Những lệnh trừng phạt hà khắc đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế Triều Tiên. Nhiều công ty còn "e dè" khi cân nhắc đến việc "làm ăn" với nước này. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc ngày 23/12 mới đây đã nhất trí thông qua các lệnh trừng phạt khắc nghiệt mới nhằm vào Triều Tiên do Mỹ soạn thảo. Theo lệnh trừng phạt này, các nước phải hạn chế xuất khẩu dầu sang Triều Tiên và cấm nhập khẩu các sản phẩm như thực phẩm, máy móc và thiết bị điện tử từ Triều Tiên
Khoảng 90% hoạt động thương mại của Triều Tiên là với Trung Quốc. Đó cũng là lý do tại sao nhiều quốc gia xem Trung Quốc như là chìa khoá để ngăn Bắc Hàn thực hiện chương trình vũ khí hạt nhân bằng cách ngăn dòng tiền chảy qua biên giới.
Tuy nhiên, tổng thổng Mỹ Donald Trump liên tiếp kêu gọi Bắc Kinh áp đặt các biện pháp chế tài cứng rắn nhất của Liên Hợp Quốc lên Triều Tiên đối với các mặt hàng xuất khẩu như than đá, hải sản và hàng dệt may. Nếu được thực thi đầy đủ, 1/3 thu nhập của Triều Tiên từ thương mại sẽ bị xóa bỏ, theo bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.
Hơn thế nữa, liên Hợp Quốc đã đóng băng tài sản của hàng chục công ty Triều Tiên tham gia thương mại nước ngoài, một phần vì Bình Nhưỡng nhận được nguồn thu lớn từ hoạt động kinh doanh bên ngoài. Nguồn thu này bao gồm cả xuất khẩu hàng hóa và lao động.
Các nhà tổ chức Hội chợ Thương mại Quốc tế Mùa thu tại Bình Nhưỡng hồi tháng Chín cho biết sự kiện này đã thu hút hơn 250 công ty trong và ngoài nước tham gia.
Truyền thông Triều Tiên cũng đưa tin hội chợ đã thành công với sự tham dự của các doanh nghiệp đến từ Syria, Trung Quốc, Cuba, Iran, Ý, Indonesia, và Đài Loan.
Đối với hầu hết doanh nghiệp, làm ăn với Triều Tiên là quá mạo hiểm. Tuy nhiên, Paul Tjia, người sáng lập một công ty tư vấn công nghệ thông tin của Hà Lan, lại tỏ ra hứng thú.
Mới hồi tháng Năm, ông Tjia đưa một phái đoàn Châu Âu đến để tìm hiểu về cơ hội kinh doanh và đầu tư tại Bình Nhưỡng. "Công ty nào cũng muốn kinh doanh trên phạm vi quốc tế," ông nói.
Ông Tjia cho biết việc lo ngại về "đạo đức" khi kinh doanh với chính phủ của ông Kim Jong-un có thể được gạt bỏ khi xem xét những lợi ích của việc góp phần thúc đẩy nền kinh tế Triều Tiên.
"Nếu bạn muốn thấy được sự cải thiện, thì điều này phải được thực hiện bởi chính người dân nơi đây", ông nói.
Lướt qua ấn phẩm thương mại quốc tế mới nhất của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, độc giả được giới thiệu một loạt hàng hóa từ dụng cụ y tế, hành lý đến xà phòng và thậm chí cả máy tính bảng.
Việc công khai buôn bán các hàng hóa sản xuất tại Triều Tiên và khả năng xây dựng các mối quan hệ với khách hàng quốc tế là một cách để Triều Tiên giao thương với thế giới bên ngoài.
Justin Hastings, nhà nghiên cứu vấn đề thương mại của Triều Tiên tại Đại học Sydney, nói: "Mỗi người dân tại đất nước này "buộc" phải có đầu óc kinh doanh để tồn tại. Họ phải tìm những cách thức sáng tạo, thích nghi để kiếm tiền bởi vì quốc tế quyết tâm trừng phạt họ."
Tạp chí thương mại và các ấn phẩm khác cho thấy ấn tượng về một đời sống diễn ra bình thường ở Triều Tiên, điều khiến nhiều người cảm thấy khó tin. Vậy ai là người mua những sản phẩm của Triều Tiên?
"Rất khó để biết được," Stephan Haggard, giáo sư nghiên cứu về Triều Tiên - Thái Bình Dương tại Đại học California San Diego, và một chuyên gia về kinh tế chính trị Triều Tiên nói. Tuy nhiên, ông khẳng định các sản phẩm này chắc chắn không phải để trưng bày.
