Đường Hồ Chí Minh: Chậm tiến độ, thiếu vốn để nối thông tuyến

Thực hiện chương trình phiên họp thứ 9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa cho ý kiến về báo cáo của Chính phủ tổng kết, đánh giá tổng thể việc thực hiện Nghị quyết 66 nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh và kế hoạch triển khai dự án giai đoạn tiếp theo.

Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, dự án đường Hồ Chí Minh là dự án quan trọng quốc gia, được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào năm 2004.

Dự án có điểm đầu tại Pác Bó (Cao Bằng), điểm cuối tại Đất Mũi (Cà Mau), dài 3.183km, tuyến chính dài 2.499km, nhánh phía tây dài 684km; đi qua 28 tỉnh, thành phố.

Dự án dự định sẽ thông tuyến vào năm 2010. Tuy nhiên, để phù hợp với nguồn lực và thực tế triển khai, năm 2013, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 66 để điều chỉnh một số nội dung và giải pháp nhằm tiếp tục thực hiện có hiệu quả chủ trương đầu tư xây dựng đường Hồ Chí Minh.

Theo Nghị Quyết số 66, đến năm 2020, dự án phải hoàn thành nối thông toàn tuyến từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) quy mô tối thiểu 2 làn xe với chiều dài khoảng 2.744km. Đến nay, dự án đã hoàn thành 2.362km/2.744km, đạt 86,1% và khoảng 258km tuyến nhánh, đang triển khai đầu tư 211km, còn lại khoảng 171km chưa bố trí được vốn để triển khai thực hiện.

Để thực hiện đầu tư nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh theo Nghị quyết số 66, Chính phủ cho biết cần tiếp tục đầu tư 3 dự án thành phần dài khoảng 171km với tổng số vốn đầu tư 10.770 tỷ đồng, trong đó ưu tiên đầu tư trước 2 dự án thành phần, gồm đoạn Chợ Chu - Ngã ba Trung Sơn dài khoảng 28,5km (tổng mức đầu tư 1.774 tỷ đồng) và đoạn Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận dài khoảng 55km (tổng mức đầu tư 3.796 tỷ đồng.

Để đến năm 2025 hoàn thành nối thông tuyến đường Hồ Chí Minh, Chính phủ đề nghị cho phép sớm sử dụng nguồn vốn dự phòng chung kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để đầu tư 2 dự án này.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đề xuất chuyển đổi hình thức đầu tư các dự án trong giai đoạn tiếp theo thuộc đoạn Đoan Hùng - Chợ Bến sang hình thức đầu tư công; đồng thời giao Chính phủ triển khai cụ thể các dự án trong giai đoạn sau năm 2020 theo quy hoạch, phù hợp nhu cầu vận tải, khả năng cân đối nguồn lực và hiệu quả đầu tư.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho biết theo quy định của Nghị quyết 66, cơ cấu nguồn vốn và dự toán từng dự án thành phần do Chính phủ thẩm định, phê duyệt và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo kế hoạch năm.

Tuy nhiên, qua giám sát Ủy ban thấy rằng nhiệm vụ này chưa được thực hiện đầy đủ và cụ thể. Ngoài ra, báo cáo của Chính phủ chưa nêu bật được cơ sở xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư để nối thông toàn tuyến, trong khi Nghị quyết của Quốc hội không quy định tổng mức đầu tư của toàn bộ dự án; việc tuân thủ các nguyên tắc theo quy định của Luật Đầu tư công và các Nghị quyết của Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy.

Về kiến nghị giao Chính phủ triển khai cụ thể các dự án trong giai đoạn sau năm 2020 tùy theo nhu cầu vận tải và khả năng cân đối nguồn lực, Ủy ban chỉ ra rằng dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu tư trong giai đoạn này là rất lớn trong khi mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp giai đoạn này chưa được xác định rõ ràng cụ thể, cần được tiếp tục nghiên cứu, xem xét.

Hơn nữa, kiến nghị này chưa phù hợp với Nghị quyết 66. Theo đó, Chính phủ có trách nhiệm “dự toán tổng mức đầu tư và kế hoạch triển khai dự án giai đoạn sau năm 2020 để báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định”.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đề nghị Chính phủ xem xét, cân đối nguồn lực, bố trí nguồn vốn thích hợp và quyết tâm chỉ đạo hoàn thành các dự án thành phần còn lại trong giai đoạn 2021-2025, trong đó đề nghị Chính phủ bố trí đủ và kịp thời nguồn vốn để hoàn thành 3 dự án đoạn Chợ Chu - Ngã Ba Trung Sơn, Cổ Tiết - Chợ Bến và Rạch Sỏi - Bến Nhất - Gò Quao - Vĩnh Thuận.

Kết luận nội dung làm việc, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ rút kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện dự án, không đáp ứng tiến độ và yêu cầu theo Nghị quyết của Quốc hội vì đến nay vẫn chưa đạt được mục tiêu thông toàn tuyến với quy mô tối thiểu 2 làn xe.

Chính phủ cũng cần xem xét tổng thể các nguyên nhân chủ quan khách quan về trách nhiệm của địa phương, của trung ương để đánh giá một cách toàn diện cho việc thực hiện dự án này.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, thảo luận và quyết định về báo cáo tổng thể Nghị quyết của Quốc hội tại kỳ họp thứ 3.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến thẩm tra và ý kiến tham gia của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn chỉnh báo cáo theo hướng chỉ thực hiện tiếp các đoạn, tuyến đang dở dang.

Chính phủ cũng cần tổng kết kết thúc dự án, thực hiện quyết toán dự án theo quy định; rà soát nhu cầu, hiệu quả đầu tư trong điều kiện có nhiều tuyến đường đã và đang triển khai, sự phù hợp quy hoạch giao thông và khả năng cân đối ngân sách, khả năng huy động nguồn lực của xã hội để thực hiện từng đoạn tuyến đáp ứng yêu cầu phát triển của từng thời kỳ; báo cáo cấp thẩm quyền quyết định theo từng đoạn tuyến.