Tản mạn đầu Xuân về đầu tư nước ngoài

Bữa ăn ca đủ năng lượng cho cả ngày

Tôi có một cô cháu gái, sinh ra trong gia đình thuần nông ở một huyện nghèo tỉnh Phú Thọ. 18 tuổi, tốt nghiệp Trung học phổ thông đã là sự cố gắng hết sức của một gia đình đông con, không thể mơ đến ngưỡng của trường Đại học, cao đẳng. Viễn cảnh trở về với thửa ruộng, luống cày, xây dựng gia đình và “chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa” đang hiện hữu. Lần gặp tôi, cháu rất buồn vì không thể thực hiện được ước mơ học hành, thoát nghèo.

Thời gian đó, một số công ty FDI bắt đầu triển khai hoạt động và tuyển nhân viên, công nhân. Cháu đã tham gia phỏng vấn và trúng tuyển làm công nhân trong một công ty chuyên sản xuất các loại dây cáp điện phục vụ lắp ráp ô tô.

Ngày đầu đi làm, một thế giới thật mới mẻ, choáng ngợp: Nhà xưởng mênh mông, sạch sẽ và ngăn nắp, cây xanh, vườn hoa, các hàng ghế dưới lùm cây dành cho thời gian nghỉ trưa, trong khu CN có cả một sân vận động lớn.

Bước vào trong nhà máy, hệ thống dây chuyền thẳng tắp với những thiết bị hiện đại, bóng loáng, công nhân đồng phục gọn gàng, mỗi người một vị trí với các dụng cụ, máy móc và bảng chỉ dẫn thao tác trước mặt, tất cả đều răm rắp các thao tác như một hệ thống đã được lập trình sẵn, mỗi người là một mắt xích không thể thiếu trong dây chuyền thống nhất đó.

Đến giờ nghỉ trưa ăn ca, tất cả đều trố mắt ngạc nhiên, những khay thức ăn thịnh soạn, sạch sẽ với bốn món đầy đủ thịt cá, trứng, rau xanh và hoa quả, bánh tráng miệng, đối với nhiều cháu thời gian đó, trừ những ngày lễ tết, có lẽ hiếm có một bữa ăn thịnh soạn như vậy. Cháu kể rằng, nhiều bạn đi làm sau một tháng đã tăng bốn năm cân, có lẽ cũng từ bữa ăn ca và chế độ làm việc điều độ. Bữa ăn ca lúc đó giá 1USD và sau ba tháng công nhân không thể ăn hết suất ăn nên Ban chấp hành công đoàn sau khi lấy ý kiến thống nhất đã đề nghị điều chỉnh giảm còn 0,8USD để dành số tiền cho hoạt động phúc lợi.

Sau một tuần đi làm, cháu và mấy bạn đồng nghiệp cùng phòng trọ đã quyết định thay đổi chế độ ăn uống hàng ngày với việc ưu tiên bữa ăn ca là bữa chính duy nhất trong ngày, nạp đủ năng lượng cho một ngày làm việc. Bữa sáng và chiều đều trở thành phụ, khi thì mẩu bánh mỳ, khi thì bát cơm rang... vừa tiết kiệm thời gian và tiền chi tiêu hàng tháng.

Sau gần hai năm, với mức lương 30 USD một tháng chưa kể tiền làm tăng ca, cháu đã mua được xe máy Honda để đi lại. Sau này, cháu đã trở thành cán bộ quản lý dây chuyền sản xuất, có một căn chung cư nhỏ khang trang, ấm cúng, một gia đình hạnh phúc với chồng là đồng nghiệp cũ và hai cháu nhỏ.

Logistics được du nhập vào Việt Nam nhờ ĐTNN

Tôi được công ty mẹ là công ty nhà nước cử sang làm việc tại công có vốn ĐTNN từ khá sớm, khi ĐTNN trong giai đoạn đầu phát triển, với hơn 10 năm quản lý và trực tiếp điều hành một công ty Logistic liên doanh với Tập đoàn Sumitomo của Nhật Bản. Từ một công ty khi mới thành lập chỉ có hơn 30 nhân viên, sau hơn 10 năm phát triển, chúng tôi đã có một cơ ngơi khang trang trải rộng khắp ba miền bắc trung Nam với hệ thống kho bãi rộng lớn và hiện đại, hàng trăm phương tiện vận chuyển, bốc xếp và hơn 600 cán bộ công nhân viên công ty. Công ty đã trở thành một thương hiệu hàng đầu trong các doanh nghiệp Logistic tại Việt Nam.

