Lỗ hổng lớn trong các lệnh trừng phạt của Mỹ lên ‘đế chế năng lượng’ Nga

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden mới đây đã công bố loạt biện pháp mới nhất nhắm mục tiêu vào các tổ chức tài chính nước ngoài hỗ trợ nỗ lực chiến sự của Nga, hạn chế quyền truy cập vào các công nghệ tiên tiến của Nga và nhắm mục tiêu vào 300 cá nhân và tổ chức giúp Nga “lách” các lệnh trừng phạt.

Khi chiến sự Ukraine mới nổ ra, Gazprombank nằm trong số các thực thể của Nga bị Mỹ trừng phạt khi bị chặn huy động tiền qua thị trường Mỹ, nhưng đó chỉ là hình phạt một phần.

Vào tháng 3/2022, Ủy ban châu Âu đã loại 7 ngân hàng Nga bị trừng phạt ra khỏi hệ thống nhắn tin của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT) và ba ngân hàng khác tham gia cùng họ, nhưng không bao gồm Gazprombank.

Trả lời phỏng vấn NBC vào tháng 7/2022, ông Andriy Yermak, chánh văn phòng của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, cho hay Mỹ và Liên minh châu Âu đã chưa làm đủ để kiềm chế Gazprombank, ngân hàng mà ông cho rằng đang tài trợ cho “hành động gây hấn” của Nga.

Theo cơ sở dữ liệu trừng phạt của Hội đồng Đại Tây Dương, Gazprombank tiếp tục giám sát các giao dịch bằng USD và euro và là một phần của SWIFT.

Trả lời Newsweek, ông Darshak Dholakia, một đối tác tại công ty luật quốc tế Dechert - cũng là chuyên gia về an ninh quốc gia và luật thương mại quốc tế, cho biết: “Gazprom là mục tiêu của các biện pháp trừng phạt hạn chế, nhưng họ không phải chịu mức trừng phạt tương tự như Ngân hàng VTB, Sberbank và các ngân hàng lớn khác của Nga”.

“Rõ ràng đó là một thiếu sót, nhưng tôi nghĩ đó là một điều rất dễ hiểu. Luôn có lo ngại rằng việc trừng phạt ngân hàng Gazprom sẽ làm suy giảm việc nhập khẩu khí đốt tự nhiên vào châu Âu. Tôi nghĩ đó là lý do tại sao cho đến nay nó hầu như bị tránh né”, ông Dholakia nhấn mạnh thêm.

Không hoàn toàn “vô sự”

Dù vậy, Gazprombank không hoàn toàn không bị ảnh hưởng bởi chiến sự. Vào tháng 3/2022, các lệnh trừng phạt của Vương quốc Anh đã ngăn các công ty Anh hợp tác kinh doanh với ngân hàng này.

Vào ngày 25/1/2023, các ngân hàng đại lý Gazprombank tại Mỹ đã đóng tài khoản của họ, đồng nghĩa với việc ngân hàng này không thể thực hiện chuyển khoản bằng đồng USD Mỹ.

Gần hai năm rưỡi kể từ khi bắt đầu chiến sự, châu Âu hiện đã ít phụ thuộc hơn vào khí đốt tự nhiên của Nga sau khi Gazprom cắt nguồn cung cấp cho thị trường sinh lợi nhất của họ.

Một số quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU), bao gồm Áo và Slovakia, vẫn phụ thuộc nhiều vào khí đốt của Nga, nhưng vào tháng 9/2023, Ba Lan, Ireland và ba quốc gia vùng Baltic đã kêu gọi Liên minh Châu Âu trục xuất Gazprombank khỏi hệ thống SWIFT.

“Nếu EU trừng phạt Gazprombank, điều đó sẽ làm giảm đáng kể lý do tại sao Mỹ lại không làm như vậy. Không có lý do gì mà Mỹ lại không làm theo”, ông Dholakia nhấn mạnh thêm.