Quốc Cường Gia Lai 'sống' nhờ đâu trong nhiều năm qua?

Kinh doanh đa ngành, doanh thu phần lớn từ bất động sản

Công ty cổ phần Quốc Cường Gia Lai (mã chứng khoán: QCG) bắt đầu hoạt động từ năm 1994, vốn là một doanh nghiệp khai thác chế biến gỗ xuất khẩu, mua bán và xuất khẩu nông lâm sản, cà phê, xuất nhập khẩu phân bón.

Đến năm 2005, công ty lấn sân sang mảng bất động sản, bắt đầu bằng 2 dự án khu căn hộ cao cấp Hoàng Anh 1 và 2 tại TPHCM. Năm 2007, doanh nghiệp này được cấp Giấy chứng nhận đầu tư dự án Thủy điện Ia Grai 1 và 2, Pleikeo, Ayun Trung (Gia Lai) và 4.000ha cao su.

Dựa trên các thế mạnh sẵn có, công ty bắt đầu thành lập các công ty con, góp vốn vào công ty liên kết làm dự án bất động sản. Năm 2007, công ty mở rộng quỹ đất dự án Phước Kiển, Nhà Bè, TPHCM từ 19ha lên 45ha.

2 năm sau đó, công ty đầu tư và xây dựng hàng loạt dự án tại TPHCM, khai hoang trồng mới thêm 1.000ha cao su, mở rộng dự án Phước Kiển lên 93ha. Đồng thời, nhà máy thủy điện Iagrai 1 (Gia Lai) được khởi công, công suất 10,8MW.

Từ đó đến nay, Quốc Cường Gia Lai tập trung vào các mảng kinh doanh như thủy điện, bất động sản, cao su, gỗ. Địa bàn kinh doanh chính tại TPHCM, Gia Lai, Đà Nẵng, Bình Dương, Vũng Tàu.

Dữ liệu trên báo cáo tài chính từ năm 2018 đến 2023 của Quốc Cường Gia Lai cho thấy, doanh thu công ty này tăng trưởng không đều đặn, có sự ngắt quãng. Từ năm 2018 đến 2020, doanh thu tăng qua các năm, đặc biệt năm 2020 ghi nhận kỷ lục, đạt 1.868 tỷ đồng.

Tuy nhiên năm 2021, doanh thu giảm đột ngột xuống 1.050 tỷ đồng, tương ứng giảm 44%. Đến năm 2023, con số này còn 432 tỷ đồng.

Cùng với đó, lợi nhuận của Quốc Cường Gia Lai cũng "mỏng" dần trong 2 năm gần đây. Năm 2023, công ty chỉ còn lãi hơn 3 tỷ đồng, giảm 90% so với năm trước. Lý do công ty giải trình là thị trường bất động sản đối mặt nhiều khó khăn, thủ tục pháp lý các dự án còn chồng chéo nên thủ tục triển khai các dự án không được giải quyết. Lãi suất ngân hàng tăng gây áp lực lớn cho doanh nghiệp và khách hàng.

Mảng bất động sản đem lại nguồn thu chủ yếu cho công ty này trong nhiều năm qua, chiếm phần lớn tỷ trọng doanh thu. Năm 2018, mảng này chiếm 56% cơ cấu nguồn thu của công ty. Năm 2020, tỷ lệ này đạt cao nhất, lên mức 91%. Đến năm 2021, con số còn 82% và giữ mức tương ứng cho năm sau đó. Nhưng đến năm 2023, bất động sản còn chiếm 48%.

Nửa đầu năm nay, Quốc Cường Gia Lai doanh thu hơn 65 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế âm gần 17 tỷ đồng. Trong đó, doanh thu giảm 69% so với cùng kỳ năm trước và lợi nhuận vẫn tiếp tục âm.

Trong đó mảng bất động sản chỉ ghi nhận 8,6 tỷ đồng, giảm mạnh so với cùng kỳ năm trước. Con số này chiếm 13% tổng cơ cấu doanh thu.

Bất động sản của Quốc Cường Gia Lai có gì?

Quốc Cường Gia Lai có nhiều dự án bất động sản đã hoàn thành hoặc đang dang dở. Nhiều năm làm bất động sản và "sống" nhờ nguồn thu từ lĩnh vực này nhưng doanh nghiệp cũng đối mặt với lượng hàng tồn kho lớn. Đây vừa là tài sản công ty, vừa là "gánh nặng" tài chính cần phải xử lý để không rơi vào trì trệ.

Tại ngày 30/6, công ty có hơn 7.028 tỷ đồng, chiếm 75% tổng tài sản. Số này phần lớn là bất động sản dở dang, hơn 464 tỷ đồng bất động sản hàng hóa.

