Bí mật bên trong mỏ đất hiếm giúp châu Âu 'thoát bóng' Trung Quốc
(VNF) - Đất hiếm đang được coi là “nguồn năng lượng” thiết yếu của thế giới hiện đại, nhưng châu Âu phần lớn lại phụ thuộc vào nguồn cung từ một quốc gia duy nhất: Trung Quốc. Nếu muốn phá vỡ thế độc quyền này, điểm khởi đầu của châu Âu có lẽ sẽ là từ một mỏ nằm sâu trong lòng đất ở Thụy Điển.
Gần 1,6km dưới bề mặt Trái Đất, một nhà hàng sáng đèn trong hầm mỏ Kiruna phục vụ món súp đậu cùng bánh kếp – món ăn truyền thống của Thụy Điển. Chỉ cần lái xe thêm vài phút trên hệ thống đường hầm dài tới 500km sẽ bắt gặp Speja – chú chó robot màu vàng có nhiệm vụ kiểm tra khí độc phát sinh sau các vụ nổ khai thác.

Điều đáng chú ý hơn cả nằm ở đường hầm hẹp, ẩm ướt và thô sơ dẫn từ tầng 910, cao khoảng 450m so với căng tin của mỏ sắt Kiruna. Sau khi đi khoảng 2,5km trên tuyến đường rải sỏi, đoàn tàu dừng lại trước khu mỏ Per Geijer – nơi được đánh giá là giàu tiềm năng đất hiếm bậc nhất châu Âu.
Đất hiếm – “nghệ tây” của công nghệ hiện đại
Có tổng cộng 17 nguyên tố đất hiếm, từ scandium đến lutetium, thường xuất hiện với hàm lượng nhỏ nhưng lại đóng vai trò thiết yếu trong nhiều công nghệ hiện đại. Erbi có mặt trong cáp quang; dysprosi và neodymi là thành phần không thể thiếu của tua-bin gió, radar hay hệ thống định vị vũ khí. Và đa số nguồn cung hiện nay đều đến từ Trung Quốc.
“Hầu như mọi công nghệ mới đều phụ thuộc vào đất hiếm. Và hiện tại, Trung Quốc gần như kiểm soát toàn bộ thị trường”, ông Niklas Johansson, Phó Chủ tịch cấp cao của tập đoàn khai thác quốc doanh LKAB (đơn vị vận hành mỏ Kiruna), cho biết.

Theo số liệu năm ngoái, Liên minh châu Âu (EU) nhập khẩu 46% đất hiếm từ Trung Quốc và 28% từ Nga. Riêng Đức phụ thuộc tới 69% vào nguồn cung từ Bắc Kinh. Với các nguyên tố đất hiếm “nặng” như yttri hay dysprosi, Trung Quốc chiếm tới 90% nguồn cung toàn cầu.
Trước đây, việc phụ thuộc vào Trung Quốc được coi là một minh chứng điển hình cho toàn cầu hóa: châu Âu có thể yên tâm “thuê ngoài” toàn bộ những công đoạn khai thác và chế biến vừa phức tạp và gây ô nhiễm. Nhưng đến nay, bối cảnh đã khác.
Tháng 4 vừa qua, để đáp trả đe dọa áp thuế từ Mỹ, Trung Quốc bất ngờ tạm ngừng xuất khẩu 7 kim loại đất hiếm cùng chín khoáng sản chiến lược khác. Từ đó, các nguyên tố này chỉ có thể được mua qua giấy phép, và giấy phép có thể bị thu hồi bất kỳ lúc nào.

“Trung Quốc đã xây dựng vị thế thống trị này một cách rất hệ thống. Từ góc nhìn phương Tây, việc để tình trạng ấy xảy ra là do sự thiếu chiến lược công nghiệp và tầm nhìn dài hạn”, ông Jens Gutzmer, Giám đốc Viện Công nghệ Tài nguyên Helmholtz Freiberg (Đức) nhận định.
Châu Âu có cơ hội tự chủ?
Theo ông Harald Elsner, nhà địa chất kinh tế cấp cao thuộc Viện Khoa học Địa chất và Tài nguyên Thiên nhiên Liên bang Đức, để có thể tự chủ nguồn cung đất hiếm, châu Âu cần hội đủ ba yếu tố: Một mỏ có trữ lượng kinh tế, năng lực kỹ thuật để tách chiết các kim loại khỏi quặng, khả năng xử lý, lưu trữ an toàn chất thải độc hại phát sinh.