Hơn mười năm vừa làm việc vừa học hỏi, với bao kỷ niệm vui buồn, song những kết quả đạt được thật đáng tự hào. Chúng tôi là một trong những công ty đầu tiên đưa phương thức vận chuyển mới Logistics Door to door (phương thức vận chuyển đa phương thức - cửa tới cửa vào Việt Nam). Theo phương thức này, sản phẩm hàng hóa sẽ được vận chuyển trực tiếp và trọn gói từ kho của nhà sản xuất hoặc phân phối đến các kho hàng của khách hàng trong hệ thống trên toàn thế giới. Công ty Logistics sẽ lo toàn bộ quá trình vận chuyển đa phương thức: đường bộ, đường thủy, đường hàng không, lưu kho, bảo quản… và toàn bộ thủ tục xuất khẩu, nhập khẩu, thuế quan tại cảng đi và cảng đến.

Để thực hiện phương thức này, cần xây dựng hệ thống nội địa và quốc tế. Tại Việt Nam, hệ thống điều hành và hoạt động của công ty, đội ngũ cán bộ công nhân viên hết sức chuyên nghiệp, hệ thống thầu phụ vận chuyển cũng được lựa chọn theo các tiêu chí của công ty và thực hiện các quy định thống nhất. Các hãng tàu biển,hãng hàng không, đại lý vận chuyển cũng được chọn lọc với các hợp đồng trách nhiêm chặt chẽ.

Tại các quốc gia trong hệ thống, các hãng đại lý và đơn vị liên kết thực hiện các công đoạn tại quốc gia đó đối với cả hàng đến và hàng đi cũng theo hệ thống vận chuyển đa phương thức và thực hiện các thủ tục hải quan và thuế, lưu kho và giao nhận với khách hàng, theo dõi hành trình hàng hóa. Logistics là phương thức tiên tiến nhất, công ty chúng tôi tự hào là những người tiên phong đưa công nghệ Logistics vào Việt Nam.

Mô hình kho ngoại quan đặc thù

Trong hơn 10 năm hoạt động tại Việt Nam, chúng tôi đã cùng với Tổng cục Hải quan và Cục hải quan một số địa phương nghiên cứu cho ra đời mô hình kho ngoại quan đặc thù.

Theo các quy định của ngành hải quan, Kho ngoại quan là khu vực kho, bãi được thành lập trên lãnh thổ Việt Nam, ngăn cách với khu vực xung quanh để tạm lưu giữ, bảo quản hoặc thực hiện một số dịch vụ đối với hàng hoá từ nước ngoài, hoặc từ trong nước đưa vào kho theo hợp đồng thuê kho ngoại quan được ký giữa chủ kho ngoại quan và chủ hàng. Kho ngoại quan lưu giữ hàng hóa của doanh nghiệp tại Việt Nam nhập khẩu từ nước ngoài chờ đưa vào thị trường trong nước, chưa làm thủ tục và phải nộp thuế nhập khẩu.

Trong quá trình sản xuất, nhiều mặt hàng nguyên liệu, bán thành phẩm phải luôn luôn sẵn sàng, phải được lưu giữ tại đia điểm rất gần với nhà máy sản xuất, lắp ráp và được vận chuyển giao nhận nhanh chóng và thuận lợi. Sau khi lên phương án xây dựng mô hình kho ngoại quan đặc thù, cùng lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Lãnh đạo Hải quan Hà Nội, Đồng Nai đi khảo sát mô hình này của một số quốc gia trong khu vực.

Qua rất nhiều cuộc họp, trao đổi, tranh luận, phân tích và đi đến thống nhất, Lãnh đạo ngành Hải quan đã ra quyết định cho phép thành lập kho ngoại quan đặc thù đầu tiên tại Hà Nội. Kho ngoại quan này được tạo thuận lợi tối đa trong thủ tục nhập hàng và xuất hàng, là một phần nằm trong khu vực kho bãi của doanh nghiệp Logistics, được thực hiên chế độ báo cáo hàng hóa ra vào kho và hậu kiểm.

Mô hình này đã tiết kiệm rất nhiều về địa điểm, phương tiện bốc xếp nhân lực cho doanh nghiệp và công việc quản lý của cán bộ hải quan và tạo thuận lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất trong khu công nghiệp khi tiết kiệm được mặt bằng kho bãi, thời gian và ổn định kế hoạch sản xuất.

Cho đến nay, biết bao ký ức của gần 30 năm gắn với FDI, trong đó có hơn mười năm tham gia quản lý điều hành trực tiếp là những năm tháng vừa làm vừa học, vừa đóng góp xây dựng những mô hình mới, dù chỉ là một mảng rất nhỏ bé trong bức tranh FDI trong hơn 30 năm qua, vẫn còn in đậm trong tôi.