Báo cáo tài chính quý II không có thuyết minh về số hàng tồn kho này. Tuy nhiên trên báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023, với số tồn kho ghi nhận không quá chênh lệch (7.036 tỷ đồng), tài sản bất động sản của công ty được thuyết minh cụ thể hơn.

Với bất động sản dở dang (gồm các khoản chi phí tiền sử dụng đất, tư vấn thiết kế, xây dựng và chi phí khác), Quốc Cường Gia Lai có các dự án Khu dân cư Phước Kiển (TPHCM), Lavida (TPHCM), Central Premium (TPHCM), Marina Đà Nẵng và một số dự án khác.

Bất động sản hàng hóa (đã xây dựng hoàn thành) gồm Chung cư Quốc Cường Gia Lai II - Lô A (TPHCM), Dự án DeCapella (TPHCM), Chung cư Giai Việt (TPHCM) và một số dự án khác.

Trong đó, Marina Đà Nẵng cũng đang là dự án đáng chú ý với Quốc Cường Gia Lai, khi CEO Nguyễn Quốc Cường đánh giá có dự án pháp lý hoàn chỉnh nhất trong các dự án của công ty. Ban lãnh đạo đặt mục tiêu năm nay tiếp tục hoàn thành điều chỉnh quy hoạch 1/500 và triển khai thủ tục, kịp bán hàng trong quý IV/2024 hoặc quý I/2025. Trong trường hợp không triển khai được Marina Đà Nẵng, công ty sẽ tiếp tục bán tài sản để thu hồi vốn. Ông Cường dự tính thu về 1.000 tỷ đồng từ dự án này.

Mảng điện góp doanh thu đều đặn nhưng công ty tính bán đi

Ngoài bất động sản, mảng điện cũng đều đặn góp vài trăm tỷ đồng doanh thu hàng năm cho doanh nghiệp. Trong đó, năm 2023, doanh thu từ bán điện đạt gần 152 tỷ đồng, chiếm 35% cơ cấu.

Riêng 6 tháng đầu năm nay, mảng điện đem lại 37,3 tỷ đồng doanh thu, chiếm 57% tổng doanh thu của Quốc Cường Gia Lai.

Doanh thu từ các nhà máy thủy điện đem lại nguồn tiền ổn định cho Quốc Cường Gia Lai. Tuy nhiên hồi tháng 5, Hội đồng quản trị công ty thông qua nghị quyết chuyển nhượng dự án và các tài sản khác thuộc dự án Nhà máy Thủy điện Ia Grai 2 (Gia Lai) và Nhà máy Thủy điện Ayun Trung (Gia Lai).

Mục đích chuyển nhượng nhằm tái cơ cấu đầu tư, thời gian thực hiện đều trong quý II - III năm nay. Tổng giá trị chuyển nhượng là 615 tỷ đồng.

Trước đó, công ty cũng từng ký hợp đồng chuyển nhượng nhà máy thủy điện Ia Grai 1 trị giá gần 47,7 tỷ đồng cho Công ty cổ phần Thủy điện Mặt trời. Tuy nhiên ngày 26/2/2024, công ty đã ký văn bản hủy bỏ hợp đồng chuyển nhượng này, các bên sẽ hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.

Nói về quyết định bán đi mảng thủy điện, tại cuộc họp đại hội cổ đông thường niên 2024 diễn ra hôm 30/7, ông Nguyễn Quốc Cường - Tổng giám đốc Quốc Cường Gia Lai - xác nhận dự kiến thoái vốn 3 dự án thủy điện để thu xếp nguồn tiền trả khoản nợ 2.882 tỷ đồng cho bà Trương Mỹ Lan. Số tiền dự thu về khi bán 3 tài sản này khoảng 1.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, vì mang lại nguồn thu ổn định nên ban điều hành cũng đang cân nhắc phương án thoái vốn dự án bất động sản khác thay vì thủy điện.

Trong trường hợp thu xếp được khoản tiền 2.882 tỷ đồng trên, Quốc Cường Gia Lai sẽ nhận lại về dự án Phước Kiển (Nhà Bè, TPHCM). Công ty dự kiến sẽ tự phát triển dự án này hoặc hợp tác với đối tác xứng tầm. Ông Cường cho biết hiện nay, nhiều đối tác trong và ngoài nước đang ngỏ ý muốn cùng Quốc Cường Gia Lai thực hiện dự án này.

Song song với đó, nhiều đối tác sẵn sàng đàm phán với công ty về phương án triển khai. Tuy nhiên, ông Cường cho rằng để có thể ngồi vào bàn đàm phán, Quốc Cường Gia Lai phải mang dự án về.