Thực tế cho thấy, sự thống trị của Trung Quốc được xây dựng từ mỏ Bayan Obo ở Nội Mông, được phát hiện cách đây gần một thế kỷ, từng ước tính chứa 70% trữ lượng đất hiếm toàn cầu. Vùng Bao Đầu lân cận sau đó trở thành trung tâm chế biến đất hiếm lớn nhất thế giới từ những năm 1990.

Trong khi đó, châu Âu được đánh giá là vẫn còn cơ hội. Những năm gần đây, nhiều mỏ đất hiếm chất lượng cao được phát hiện tại Bắc Âu như tổ hợp Fen ở Na Uy, Norra Karr tại Thụy Điển và Sokli ở Phần Lan. Greenland thậm chí được cho là sở hữu trữ lượng lớn hơn cả Bayan Obo, nhưng nằm ở vùng hẻo lánh, thiếu cơ sở hạ tầng khai thác.
Đáng chú ý nhất là phát hiện mỏ Per Geijer của LKAB tại Kiruna, sát ngay mỏ sắt lớn nhất châu Âu. Ước tính nơi đây có thể chứa tới 2 tỷ tấn đất hiếm – đủ đáp ứng khoảng 20% nhu cầu hàng năm của châu Âu. Nồng độ các nguyên tố được cho là khá cao, lại đi kèm phốt pho – loại khoáng sản hữu ích cho nông nghiệp.
Ông Johansson lý giải: “Điểm khiến Per Geijer trở nên đặc biệt là vì về cơ bản, nó là mỏ quặng sắt. Doanh thu từ sắt có thể bù đắp chi phí để phát triển mỏ đất hiếm”.
Hiện đường hầm hướng vào mỏ đang tiến 5m mỗi ngày và chỉ cách đích vài trăm mét. Kế hoạch là khai thác vòng cung dài gần 5km quanh thân quặng rồi khoan giếng thăm dò. Nếu chất lượng đúng như kỳ vọng, việc khai thác thương mại có thể bắt đầu trong thập niên 2030.
Bài toán công nghệ và chiến lược
Vấn đề lớn nhất là xử lý quặng. Các nguyên tố đất hiếm thường tồn tại cùng nhau và đi kèm uranium, thori phóng xạ. Việc tách riêng cực kỳ phức tạp đến mức nhiều nguyên tố chỉ được xác định vào cuối thế kỷ 19.
Hiện nay, kỹ năng này ở phương Tây gần như đã thất truyền, chỉ còn duy trì tại hai cơ sở: nhà máy Solvay ở cảng La Rochelle (Pháp) và một nhà máy cũ ở Sillamae (Estonia) từng thuộc Liên Xô.

Tuy vậy, châu Âu đang tìm cách khôi phục. Một nhóm chuyên gia kỳ cựu tại La Rochelle, thậm chí có người ngoài 80 tuổi, đã tái xuất để tham gia Carester – công ty khởi nghiệp có trụ sở tại Lyon.
Công ty này đã huy động 216 triệu euro từ các nhà đầu tư Nhật Bản và chính phủ Pháp để xây dựng nhà máy tái chế, tinh chế đất hiếm ở Lacq, gần dãy Pyrenees. Khi hoàn thiện, nhà máy có thể đáp ứng tới 15% nhu cầu toàn cầu về các nguyên tố đất hiếm nặng – quan trọng trong sản xuất nam châm, laser và cáp quang.
Năm ngoái, một nhà máy tái chế khác cũng đi vào hoạt động tại Bitterfeld-Wolfen (Đức), trung tâm hóa chất cũ của Đông Đức.
Dẫu vậy, các nhà phân tích vẫn còn chia rẽ về việc liệu những nỗ lực này có đủ để tạo nên một chuỗi cung ứng vững chắc cho châu Âu hay không. Theo ông Gutzmer, trở ngại chính không nằm ở địa chất hay công nghệ, mà ở vốn liếng và ý chí chính trị. Ông cảnh báo Trung Quốc hoàn toàn có thể “nghiền nát” ngành công nghiệp non trẻ của châu Âu bằng một cuộc chiến giá cả.
