Mỹ 'tuyên án tử' Huawei, Trung Quốc sẽ vùi dập Apple?

Vào tháng 8, chính quyền Tổng thống Trump ra lệnh cấm các doanh nghiệp quốc tế bán thiết bị, linh kiện sử dụng công nghệ Mỹ cho Huawei. Lệnh cấm này có hiệu lực từ ngày 15/9. Giới quan sát nhận định đây là "bản án tử hình" đối với tập đoàn viễn thông lớn nhất Trung Quốc.

Theo Fortune, Huawei đang đối mặt với nguy cơ thiếu hụt chip bán dẫn phục vụ cho thiết bị 5G vào đầu năm 2021. Điều này đe dọa nghiêm trọng sự tồn tại của tập đoàn công nghệ Trung Quốc. Một số nhà quan sát dự đoán Bắc Kinh sẽ trả đũa Washington vì lệnh trừng phạt Huawei.

“Nếu Mỹ hạ knock-out Huawei. Chắc chắn Trung Quốc sẽ chọn tấn công Apple để trả đũa”, Barron's dẫn lời nhà phân tích Mehdi Hosseini thuộc hãng Susquehanna nhận định. Trên thực tế, Apple rất dễ bị tổn thương trước bất kỳ cú đòn nào của Bắc Kinh. Trong nhiều năm qua, Trung Quốc cấm các công ty công nghệ Mỹ hoạt động tại nước này, nhưng Apple là ngoại lệ.

“Táo khuyết” bán hàng chục tỷ USD sản phẩm ở Trung Quốc và phụ thuộc vào hệ thống sản xuất ở nước này. Các nhà máy Trung Quốc sản xuất phần lớn iPhone, Macbook và các sản phẩm khác của Apple. Khoảng 75% nhà cung ứng của Apple có ít nhất một nhà máy tại Trung Quốc.

Quá phụ thuộc vào Trung Quốc

Sự phụ thuộc của Apple vào thị trường Trung Quốc khiến "Táo khuyết" dễ bị tổn thương nếu chính quyền Bắc Kinh quyết định "báo thù". Tuy nhiên, các nhà quan sát cho biết điều đó không có nghĩa là Trung Quốc muốn tấn công một công ty Mỹ luôn tuân thủ nghiêm ngặt các quy định Trung Quốc.

Trước đây, Trung Quốc chưa từng dằn mặt Apple theo cách chính phủ Mỹ đe dọa Huawei. Tuy nhiên, truyền thông nước này nhận định Bắc Kinh đã sẵn sàng gây sức ép lên Apple. Hồi tháng 6/2019, Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố lập danh sách "các thực thể nước ngoài không đáng tin cậy", có khả năng làm tổn thương các doanh nghiệp Trung Quốc.

Hơn một năm trôi qua, Trung Quốc vẫn chưa công bố danh sách này. Nhưng hồi tháng 5, Thời báo Hoàn Cầu đưa tin Apple, Cisco, Qualcomm và Boeing là những công ty Mỹ có thể bị đưa vào danh sách "các thực thể không đáng tin cậy".

Sau khi Mỹ công bố lệnh cấm vận Huawei, Thời báo Hoàn Cầu khẳng định Bắc Kinh sẽ trừng phạt các công ty trên. Mới đây, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố "sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng của doanh nghiệp Trung Quốc".

“Chắc chắn Apple sẽ trở thành mục tiêu nếu Trung Quốc tìm cách trả đũa Mỹ”, Fortune dẫn lời nhà đầu tư Jeffrey Towson ở Bắc Kinh nhận định. “Apple rất dễ bị tổn thương vì chính sách đầu tư toàn diện vào Trung Quốc của CEO Tim Cook”.

Theo Wall Street Journal, Apple tuyển dụng trực tiếp và gián tiếp gần 3 triệu lao động tại Trung Quốc đại lục. Sự phụ thuộc của Apple vào Trung Quốc ngày càng tăng trong những năm gần đây. Năm ngoái, Reuters đưa tin trong giai đoạn 2015-2019, số nhà máy mới Apple mở tại Trung Quốc nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới.

