Lập sàn tài sản số: Không dễ giữ chân dòng vốn 'khủng'

Tài sản số ngày càng phổ biến

Việt Nam được ghi nhận là một trong những quốc gia có tỷ lệ tiếp nhận tiền mã hóa cao hàng đầu thế giới, theo nhiều thống kê từ cả các tổ chức trong và ngoài lĩnh vực tài sản số. Tuy nhiên, dù hoạt động giao dịch diễn ra sôi động, lĩnh vực này vẫn nằm trong “vùng xám” pháp lý, khiến cho bức tranh tổng thể về nhà đầu tư Việt – họ là ai, đầu tư như thế nào, theo đuổi chiến lược gì – đến nay vẫn còn thiếu những đường nét rõ ràng.

Trong cuộc trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance, bà Jenny Nguyễn, Giám đốc vận hành Kyros Ventures, đã chia sẻ những lát cắt đáng chú ý về chân dung nhà đầu tư, xu hướng đầu tư phổ biến và động lực hình thành nên thị trường tài sản số tại Việt Nam.

Theo dữ liệu từ Kyros Ventures, nhóm nhà đầu tư trong độ tuổi 25–34 luôn chiếm tỷ lệ tham gia cao nhất trong lĩnh vực blockchain, duy trì vị trí dẫn đầu trong hai năm 2023 và 2024 với tỷ lệ dao động từ 45–50%. Xếp sau là nhóm tuổi 18–24, với tỷ lệ từ 31–36%. Theo bà Jenny, đây chính là hai đại diện của thế hệ Gen Y và Gen Z – lực lượng dân số trẻ với tinh thần cầu tiến, ham học hỏi và cởi mở với công nghệ, phù hợp với xu hướng toàn cầu.

Đáng chú ý, nhóm Gen X cũng ghi nhận tỷ lệ tham gia gia tăng trong giai đoạn 2023–2024, cho thấy cuộc cách mạng tài sản số đang bắt đầu lan rộng sang cả những nhóm người dùng từng quen thuộc với tài chính truyền thống và khó có thể được thuyết phục sử dụng giải pháp khác. “Tất cả những chuyển động này cho thấy, khi công nghệ blockchain và các sản phẩm liên quan ngày càng được ứng dụng rộng rãi trên quy mô toàn cầu, xu hướng tiếp nhận tại Việt Nam cũng gia tăng tương ứng, lan tỏa đến nhiều nhóm dân số khác nhau”, bà Jenny nhận định.

Khảo sát của Kyros Ventures cũng cho thấy, các kênh thông tin phổ biến mà nhà đầu tư tài sản số Việt Nam tiếp cận là các cộng đồng trên mạng xã hội và giới thiệu từ bạn bè. Bên cạnh đó, một bộ phận nhà đầu tư đã bắt đầu chú trọng đến việc tự nghiên cứu, thể hiện mức độ trưởng thành ngày càng rõ nét trong cách tiếp cận thị trường. Đáng lưu ý, phần lớn nhà đầu tư bày tỏ kỳ vọng tích cực vào tiềm năng tăng trưởng của thị trường tài sản số, đặc biệt với các đồng tiền số chủ lực như Bitcoin và Ethereum.

“Các đồng tiền số được ưa chuộng nhất trong khảo sát năm 2024 của Kyros Ventures đều là những cái tên ghi nhận mức tăng trưởng mạnh hoặc có những cải tiến đột phá nhằm thu hút dòng tiền mới từ cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức, tiêu biểu gồm Solana, Sui, Ethereum, BNB và Bitcoin. Nhà đầu tư có xu hướng dịch chuyển khỏi các hệ sinh thái từng nổi bật trong chu kỳ trước nhưng không tạo ra đột phá, như Polygon, Avalanche, Arbitrum, TRON,… sang các cái tên mới với chiến lược tạo xu hướng và marketing hiệu quả, thể hiện qua những trào lưu gây sốt trong cộng đồng gồm memecoin, airdrop, click-to-earn, AI, Real World Assets và SocialFi”, bà Jenny phân tích. Theo bà, đầu tư tài sản số là một lĩnh vực chịu ảnh hưởng lớn từ xu hướng công nghệ và tâm lý thị trường.

Giao dịch trên sàn tập trung vẫn chiếm ưu thế

Về chiến lược đầu tư, phần đông nhà đầu tư Việt hiện nay lựa chọn hình thức mua và nắm giữ các tài sản số được quan tâm nhiều như Bitcoin và Ethereum. Bà Jenny cho rằng, đây là chiến lược phù hợp với nhà đầu tư mới, bởi tính đơn giản, ít rủi ro và tương đồng với việc đầu tư vàng hay cổ phiếu truyền thống. Trong khi đó, những nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm sẽ muốn tận dụng tối đa có hội giao dịch trên thị trường để thu lợi nhuận thông qua những công cụ như đòn bẩy (futures, margin) trên sàn tập trung (CEX), hay sử dụng kênh giao dịch phi tập trung (DEX) để đón bắt các trào lưu xu hướng mới đang nổi.