Tuy nhiên, theo ông Elsner, vẫn có một lối đi thứ ba: “Trong vài năm tới, châu Âu hoàn toàn có thể mua toàn bộ đất hiếm cần thiết từ Úc. Vấn đề là các nhà sản xuất phải sẵn sàng chấp nhận chi phí, bởi về dài hạn, sự phụ thuộc vào Trung Quốc sẽ còn tốn kém hơn nhiều”.
Nhật Bản quyết liệt ‘cởi trói’ ràng buộc khỏi đất hiếm Trung Quốc
- Xe Trung Quốc thắng thế, Tesla 'hụt hơi' tại châu Âu 29/08/2025 09:15
- Xe điện Trung Quốc: Từ sự hoài nghi đến bá chủ toàn cầu 28/08/2025 02:00
- Nvidia công bố doanh thu kỷ lục, vẫn ‘đau đáu’ thị trường Trung Quốc 28/08/2025 08:10
Nghi phạm nuốt trang sức 18.000 euro để phi tang, cảnh sát 'đau đầu' thu hồi tang vật
(VNF) - Một người đàn ông tại New Zealand bị tạm giam sau khi bị cáo buộc nuốt mặt dây chuyền Fabergé trị giá 18.000 euro nhằm phi tang tang vật. Cảnh sát đến nay vẫn chưa thu hồi được món trang sức quý hiếm.
Từ xe điện tới xe xăng: Làn sóng Trung Quốc ‘làm rung chuyển’ ngành ô tô toàn cầu
(VNF) - Trong khi phương Tây dồn sự chú ý vào mối đe dọa cạnh tranh từ xe điện Trung Quốc, một thách thức khác đang âm thầm định hình lại ngành công nghiệp ô tô toàn cầu. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống của Bắc Kinh đang ồ ạt đẩy xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch sang các thị trường mới nổi.
Mang thai hộ: Ngành công nghiệp không khói trị giá hàng tỷ USD
(VNF) - Mang thai hộ đang dần trở thành một ngành công nghiệp toàn cầu trị giá hàng tỷ USD, được thúc đẩy bởi công nghệ hiện đại, hệ thống môi giới xuyên biên giới và nhu cầu ngày càng tăng từ các quốc gia phát triển. Tuy nhiên, sự bùng nổ này kéo theo các khoảng trống pháp lý, tranh cãi đạo đức và mối lo ngại về việc thương mại hóa cơ thể phụ nữ trong kỷ nguyên sinh sản hiện đại.
Khan hiếm nguồn cung, bạc tăng giá 'sốc' hơn cả vàng
(VNF) - Năm 2025, giá bạc đạt mức cao kỷ lục. Theo các chuyên gia, giá bạc vẫn còn dư địa tăng tiếp bất chấp tình trạng thiếu hụt nguồn cung.
TT Putin ký sắc lệnh đặc biệt, miễn thị thực cho du khách Trung Quốc
(VNF) - Tổng thống Nga Vladimir Putin mới đây đã ký sắc lệnh cho phép công dân Trung Quốc được nhập cảnh Nga miễn thị thực lên tới 30 ngày cho mục đích du lịch hoặc công tác.
Trung Quốc cấp phép lô giấy phép xuất khẩu đất hiếm đầu tiên
(VNF) - Một nguồn tin của Reuters ngày 2/12 tiết lộ rằng Trung Quốc đã cấp lô giấy phép xuất khẩu đất hiếm mới đầu tiên, giúp đẩy nhanh việc vận chuyển đến một số khách hàng nhất định. Đây được xem là kết quả quan trọng từ hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Chiến sự nóng bỏng, công ty của Elon Musk tăng gấp đôi doanh thu vũ khí
(VNF) - Công ty SpaceX của tỷ phú Elon Musk lần đầu tiên lọt vào danh sách 100 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới của SIPRI. Doanh thu từ vũ khí của hãng tăng gấp đôi so với năm trước, đạt 1,8 tỷ USD, phản ánh tầm ảnh hưởng ngày càng tăng của công nghệ không gian và viễn thông trong lĩnh vực quốc phòng toàn cầu.