Trong khi đó, hơn 50% nguyên liệu của Apple có nguồn gốc từ công ty Trung Quốc. Dù vậy, giới quan sát nhận định nhiều khả năng Trung Quốc sẽ không quyết "tiêu diệt" Apple bằng cách đóng cửa hoàn toàn chuỗi cung ứng của "Táo khuyết" tại nước này. Bởi đòn trừng phạt đó cũng sẽ làm tổn thương chính nền kinh tế Trung Quốc.

Trung Quốc hoàn toàn có thể hạn chế Apple lắp ráp điện thoại tại nhà máy của Foxconn ở Trịnh Châu. Cơ sở này chiếm gần một nửa sản lượng iPhone toàn cầu. Bắc Kinh cũng có thể ngăn các các công ty nội địa cung ứng 48% linh kiện cho Apple.

Trung Quốc có thể trả đũa nhẹ nhàng

Nhà phân tích Steve Tsang thuộc Viện Trung Quốc SOAS cho rằng những đòn trừng phạt dữ dội này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế Trung Quốc. Bởi từ trước đến nay, nước này luôn muốn khẳng định vai trò "đối tác đáng tin cậy của các chuỗi cung ứng toàn cầu".

Chuyên gia John Zhang, Giám đốc Trung tâm Trung Quốc Wharton, cho biết Trung Quốc đánh giá cao hệ sinh thái sản xuất công nghệ cao mà Apple mang đến nước này. Việc đóng cửa các nhà máy sản xuất của Apple và ngăn doanh nghiệp nội địa làm ăn với "Táo khuyết" sẽ khiến nhà sản xuất iPhone và các doanh nghiệp nước ngoài nóng lòng rời Trung Quốc.

Nhưng điều đó không có nghĩa là Apple sẽ an toàn. Trung Quốc vẫn còn nhiều cách trả đũa nhẹ nhàng mà vẫn khiến Apple đau đớn. Chuyên gia Towson cho biết Trung Quốc có thể thắt chặt kiểm soát giấy phép đối với các nhà máy hay cửa hàng của Apple, hoặc kêu gọi người dùng tẩy chay sản phẩm của công ty Mỹ.

Trong bài viết trên Wired hồi tháng 5/2019, nhà đầu tư Zachary Karabell thuộc hãng nghiên cứu River Twice dự đoán Trung Quốc có thể siết chặt kiểm soát cửa hàng ứng dụng App Store, buộc Apple phải xóa đi nhiều ứng dụng tại đây. Hoặc Apple sẽ không thể thoải mái mở thêm cửa hàng bán lẻ tại nước này.

Theo ông, nếu chính phủ Mỹ chặn nguồn cung chip của Huawei, Trung Quốc có thể thắt chặt quy định pháp lý chống Apple, thậm chí sẽ điều tra các lãnh đạo công ty đang làm việc tại Trung Quốc. Khi đó, doanh số iPhone tại Trung Quốc sẽ giảm, sản phẩm Apple trở nên kém hấp dẫn đối với người tiêu dùng Trung Quốc. Hiện, iPhone chiếm 8,5% thị trường điện thoại thông minh Trung Quốc, trong khi Huawei sở hữu 45% thị phần.

Chuyên gia Towson nhận định Apple thực chất rất cần Trung Quốc. Đây là một thị trường tiêu dùng năng động và là cơ sở sản xuất chính của Apple. Doanh số iPhone tại Trung Quốc đại lục chiếm tỷ trọng lớn trong doanh thu toàn cầu của hãng.

Một lý do khác khiến Trung Quốc ngại ngần trả đũa Apple là vì công ty này luôn làm theo yêu cầu của Bắc Kinh. “Một công ty phương Tây gương mẫu như vậy mà bị tiêu diệt ở Trung Quốc, thì còn doanh nghiệp nào có cơ hội?”, chuyên gia Zhang nói. Hồi tháng 2, CEO Tim Cook cho biết Apple đã xóa hơn 1.000 ứng dụng khỏi App Store theo yêu cầu của chính phủ Trung Quốc.

Theo ông Zhang, Bắc Kinh sẽ không biến Apple làm con mồi vì những giá trị công ty này mang lại tại đại lục, cũng như việc "Táo khuyết" quá ngoan ngoãn. Tuy nhiên, Apple chỉ có thể sống an lành ở Trung Quốc khi vẫn còn tuân thủ mọi quy định do Bắc Kinh đưa ra.