Theo khảo sát của Kyros Ventures, có đến 74% nhà đầu tư Việt Nam ưu tiên sử dụng CEX – tỷ lệ này đang tiếp tục tăng và bỏ xa kênh DEX, với chỉ gần 50%. Giải thích cho xu hướng này, bà Jenny cho rằng CEX không chỉ mang đến giải pháp giao dịch an toàn, hiệu quả, dễ tiếp cận đối với người không rành kỹ thuật blockchain, mà còn cung cấp danh mục sản phẩm đa dạng phù hợp với khẩu vị rủi ro của nhiều đối tượng, đồng thời có cơ chế bảo vệ người dùng khi xảy ra sự cố.

“Đây là xu hướng hợp lý khi CEX mang đến nhiều lợi ích, từ khả năng bảo vệ tài sản, đa dạng sản phẩm cho tới tính tiện lợi trong giao dịch. Các hình thức phổ biến gồm: giao dịch futures (68,8%), spot (64,3%), staking tạo thu nhập thụ động (57%), mua token mới trên launchpool (56,8%) và copy trading (42,9%)”, bà Jenny chia sẻ.

Dù các hoạt động này cũng có thể thực hiện trên DEX, nhưng yêu cầu kỹ năng kỹ thuật cao, thời gian thực hiện lâu hơn và tiềm ẩn rủi ro lớn nếu xảy ra sai sót, làm gia tăng ưu thế của CEX với đại đa số nhà đầu tư. Tuy nhiên, theo thời gian, CEX lại được xem là kênh “an toàn”, với mức biến động thấp và khó tạo ra lợi nhuận đột phá. Chính vì vậy, một bộ phận nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro cao hơn đã chuyển hướng sang DEX để đón đầu các xu hướng mới on-chain – tức giao dịch phi tập trung với nhau mà không thông qua trung gian nào. Họ có thể mua các đồng tiền số mới phát hành với kỳ vọng tăng giá mạnh, tạo nên những trào lưu như memecoin từng “làm mưa làm gió” thị trường trong hai năm qua.

Bên cạnh đó, một hình thức đầu tư on-chain khác được bà Jenny nhắc đến là làm nhiệm vụ cho các dự án blockchain để nhận thưởng airdrop – phương pháp có thể mang lại lợi nhuận lớn nếu dự án phát hành token thành công. Tuy nhiên, đầu tư on-chain không thiếu rủi ro: nhà đầu tư có thể gặp phải các dự án lừa đảo, đồng coin sụp đổ do bị bán tháo hàng loạt, hoặc phải bỏ nhiều công sức thực hiện nhiệm vụ nhưng nhận lại token có giá trị thấp, bị trì hoãn phát hành.

Chuyển động sau pháp lý: Cơ hội và thách thức

Một cột mốc quan trọng vừa được thiết lập vào giữa tháng 6 khi Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp Công nghệ số, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Luật này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hợp pháp hóa sở hữu và sử dụng tài sản mã hóa tại Việt Nam, chấm dứt thời kỳ dài lĩnh vực này tồn tại trong khoảng trống pháp lý. Giới chuyên gia dự báo, động thái từ cơ quan quản lý Nhà nước sẽ mở ra tiềm năng phát triển cho một thị trường khổng lồ trong nước vốn chưa được công nhận chính thức trước đó.

“Với việc pháp luật sắp tới sẽ công nhận tài sản số và cấp phép cho các đơn vị cung cấp dịch vụ tài sản số, điều này chắc chắn sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động đầu tư tài sản số ở nước nhà”, bà Jenny nhận định.

Về phía nhà đầu tư, lợi ích lớn nhất là tài sản số được công nhận được pháp luật bảo vệ, giảm thiểu rủi ro từ các hình thức lừa đảo hay kêu gọi đầu tư đa cấp trá hình, thúc đẩy sự lớn mạnh của lĩnh vực tài sản số nước nhà, phù hợp với chiến lược phát triển blockchain quốc gia của Chính phủ.

Tuy nhiên, khi được cấp phép, các sàn giao dịch tài sản số có thể phải giới hạn số tài sản có thể niêm yết và các loại hình sản phẩm cung cấp để phù hợp với yêu cầu quản lý của cơ quan chức năng, cũng như gia tăng giám sát tài sản để đảm bảo thanh khoản trong trường hợp xảy ra biến cố. Điều này, theo bà Jenny, có thể làm hạn chế cơ hội giao dịch trên CEX và đẩy một số nhà đầu tư sang DEX, nơi hoạt động theo nguyên tắc phi tập trung và ít sự quản lý hơn.

“Tác động có thể thấy là các sàn giao dịch trong nước có nguy cơ vừa không sở hữu lợi thế cạnh tranh rõ ràng, vừa mất đi một bộ phận nhà đầu tư giàu kinh nghiệm và sở hữu tài sản lớn – những người đã quen với tính linh hoạt và phi tập trung của thị trường tài sản số”, đại diện Kyros Ventures cảnh báo.

Theo bà, để phát huy hiệu quả của chiến lược quốc gia về blockchain, Nhà nước cần thiết kế một khuôn khổ quản lý phù hợp, vừa tạo điều kiện phát triển cho doanh nghiệp trong nước và các mô hình khởi nghiệp blockchain, vừa thúc đẩy hợp tác quốc tế, đồng thời tránh thất thoát nguồn thu từ việc nhà đầu tư chuyển tài sản ra nước ngoài.