Cú trượt đầu tháng 12 của Bitcoin: Tâm lý sợ hãi bao trùm thị trường
(VNF) - Tháng cuối cùng của năm bắt đầu với một đợt bán tháo mới trên thị trường tiền điện tử. Bitcoin rơi sâu hơn vào vùng giá xuống trong phiên giao dịch ngày 1/12, có lúc chạm mức thấp nhất 85.461 USD. So với đỉnh mọi thời đại đạt gần 126.200 USD hồi đầu tháng 10, đồng tiền số lớn nhất thế giới đã "bốc hơi" khoảng 32% giá trị.
Cổ phiếu Airbus giảm mạnh do sự cố, chậm bàn giao hàng chục máy bay
(VNF) - Ngay sau khi thông tin về lỗi panel được công bố, cổ phiếu Airbus tại thị trường châu Âu rớt mạnh. Có thời điểm giảm tới khoảng 10%.
Bitcoin lao dốc, thị trường crypto 'đỏ lửa' đầu tháng 12
(VNF) - Ngày 2/12, giá Bitcoin giảm mạnh, khi làn sóng bán tháo tiền điện tử tiếp tục trở lại.
Soán ngôi BYD, VinFast dẫn đầu doanh số xe điện tại Đông Nam Á
(VNF) - Tính từ đầu năm đến hết tháng 9, VinFast bán được 110.362 xe, nhiều hơn so với 70.000 xe của BYD.
Sản xuất đồng loạt suy giảm tại nhiều cường quốc kinh tế, Việt Nam là điểm sáng
(VNF) - Các cuộc khảo sát kinh doanh công bố ngày 1/12 cho thấy hoạt động sản xuất tại các nền kinh tế lớn của châu Âu, châu Á và Mỹ tiếp tục yếu kém trong tháng 11, do nhu cầu trong nước trầm lắng và những bất ổn liên quan đến thuế quan. Trái với xu hướng đi xuống toàn cầu, Việt Nam cùng một số nước Đông Nam Á lại nổi lên như điểm sáng khi ghi nhận mức tăng trưởng sản xuất mạnh mẽ.
Chiến sự bùng phát toàn cầu, một ngành bùng nổ doanh thu
(VNF) - Do nhu cầu leo thang từ các cuộc xung đột ở Ukraine và Gaza cùng xu hướng gia tăng chi tiêu quốc phòng của nhiều quốc gia, doanh thu từ bán vũ khí và dịch vụ quân sự của các tập đoàn quốc phòng lớn trên thế giới đã tăng 5,9% trong năm ngoái, theo báo cáo công bố ngày 1/12 của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI).
Công ty bảo hiểm Nhật Bản chi hơn 5.000 tỷ ‘thâu tóm’ MVI Life của Việt Nam
(VNF) - Công ty bảo hiểm Asahi Mutual Life Insurance của Nhật Bản sẽ mua lại toàn bộ cổ phần của MVI Life. Thương vụ dự kiến hoàn tất vào năm 2026.
‘Pháo đài cuối’ của bất động sản Trung Quốc lung lay
(VNF) - Doanh nghiệp cuối cùng còn trụ vững trong ngành bất động sản đang lao đao của Trung Quốc có lẽ cũng sắp gục ngã.
'Kho báu' lithium nghìn tỷ USD ẩn dưới siêu núi lửa, vẽ lại bản đồ ngành pin toàn cầu
(VNF) - Dưới lòng siêu núi lửa cổ đại, một trữ lượng lithium trị giá hàng nghìn tỷ USD được đánh giá như “kho báu” có thể thay đổi cán cân năng lượng và chuỗi cung ứng pin toàn cầu.
Nga tiếp lực đẩy cho tham vọng quốc tế hóa tiền tệ của Bắc Kinh
(VNF) - Nga chuẩn bị phát hành trái phiếu chính phủ bằng nhân dân tệ lần đầu tiên, tạo động lực quan trọng cho chiến lược quốc tế hóa đồng tiền Trung Quốc. Quyết định này không chỉ giúp Moscow tối ưu hóa nguồn vốn nội địa mà còn góp phần mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu của nhân dân tệ.
TT Trump sắp chỉ định Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang mới
(VNF) - Tổng thống Donald Trump cho biết ông sẽ chỉ định Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) vào cuối năm nay, trong bối cảnh Nhà Trắng thúc đẩy chiến lược hạ lãi suất để củng cố tăng trưởng. Quyết định này đang được giới đầu tư theo sát, bởi nó có thể định hình đường hướng chính sách tiền tệ của Mỹ trong nhiệm kỳ mới và tác động trực tiếp tới thị trường tài chính toàn cầu.
