Đại biểu Quốc hội: Thiếu hụt xăng dầu cho thấy sự lúng túng trong điều hành

Phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội năm 2022 và kế hoạch năm 2023 tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn TP. HCM) cho biết thị trường xăng dầu đã bị đứt gãy chuỗi cung ứng một số nơi.

“Mặc dù Bộ Công Thương đã tích cực vào cuộc nhưng chúng ta cần sớm khắc phục, rút ra bài học kinh nghiệm để không xảy ra tình trạng tương tự. Trong thời gian tới cần xem xét rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu”, ông Ngân nói.

Vị đại biểu đoàn TP. HCM nhấn mạnh giá cả xăng dầu trong thời gian tới có thể tiếp tục diễn biến phức tạp. Do đó, ông đề nghị Quốc hội cần ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định cắt giảm các loại thuế, phí liên quan đến xăng dầu như thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt để kiểm soát lạm phát một cách nhanh nhạy nhất.

Cũng phản ánh về thị trường xăng dầu tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) nhấn mạnh tình trạng thiếu hụt xăng dầu thời gian qua, đặc biệt ở các tỉnh phía Nam cho thấy sự lúng túng trong xử lý tình huống của các cơ quan trong quản lý Nhà nước.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé cho rằng sự lúng túng trong điều hành, xử lý khiến người dân bức xúc, nhưng đến nay chưa được giải quyết dứt điểm.

Về vấn đề giải pháp để bình ổn thị trường xăng dầu trong thời gian tới, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam, cho rằng cơ quan quản lý phải nhìn vào thực tế thị trường để điều hành. Doanh nghiệp kinh doanh chứ không phải làm công ích. Việc điều hành thời gian qua vẫn loay hoay, lúng túng trong việc xử lý mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường.

Từ đó, để ổn định thị trường xăng dầu, ông Nguyễn Tiến Thỏa đề xuất:

Thứ nhất, cho phép mở rộng thị trường nhập khẩu xăng dầu (kể cả ở thị trường không có thuế suất ưu đãi) và chấp nhận mức thuế suất cao vào trong giá cơ sở để chủ động nguồn cung. Bên cạnh đó, cơ quan điều hành tính toán tăng thêm hạn mức tín dụng cho doanh nghiệp nhằm bám sát những thay đổi của thực tế, bao gồm chi phí và giá thị trường.

Thứ hai là điều chỉnh ngay các chi phí liên quan đến kinh doanh xăng dầu (đã lỗi thời) theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ (bao gồm Premium của nguồn nhập khẩu và mua trong nước theo đúng quốc tế, chi phí đưa xăng dầu về đến cảng Việt Nam, chi phí đưa xăng dầu từ các nhà máy lọc dầu trong nước về đến cảng, tỷ giá và toàn bộ chi phí kinh doanh, định mức kinh doanh xăng dầu).

Thứ ba, trên cơ sở tính đúng, tính đủ chi phí kinh doanh định mức của tất cả các khâu trong kinh doanh xăng dầu, cần hướng dẫn các đầu mối, các thương nhân phân phối nguyên tắc phân chia khoản chi phí định mức cho từng khâu, để tránh tình trạng chèn ép nhau trong thỏa thuận phân chia chi phí, từ đó chấm dứt tình trạng chiết khấu 0 đồng (Nhà nước có thể hướng dẫn tỷ lệ tối thiểu cho từng khâu trong tổng số chi phí kinh doanh định mức).

Thứ tư, bãi bỏ ngay quy định các thương nhân phân phối mua xăng dầu từ nhiều đầu mối. Quy định này khiến cho thương nhân đầu mối không thể chủ động nguồn cung cho các nhà phân phối. Có thể thay thế quy định trên bằng quy định một thương nhân phân phối chỉ được mua hàng của hai thương nhân đầu mối và thương nhân phân phối phải đăng ký, cam kết số lượng mua, đăng ký  tại hệ thống thuộc mình quản lý với thương nhân đầu mối mà mình ký kết.