Google bắt tay Apple biến hơn 1 tỷ người thành 'con tin', thu lợi hàng chục tỷ USD mỗi năm

Cổ phiếu Apple tăng hơn 3% trong phiên giao dịch ngoài giờ hôm thứ Ba, sau khi một thẩm phán liên bang tại Mỹ ra phán quyết cho phép tập đoàn Alphabet (công ty mẹ của Google) tiếp tục chi trả để Google Search được cài đặt sẵn trên iPhone.

Mặc dù Apple không phải là bị đơn trực tiếp trong vụ kiện chống độc quyền liên quan đến Google, nhưng tòa án đã xem xét các biện pháp khắc phục có thể ngăn Google trả hàng tỷ USD mỗi năm cho Apple để duy trì vị trí công cụ tìm kiếm mặc định trên trình duyệt Safari của iPhone, Mac và iPad.

Google không còn độc quyền tuyệt đối

Trong phán quyết, Thẩm phán Amit Mehta viết: “Google sẽ không bị cấm trả tiền hoặc đưa ra các ưu đãi khác cho các đối tác phân phối để được cài đặt sẵn hoặc ưu tiên hiển thị các sản phẩm của mình như Google Search, Chrome hay các sản phẩm AI tổng quát (GenAI)”.

Ông Mehta cho rằng việc cắt hoàn toàn các khoản chi trả của Google “gần như chắc chắn sẽ gây ra thiệt hại đáng kể, thậm chí là tàn phá, cho các đối tác phân phối, các thị trường liên quan và cả người tiêu dùng”. Do đó, tòa bác bỏ yêu cầu áp dụng lệnh cấm chi trả toàn diện.

Tuy nhiên, tòa cũng đặt ra giới hạn quan trọng: Google sẽ bị cấm ký kết hoặc duy trì bất kỳ hợp đồng độc quyền nào liên quan đến việc cài đặt sẵn công cụ tìm kiếm hoặc các ứng dụng chủ chốt. Điều đó có nghĩa, Google không thể ép buộc các nhà sản xuất thiết bị phải cài sẵn trọn gói dịch vụ Android đi kèm với Google Search, hay ràng buộc các thỏa thuận chia sẻ doanh thu với điều kiện bắt buộc cài thêm ứng dụng khác của Google.

Phán quyết thừa nhận rằng thỏa thuận giữa Google và Apple để duy trì vị trí công cụ tìm kiếm mặc định trên Safari mang tính “độc quyền”, bởi nó khiến Google trở thành lựa chọn mặc định ngay khi người dùng mở máy.

Dù vậy, thay vì cấm hẳn, thẩm phán để ngỏ khả năng Apple và Google vẫn có thể ký kết thỏa thuận mới, với điều kiện thời hạn chia sẻ doanh thu không quá một năm.

Apple chưa đưa ra phản hồi chính thức về phán quyết. Trong khi đó, Google đăng tải một bài viết trên blog bày tỏ lo ngại: “Giờ đây tòa đã áp đặt giới hạn về cách chúng tôi phân phối dịch vụ, đồng thời yêu cầu chúng tôi chia sẻ dữ liệu tìm kiếm với các đối thủ. Chúng tôi lo ngại điều này có thể ảnh hưởng đến người dùng và quyền riêng tư của họ. Chúng tôi sẽ xem xét kỹ lưỡng quyết định này”.

Vụ kiện chống độc quyền nhắm vào Google được Bộ Tư pháp Mỹ (DOJ) khởi xướng từ năm 2020, với cáo buộc rằng Google duy trì thế độc quyền trong thị trường tìm kiếm chung bằng cách dựng lên các rào cản mạnh mẽ, bao gồm việc ký các thỏa thuận mặc định.