Ông nhận định: "Các hội chợ này không nhằm mục đích tuyên truyền, mà là để buôn bán. Họ phát triển kinh doanh các mặt hàng này phần nào vì họ tin rằng có thị trường cho chúng".
Theo BBC, nguồn ngoại tệ hấp dẫn nhất có lẽ đến từ những công nhân Triều Tiên đang lao động tại những xưởng đóng tàu và các công trường xây dựng ở hơn 40 quốc gia trên thế giới.
Triều Tiên có những công ty thương mại đặc biệt chuyên thu xếp được các hợp đồng lao động không chỉ với các công ty nước ngoài tại Nga, Trung Quốc mà còn ở một số nước Châu Phi và Châu Âu.
Nghiên cứu dựa trên lời khai của những người đào tẩu khỏi Triều Tiên cho thấy phần lớn thu nhập của người lao động được gửi về Triều Tiên, ít nhất là hai phần ba.
Chính phủ Triều Tiên áp dụng quy trình tuyển chọn và hệ thống giám sát chặt chẽ ở nước sở tại để giảm nguy cơ đào tẩu của những lao động xuất khẩu.
Theo Teodora Gyupchanova, nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Cơ sở dữ liệu về Quyền con người Triều Tiên, trụ sở tại Seoul, Hàn Quốc, người lao động Triều Tiên phải chứng tỏ được lòng trung thành với chế độ để được xem xét làm việc ở nước ngoài.
Các cuộc phỏng vấn với những người đào tẩu tiết lộ rằng những người đàn ông đã có vợ con thường được chọn đi xuất khẩu lao động. Điều đó có nghĩa cả người đàn ông và gia đình anh ta đều có nguy cơ bị phạt vì vi phạm luật lệ và "về mặt nào đó bị giữ làm con tin", theo nhận định của Gyuchanova.
Một báo cáo của Trung tâm Leidan Asia về người Triều Tiên làm việc tại Ba Lan cho thấy có một hệ thống kiểm soát nghiêm ngặt, theo đó người lao động buộc phải dự "các buổi học tập tư tưởng" tôn vinh Kim Jong-un.
Xuất khẩu lao động mang lại nguồn thu ít nhất 1 tỷ USD mỗi năm cho Triều Tiên. Tuy nhiên, theo các nghị quyết mới nhất của Liên Hợp Quốc, các quốc gia không được cấp phép mới cho những người lao động Bắc Hàn và họ phải hồi hương sau 24 tháng.
Năm 2013, tàu Chong Chan Gang của Triều Tiên bị phát hiện chở 240 tấn vũ khí, bao gồm hai máy bay chiến đấu và nhiều loại vũ khí khác từ thời Liên Xô của Cuba. Cuba cho biết họ gửi số vũ khí, được giấu trong các bao tải đường, tới Triều Tiên để sửa chữa.
Theo một báo cáo của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, 30.000 quả lựu đạn đã được tìm thấy trên tàu Jie Shun vào tháng 8/2016 khi con tàu Triều Tiên này đang hướng tới kênh đào Suez. Báo cáo cho biết con tàu mang cờ Campuchia nhưng được điều khiển thuyền trưởng và thủy thủ đoàn người Triều Tiên.
Các thùng gỗ chứa lựu đạn được chôn dưới 2.300 tấn quặng sắt, cũng bị cấm theo một nghị quyết của Liên Hợp Quốc. Lô hàng được dán nhãn giả là "bộ phận lắp ráp cho máy bơm dưới nước".
Các thương nhân Triều Tiên cũng bị buộc tội triển khai các công ty bình phong như một thủ thuật để che giấu việc buôn bán vũ khí.
Liên Hợp Quốc phát hiện Triều Tiên có liên hệ với công ty Glocom, một doanh nghiệp được cho là bán các thiết bị liên lạc quân sự cho các nước bao gồm Eritrea nhưng có trụ sở tại Malaysia.
Báo cáo của Liên Hợp Quốc mô tả Glocom là "công ty con của công ty Cộng Hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên có tên Pan Systems Pyongyang Branch". Công ty đó có mối liên hệ với Tổng cục trinh sát, cơ quan gián điệp chính của Triều Tiên.
Cuộc sống bên trong Triều Tiên là một bí ẩn đối với thế giới, nhiều người tỏ ra lo ngại người dân Triều Tiên sẽ phải "chống chọi’ thế nào với những lệnh trừng phạt khắc nghiệt trong hơn một thập kỷ qua. Nhưng dường như hoạt động thương mại ở Triều Tiên vẫn diễn ra bình thường như bất cứ quốc gia nào khác.
