đông tạo ra một động lực, cũng như một lý do hợp lý cho một quyết định như vậy.
Thực tế, Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với nhiều nước, trong đó có Trung Quốc nên nếu thiết lập đối tác chiến lược với Mỹ thì cũng là một điều hết sức bình thường. Tôi tin là không quốc gia nào có quyền và có lý do chính đáng để có những phản ứng tiêu cực đối với vấn đề này.
Nếu nhìn về tương lai, việc thiết lập một khuôn khổ đối tác chiến lược chính thức vẫn rất quan trọng bởi quan hệ song phương muốn phát triển suôn sẻ và thực chất thì cần phải có một khuôn khổ pháp lý và chính trị chính thức, một sự “chính danh” để làm cơ sở.
Ví dụ, nếu không có khuôn khổ đối tác chiến lược, liệu các hoạt động hợp tác an ninh - quốc phòng thực chất giữa hai nước hoặc việc phân bổ ngân sách liên quan từ phía Mỹ, liệu có được các cơ quan có thẩm quyền ở Mỹ như Quốc hội thông qua?
Ngoài ra, việc thiết lập đối tác chiến lược cũng khẳng định sự coi trọng mà hai nước dành cho nhau. Động thái này cũng gửi đi một thông điệp ý nghĩa là Việt Nam luôn bảo vệ và đề cao sự tự chủ chiến lược của mình, Việt Nam không chấp nhận sức ép, can thiệp của các nước khác, bất kể nước đó là ai, khi điều đó đi ngược lại lợi ích quốc gia của Việt Nam. Vì vậy, theo tôi, việc nâng cấp quan hệ Việt - Mỹ lên mức đối tác chiến lược hiện nay là hợp lý về mặt thời điểm và phù hợp với lợi ích quốc gia của hai nước.
- Xin cám ơn ông.
Việt Nam có nhiều lợi ích từ “ngoại giao vaccine” của Mỹ
Lĩnh vực hợp tác y tế, nhất là phòng chống dịch Covid-19 cũng đang nổi lên như là một ưu tiên trong quan hệ hai nước Việt - Mỹ. Mỹ cũng đang ưu tiên Việt Nam hơn so với các đối tác khác trong khu vực trong việc hỗ trợ chống dịch. Ví dụ, vừa qua Mỹ đã viện trợ hơn 5 triệu liều vaccine ngừa Covid-19 cho Việt Nam, đây là nguồn viện trợ vaccine song phương lớn nhất của Việt Nam cho đến nay. Đặc biệt, các khoản viện trợ của Mỹ không đi kèm điều kiện. Nhìn tổng thể toàn thế giới thì Việt Nam cũng là một trong những nước được hưởng lợi lớn nhất từ chính sách “ngoại giao vaccine” của Mỹ.
Ngoài ra, trong chuyến thăm của bà Harris, Mỹ cũng sẽ khai trương văn phòng khu vực Đông Nam Á của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) đặt tại Việt Nam. Đây là một biểu hiện nữa cho thấy Mỹ ngày càng coi trọng Việt Nam trong chiến lược của mình. Nó cũng có ý nghĩa rất quan trọng đối với Việt Nam trong bối cảnh dịch Covid-19 đang gây ra những tác động nghiêm trọng, kéo dài ở nước ta.
TS Lê Hồng Điệp
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao: "Việt Nam không liên kết nước này chống nước khác."
Chiều 19/8, tại buổi họp báo thường kỳ của Bộ Ngoại giao, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng cho biết chương trình chuyến thăm của Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris tới Việt Nam đang được các cơ quan liên quan của Việt Nam và Mỹ tích cực thu xếp.
Bà Phạm Thu Hằng nhấn mạnh: Các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao và hoạt động trao đổi đoàn các cấp hai nước đều nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác toàn diện Việt Nam-Mỹ, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới.
Trước đó (5/8), người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định: “Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ triển khai nhiều hoạt động ngoại giao và trao đổi đoàn. Chúng tôi hoan nghênh lãnh đạo các nước, trong đó có lãnh đạo Mỹ, đến thăm Việt Nam.”
Trả lời báo chí về quan điểm ngoại giao của Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hằng khẳng định: Việt Nam nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa; đẩy mạnh việc đưa quan hệ với các nước đối tác, đặc biệt là các đối tác quan trọng đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững. Việt Nam không đi với nước này để chống lại nước khác…
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Đề cập tới mối quan hệ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI cho rằng, hiện nay chúng ta đang yêu cầu các hộ kinh doanh quy mô lớn phải thực hiện sổ sách, kê khai thuế phức tạp như doanh nghiệp. Nếu đã phải làm y hệt như vậy thì chuyển thành doanh nghiệp còn hơn. Do đó, cần sửa luật để tạo ra một mô hình trung gian, tạm gọi là “doanh nghiệp hộ kinh doanh”.