Điểm danh loạt doanh nhân được Tổng thống Trump 'giải cứu'
(VNF) - Trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thực hiện một loạt lệnh ân xá và giảm án mang tính chất phi truyền thống, mở rộng từ những chính khách đến các doanh nhân và tỷ phú có tầm ảnh hưởng trong các lĩnh vực kinh tế mới như tiền điện tử. Gây chú ý cả về khía cạnh pháp lý lẫn tác động tài chính.
Giữ chân giới siêu giàu, Thụy Sĩ phản bác thuế thừa kế gây tranh cãi
(VNF) - Ngày 30/11, cử tri Thụy Sĩ đã bác bỏ sáng kiến thu thuế thừa kế 50% đối với giới tỷ phú. Kết quả này có tác động trực tiếp tới niềm tin nhà đầu tư và môi trường kinh tế Thụy Sĩ.
Ngân hàng TW ra cảnh báo, Trung Quốc siết khai thác tiền số
(VNF) - Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) khẳng định lập trường nghiêm ngặt với tiền điện tử, nhấn mạnh kinh doanh tài sản kỹ thuật số là bất hợp pháp trong phạm vi lãnh thổ nước này. Cơ quan này cũng cảnh báo nguy cơ các stablecoin tiềm ẩn rủi ro tài chính và khả năng bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp như rửa tiền, huy động vốn gian lận và chuyển vốn xuyên biên giới bất hợp pháp.
Tín hiệu đáng lo cho đà phục hồi kinh tế Trung Quốc
(VNF) - Hoạt động sản xuất của Trung Quốc cải thiện nhưng vẫn thu hẹp trong tháng 11, kéo dài chuỗi suy giảm lên mức kỷ lục khi nền kinh tế tiếp tục đối mặt với đà giảm tốc.
Bong bóng AI khổng lồ: Điều gì có thể kích hoạt vụ nổ 10 nghìn tỷ USD?
(VNF) - 25 năm sau bong bóng Dot-Com, thị trường AI 2025 đứng trước nguy cơ bong bóng 10 nghìn tỷ USD. Liệu lịch sử có lặp lại?
Indonesia triệt phá hơn 1.400 mỏ vàng trái phép
(VNF) - Chính phủ Indonesia triển khai chiến dịch quy mô lớn nhằm đóng cửa khoảng 1.400 mỏ vàng trái phép tại Vườn quốc gia Halimun Salak. Đánh dấu một trong những chiến dịch mạnh tay nhất của quốc đảo trong nhiều năm với lĩnh vực tài nguyên khoáng sản.
Chàng trai từ chối công việc văn phòng, lập chuỗi sửa chữa thu 33 tỷ/năm
(VNF) - Khi mới 16 tuổi, Zames Chew bỏ ra 23 USD (khoảng 600.000 đồng) mua một tên miền trên Internet - quyết định ngẫu hứng mà chính anh không ngờ sẽ trở thành nền tảng cho sự nghiệp sau này. 9 năm trôi qua, khoản đầu tư nhỏ ấy đã dẫn đường để chàng trai 26 tuổi xây dựng Repair.sg, doanh nghiệp sửa chữa - dọn dẹp quy mô với doanh thu khoảng 1,3 triệu USD (33 tỷ đồng) mỗi năm.
Nghi phạm nuốt trang sức 18.000 euro để phi tang, cảnh sát 'đau đầu' thu hồi tang vật
(VNF) - Một người đàn ông tại New Zealand bị tạm giam sau khi bị cáo buộc nuốt mặt dây chuyền Fabergé trị giá 18.000 euro nhằm phi tang tang vật. Cảnh sát đến nay vẫn chưa thu hồi được món trang sức quý hiếm.
23 lô chung cư hơn 50 năm tuổi giữa trung tâm TP.HCM chờ xây mới
Cụm chung cư Ngô Gia Tự (phường Vườn Lài, TP. HCM) được xây từ năm 1968 và hiện xếp loại D. Đến nay, việc tháo dỡ để xây mới vẫn dang dở, dự án cũng chưa có nhà đầu tư.


































































