16 năm nằm 'trên giấy', đường sắt Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo đội vốn thêm 16.000 tỷ

UBND TP. Hà Nội vừa có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đường sắt đô thị TP. Hà Nội tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo.

Tăng vốn, lùi tiến độ

Tại tờ trình lần này, UBND TP. Hà Nội cho biết tổng chiều dài tuyến của dự án vẫn được giữ nguyên so với phê duyệt trước đó, nhưng có sự thay đổi về chiều dài đoạn đi trên cao (tăng từ 8,5km lên 8,9km) và đoạn đi ngầm (giảm từ 3km xuống 2,6km).

Theo UBND TP. Hà Nội, chiều dài phần đi ngầm và đi cao thay đổi so với Báo cáo Nghiên cứu khả thi được duyệt năm 2008 do thay đổi phương án trắc dọc đoạn chuyển tiếp từ phần cầu cạn sang phần hầm ngầm, đồng thời thay đổi phạm vi giữa 2 phần trên cao và ngầm.

Bên cạnh đó, nhằm tránh lãng phí, số lượng đoàn tàu cũng được UBND TP. Hà Nội giảm từ 14 đoàn tàu xuống còn 10 đoàn tàu.

UBND TP. Hà Nội cũng đề xuất tổng mức đầu tư mới của dự án là 35.588 tỷ đồng, tăng thêm 16.033 tỷ đồng so với phê duyệt năm 2008. Trong đó, vốn vay ODA sau điều chỉnh hơn 29.670 tỷ đồng, vốn đối ứng của Hà Nội hơn 5.910 tỷ đồng. Hạng mục tăng vốn nhiều nhất là chi phí xây dựng (tăng hơn 6.670 tỷ đồng) và chi phí thiết bị (tăng hơn 2.750 tỷ đồng). 

Theo UBND TP. Hà Nội, báo cáo nghiên cứu khả thi dự án được lập trong giai đoạn năm 2007 - 2008. Khi đó, Việt Nam chưa có đầy đủ các định mức, đơn giá áp dụng cho loại công trình đường sắt đô thị, nên việc xác định tổng mức đầu tư của đơn vị tư vấn chỉ dựa trên cơ sở suất đầu tư của các công trình tương tự đã và đang được xây dựng ở khu vực châu Á như Thái Lan, Nhật Bản, Philippines, Ấn Độ thực hiện từ những năm 2000 đối với từng loại kết cấu công trình (nhà ga ngầm, nhà ga trên cao, kết cấu hầm đào hở, cầu cạn…).

Mặt khác, dù đã cập nhật suất đầu tư các dự án và xem xét sự tương thích với điều kiện thi công và mặt bằng giá cả tại TP. Hà Nội thời điểm năm 2008, nhưng do còn thiếu kinh nghiệm thực tế, nên việc tính toán chỉ mang tính chất bình quân đối với một dự án, mà chưa xem xét đầy đủ các yêu cầu an toàn cao, chưa tính toán đủ việc tổ chức vận hành, khai thác, bảo dưỡng…

Cũng tại tờ trình lần này, UBND TP. Hà Nội đề xuất kéo dài thời gian thực hiện dự án từ năm 2009 sang năm 2031 (hoàn thành đưa vào khai thác, vận hành năm 2029 và 2 năm đào tạo vận hành bảo dưỡng). Như vậy, so với mốc tiến độ ban đầu (2009 - 2015), dự án đã xin lùi thời gian hoàn thành thêm 14 năm.

Về vị trí xây dựng ga ngầm C9 từng bị lo ngại ảnh hưởng di tích hồ Hoàn Kiếm, UBND TP. Hà Nội cho biết phương án xây dựng ga C9 bên dưới lòng đường Đinh Tiên Hoàng, phía trước Tổng công ty Điện lực Hà Nội chỉ "vi chỉnh vị trí thân ga và điều chỉnh kết cấu sao cho đảm bảo an toàn kỹ thuật trong phạm vi hành lang tuyến".

"Phương án này không vi phạm vùng bảo vệ II của di tích hồ Hoàn Kiếm, không ảnh hưởng đến an toàn công trình văn hóa, bảo tồn các giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc và đã được UBND TP. Hà Nội nghiên cứu cẩn trọng, xin ý kiến thống nhất các bộ, ngành liên quan", tờ trình nhấn mạnh.

16 năm chỉ nằm trên giấy

Dự án đường sắt đô thị Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo được UBND TP. Hà Nội phê duyệt vào tháng 11/2008, với tổng mức đầu tư dự án là 19.555 tỷ đồng. Trong đó, vốn vay ODA là gần 16.500 tỷ đồng; vốn đối ứng do ngân sách TP. Hà Nội bố trí là hơn 3.000 tỷ đồng. Thời gian thực hiện từ năm 2009 - 2015.

Dự án có mục tiêu xây dựng tuyến đường sắt đô thị với chiều dài 11,5km, trong đó có 8,5km đường đi ngầm, 3km đi trên cao. Hướng tuyến của dự án bắt đầu từ Nam Thăng Long (Khu đô thị Nam Thăng Long) theo đường Nguyễn Văn Huyên kéo dài - Hoàng Quốc Việt - Hoàng Hoa Thám - Thụy Khuê - Phan Đình Phùng - Hàng Giấy - Hàng Đường - Hàng Ngang - Hàng Đào - Đinh Tiên Hoàng - Hàng Bài và kết thúc tại điểm cuối giao với phố Trần Hưng Đạo.

Dự án gồm 6 gói thầu xây dựng chính sử dụng vốn ODA. Đơn vị chủ đầu tư đã hoàn thành việc lựa chọn nhà thầu cho gói thầu tư vấn thiết kế, dự toán gói thầu xây dựng đoạn trên cao và xây dựng depot. Các gói thầu còn lại chưa lựa chọn được nhà thầu.

Thực tế sau gần 16 năm, dự án đường sắt đô thị Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo có rất ít chuyển động trên thực địa. Tính đến quý IV/2023, công việc trên thực địa được tiến hành mới chỉ là việc giải phóng mặt bằng tại depot, ga trên cao và phần ga ngầm, số tiền giải ngân mới đạt khoảng 900 tỷ đồng.

Đến nay, dự án vẫn chưa hẹn ngày khởi công. Trong đó, hạng mục vướng nhiều tranh cãi là vị trí xây dựng ga ngầm C9 ở khu vực hồ Hoàn Kiếm. Theo phương án ban đầu được Hà Nội lựa chọn, vị trí ga ngầm C9 dự kiến đặt trong khuôn viên công viên bờ hồ Hoàn Kiếm. Thân ga chính bố trí ngầm dưới phố Đinh Tiên Hoàng, dài 150m, rộng hơn 21m, sâu trên 17m và có 3 tầng.