Loạt dự án điện gió lớn phải 'đắp chiếu', tham vọng năng lượng sạch giá rẻ khó thành hiện thực

Hàng loạt dự án điện gió bị hủy bỏ, trì hoãn

Công ty Avangrid, một thành viên của Iberdrola SA của Tây Ban Nha, vào tuần qua đã quyết định nộp phạt 48 triệu USD để được hủy hợp đồng bán điện từ dự án điện gió ngoài khơi bờ biển Massachusetts. 

Cùng thời điểm, nhà phát triển Đan Mạch Orsted A/S đã không được chính quyền duyệt gói thầu cung cấp năng lượng gió ngoài khơi cho bang Rhode Island (Mỹ) do lo ngại chi phí quá đắt đỏ. 

Công ty điện lực nhà nước Thụy Điển Vattenfall AB cũng tuyên bố rút khỏi kế hoạch xây dựng trang trại điện gió ngoài khơi bờ biển nước Anh với lý do lạm phát khiến chi phí xây dựng bị đội lên cao trong khi lãi suất tăng cũng khiến họ khó tiếp cận với các khoản vay hơn.

Theo dự kiến, ba dự án điện gió kể trên sẽ cung cấp 3,5 gigawatt điện, hơn 11% tổng công suất điện gió ngoài khơi ở các vùng biển của Mỹ và châu Âu. 

"Kẻ đứng sau" sự sụp đổ của các dự án điện gió

Chi phí tăng cao đang khiến nhiều dự án điện gió ngoài khơi điêu đứng ngay cả khi nhu cầu về năng lượng tái tạo tăng mạnh hơn bao giờ hết.

Nhiệt độ tăng do biến đổi khí hậu đang gây căng thẳng cho lưới điện trên toàn thế giới. Điều này đã đẩy mạnh nhu cầu sản xuất nhiều năng lượng hơn cũng như đẩy nhanh quá trình chuyển đổi từ năng lượng sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch.

Ông Helene Bistrom, người đứng đầu bộ phận kinh doanh điện gió của Vattenfall, chia sẻ: “Năng lượng đến từ các dự án dự án điện gió là rất cần thiết. Tuy nhiên, với điều kiện thị trường như hiện nay, sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu tiếp tục các dự án điện gió này”.

BloombergNEF cho biết các dự án điện gió ở Mỹ với tổng công suất ít nhất 9,7 gigawatt đang đứng trên bờ vực rủi ro khi các nhà phát triển muốn đàm phán lại hoặc rút khỏi hợp đồng bán điện. Theo họ, mức giá điện của các dự án này hiện quá thấp, khó có thể mang lại nguồn lợi nhuận xứng đáng để đầu tư.

Các dự án điện gió bị hủy bỏ kể trên sử dụng tua-bin lớn hơn các tòa nhà chọc trời để thu năng lượng từ không khí biển - nơi gió mạnh nhất và ổn định nhất. Tuy nhiên, chi phí vật liệu tăng cao, đặc biệt là thép, đã buộc các nhà sản xuất tua-bin phải tăng giá. Chi phí của các dịch vụ quan trọng khác, như tàu chuyên dụng để lắp đặt tua-bin, cũng tăng mạnh. Trong khi đó, lãi suất tăng cũng khiến các dự án cũng trở nên đắt đỏ hơn.

Các dự án bị hủy bỏ hay trì hoãn đã chỉ ra một thực tế rằng nếu cam kết phát triển điện gió ngoài khơi, các chính phủ sẽ phải trả nhiều tiền hơn để đạt được mục đích.

Ông Mads Nipper, Giám đốc điều hành của Orsted, cho biết chi phí vốn và giá tua-bin, dây cáp và các thiết bị khác đã tăng mạnh trong thời gian qua. “Điều này có nghĩa là giá năng lượng tái tạo phải tạm thời tăng lên sau nhiều năm sụt giảm nghiêm trọng”, ông nói.

Mặc dù một số dự án điện gió vẫn có thể tiếp tục trong tương lai, nhưng chúng cần có khả năng đảm bảo giá điện cao hơn để đầu tư khả thi. Bất kỳ sự chậm trễ nào đều đồng nghĩa với việc các quốc gia trên thế giới phải thuộc nhiều hơn vào các nhà máy điện than – nhân tố góp phần gây ra biến đổi khí hậu và đẩy các mục tiêu cắt giảm khí thải ra xa tầm với.

Tham vọng về điện gió của các quốc gia

Các dự án điện gió đóng vai trò quan trọng đối với các mục tiêu khử carbon. Kích thước khổng lồ của tua-bin trên biển giúp chúng tạo ra nguồn điện khổng lồ.

Tại Mỹ, mỗi megawatt công suất lắp đặt của các trang trại điện gió ngoài khơi có thể sản xuất gấp ba lần sản lượng điện mà một trang trại điện mặt trời tạo ra, theo dữ liệu từ BloombergNEF. Tại Anh, nơi vốn có nhiều mây, một trang trại điện gió sản xuất sản lượng điện nhiều gấp năm lần so với một trang trại điện mặt trời có quy mô tương tự.

Điều này đã khiến nhiều quốc gia đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng - mở rộng quy mô triển khai các trang trại điện gió quy mô lớn.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đặt mục tiêu có 30 gigawatt điện gió từ các trang trại điện gió ngoài khơi được lắp đặt ở Mỹ vào cuối thập kỷ này, tăng từ mức gần như không có gì hiện nay. Vào đầu năm nay, các quốc gia châu Âu bao gồm Anh, Đức và Hà Lan đã tuyên bố sẽ đạt tổng công suất 120 gigawatt điện gió vào năm 2030, gấp 4 lần công suất hiện tại.

Tuy nhiên để có thể hiện thực hóa tham vọng “năng lượng sạch sẽ giúp giảm chi phí cho người tiêu dùng”, chính phủ các quốc gia cần phải tìm ra hướng giải quyết mới để thúc đẩy phát triển các dự án điện gió trong bối cảnh khó khăn như hiện nay.

Ông Megan Smith, Phó giám đốc phụ trách năng lượng điện gió ngoài khơi của Carbon Trust cho biết: “Việc Vattenfall ngừng phát triển trang trại điện gió Norfolk Boreas chính là báo hiệu sự khởi đầu của một cuộc khủng hoảng thực sự. Các nhà hoạch định chính sách phải lưu ý và hành động nhanh chóng để đảm bảo các nhà phát triển và trang trại điện gió tiếp theo không đi theo con đường tương tự”.

Điều đáng mừng là bất chấp tình hình thực tế khó khăn, nhiều dự án điện gió quy mô khác vẫn đang tiếp tục được triển khai, đơn cử như một số dự án tại Mỹ và Anh. Vào đầu tháng 7, các công ty dầu mỏ BP PLC của Anh và TotalEnergies SE của Pháp đã trúng thầu dự án 12,6 tỷ euro (14 tỷ USD) nhằm phát triển các trang trại điện gió ngoài khơi ở vùng Biển Bắc của Đức. Dự án điện gió này có công suất dự kiến là 7 gigawatt.