Tháng 8 năm ngoái, Tòa án Quận Columbia (Washington D.C.) đã ra phán quyết Google vi phạm Mục 2 của Đạo luật Sherman về độc quyền. Trong quá trình xét xử, Eddy Cue, Phó chủ tịch cấp cao phụ trách phần mềm và dịch vụ của Apple, cũng ra làm chứng thay cho Google để giải trình về các biện pháp khắc phục.

Phán quyết hôm thứ Ba là lần đầu tiên thẩm phán Mehta công bố chi tiết các đề xuất khắc phục.

Các chuyên gia phân tích nhận định rằng có thể sẽ mất nhiều năm trước khi Apple buộc phải thay đổi chính sách liên quan đến Google. Google cũng đã tuyên bố sẽ kháng cáo, và một phiên tòa riêng về biện pháp khắc phục có thể kéo dài tới hai năm. Thậm chí, kết quả cuối cùng vẫn có thể được đưa lên Tòa án Tối cao Mỹ nếu các kháng cáo bị bác bỏ.

‘Dòng tiền vàng’ tiếp tục chảy

Google có nhiều hợp đồng với các công ty khác như Samsung hay Mozilla (nhà phát triển trình duyệt Firefox) để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định. Tuy nhiên, hợp đồng với Apple được coi là quan trọng nhất và có giá trị lớn nhất.

Theo tài liệu được công bố tại tòa, năm 2021, Google đã chi tổng cộng 26 tỷ USD để đảm bảo vị trí công cụ tìm kiếm mặc định trên các nền tảng khác nhau, trong đó phần lớn rót vào Apple.

Nguyên nhân là vì thỏa thuận này giúp Google tiếp cận trực tiếp hơn 1 tỷ người dùng iPhone trên toàn cầu, từ đó mang lại nguồn doanh thu khổng lồ từ quảng cáo tìm kiếm. Về phía Apple, khoản tiền chia sẻ từ Google trở thành động lực chính thúc đẩy mảng dịch vụ – vốn được giới đầu tư ưa chuộng bởi lợi nhuận cao hơn nhiều so với mảng phần cứng.

Ngoài yếu tố tài chính, Apple vẫn khẳng định rằng họ chọn Google làm công cụ tìm kiếm mặc định bởi “Google là công cụ tìm kiếm tốt nhất”, và ưu tiên hàng đầu của Apple là cung cấp trải nghiệm tối ưu cho người dùng.

Trong trường hợp không thể duy trì Google Search là mặc định, Apple vẫn có những phương án khác. Hồi đầu năm nay, trong quá trình xét xử, Eddy Cue cho biết Apple cũng đang cân nhắc tích hợp các công cụ tìm kiếm AI làm lựa chọn trên phần mềm iOS.

Tuy nhiên, thẩm phán Mehta nhận định trong phán quyết rằng các khoản chi trả doanh thu khổng lồ từ Google đã làm nản lòng Apple trong việc tự phát triển hoặc khai thác triệt để các nguồn thu quảng cáo từ ô tìm kiếm mặc định trên Safari.

Doanh thu mà Apple nhận được từ Google hiện được ghi nhận dưới danh mục doanh thu quảng cáo, và hợp nhất trong mảng dịch vụ của công ty – bao gồm các sản phẩm như AppleCare, iCloud, App Store và Apple Music.

Phán quyết mới tuy không cắt đứt hoàn toàn “dòng tiền vàng” giữa Google và Apple, nhưng đã đặt ra rào cản pháp lý đáng kể đối với việc duy trì mô hình mặc định vốn mang lại lợi nhuận khổng lồ cho cả hai bên.

Trong ngắn hạn, Apple hưởng lợi khi cổ phiếu tăng mạnh sau thông tin Google được tiếp tục chi trả. Nhưng trong dài hạn, phán quyết này có thể buộc Apple phải tìm cách đa dạng hóa nguồn doanh thu dịch vụ, trong khi Google sẽ phải đối mặt với nhiều hạn chế hơn khi triển khai các chiến lược độc quyền trên thị trường tìm kiếm.