Hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi là gì? Các hình thức và ví dụ về tỷ giá hối đoái thả nổi

Hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi là gì?

Hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi (floating exchange rate system of regime) là chế độ tỷ giá hối đoái cho phép các lực lượng cung cầu của thị trường tác động qua lại với nhau để xác định tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền. Trong chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi tự do (hoặc thả nổi hoàn toàn, thả nổi sạch, thả nổi không quản lý), tỷ giá hối đoái hoàn toàn do các lực lượng thị trường quyết định. Theo thời gian, tỷ giá hối đoái giữa hai đồng tiền sẽ thay đổi theo những thay đổi trong cung và cầu. Vì lý do này, tỷ giá hối đoái thả nổi được coi là phản ánh đúng tình hình thị trường.

Theo lý thuyết, tỷ giá hối đoái thả nổi làm cho cán cân thanh toán luôn cân bằng và vì vậy, nước áp dụng chế độ tỷ giá hối đoái thả nổi hoàn toàn có thể tự do theo đuổi các chính sách trong nước mà không phải chịu những ràng buộc đối ngoại. Nhưng trên thực tế, tính bất định gắn với sự thả nổi tỷ giá hối đoái có xu hướng tạo ra những biến động rất mạnh và mang tính ngẫu nhiên, gây trở ngại cho thương mại quốc tế và gây ra sự mất ổn định của nền kinh tế trong nước. Đây là lý do giải thích tại sao các nước muốn quản lý tỷ giá hối đoái của mình trước khi sử dụng giải pháp cực đoan hơn là chuyển sang chế độ tỷ giá hối đoái cố định.

Các hình thức của tỷ giá hối đoái thả nổi

Tỷ giá hối đoái thả nổi được chia thành hai chế độ là tỷ giá thả nổi hoàn toàn và tỷ giá thả nổi có quản lý.

Tỷ giá thả nổi hoàn toàn

Bị chi phối bởi cung cầu ngoại tệ và chính phủ không can thiệp vào điều tiết tỷ giá này. Giá trị đồng nội tệ đối với đồng ngoại tệ được xác định tại điểm mà cung cầu bằng nhau. Khi nhập khẩu tăng sẽ làm giảm cung ngoại tệ, đồng tiền ngoại tệ tăng giá theo và ngược lại.

Ưu điểm

Giá cả diễn biến theo tín hiệu thị trường giúp người đầu tư thay đổi nguồn lực từ nơi có hiệu quả thấp về nơi có hiệu quả cao.

Làm cán cân thanh toán cân bằng:  nếu cán cân vãng lai thâm hụt làm nội tệ giảm giá. Tỷ giá thả nổi sẽ giúp thúc đẩy xuất khẩu cao hơn nhập khẩu làm cho cán cân thanh toán trở nên cân bằng.

Quốc gia sẽ được bảo vệ trước các tình trạng lạm phát, thất nghiệp của quốc gia khác.

Nhược điểm

Tỷ giá biến động không ngừng khó khăn cho việc hoạch định chính sách kinh tế và các khoản đầu tư.

Tỷ giá bị ảnh hưởng bởi dự báo trong tương lai, nếu nhà nước dự báo không sát sẽ làm ảnh hưởng đến chính sách kinh tế vĩ mô.

Tỷ giá thả nổi có quản lý

Là chế độ chính phủ tự do lựa chọn các cách kiểm soát ổn định tỷ giá mà không mất đi tính độc lập về tiền tệ. Dưới hình thức này tỷ giá được xét nằm giữa hai chế độ thả nổi và cố định

Ưu điểm

Giúp cho nền kinh tế quốc gia hòa nhập với sự vận động chung của nền kinh tế thế giới.

Là điều kiện giúp tiền tệ cạnh tranh bình đẳng.

Kiểm soát và điều chỉnh lỗi sau của thị trường khi cần thiết.

Tiết kiệm ngoại tệ.

Nhược điểm

Chính phủ chỉ can thiệp sửa lỗi sai thị trường nếu can thiệp tuỳ tiện rất khó để hội nhập với quốc gia khác

Tỷ giá biến động cao ảnh hưởng đến quá trình đầu tư nước ngoài.

Mức biến động tỷ giá khó xác định trước trong chế độ tỷ giá này có thể gây ra những quy định vĩ mô sai lầm ảnh hưởng đến mức tăng trưởng kinh tế.

Minh họa cho tỷ giá hối đoái thả nổi

Ta có ví dụ sau để minh họa cho tỷ giá hối đoái thả nổi:

Nếu nhập khẩu của Anh từ Mỹ tăng nhanh hơn xuất khẩu từ Anh sang Mỹ, nhu cầu của Anh về đồng đô la Mỹ sẽ tăng nhanh hơn nhu cầu của Mỹ về đống bảng, dẫn đến sự xuống giá của đồng báng so với đồng đô la, làm cho nhập khẩu từ Mỹ vào Anh đắt hơn xuất khẩu từ Anh sang Mỹ. Ngược lại, nếu nhập khẩu từ Anh sang Mỹ chậm hơn xuất khẩu từ Anh sang Mỹ, nhu cầu về đồng bảng Anh của Mỹ sẽ cao hơn so với nhu cầu về đồng đô la của Anh. Điều này làm cho đồng bảng Anh lên giá so với đồng đô la, làm nhập khẩu từ Mỹ sang Anh rẻ hơn và xuất khẩu từ Anh sang Mỹ sẽ đắt hơn.

Để quản lý tỷ giá hối đoái thả nổi của mình, Anh có thể can thiệp vào thị trường tỷ giả hối đoái thông qua việc mua bán đô la, tức là Anh sẽ sử dụng số lượng đô la dự trữ vào việc làm giảm bớt những biến động trên thị trường hối đoái, qua đó giữ cho tỷ giá hối đoái luôn sát vớ đường xu thế dài hạn.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)