Nhân 6 năm thực hiện Nghị quyết 22-NQ/TW của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế (ban hành ngày 10/4/2013), phóng viên Báo Điện tử Chính phủ đã phỏng vấn chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan liên quan đến thực hiện chủ trương thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại Nghị quyết này.
- Theo bà, kết quả thực hiện thu hút đầu tư nước ngoài (FDI) được nêu trong Nghị quyết 22 nên được nhìn nhận ra sao?
Bà Phạm Chi Lan: Việt Nam được xem là điển hình khá thành công trong thu hút FDI ở giai đoạn vừa qua, nhưng cũng đang phải giải quyết hàng loạt vấn đề liên quan. Chúng ta vẫn chưa đạt được mục tiêu thu hút FDI để học hỏi về công nghệ. Sức lan tỏa của khối FDI đến khu vực doanh nghiệp (DN) trong nước cũng vẫn còn hạn chế. DN FDI hầu như phát triển tách biệt với DN trong nước hoặc chỉ dùng những sản phẩm, dịch vụ rất sơ đẳng từ nhà cung cấp Việt Nam, còn lại đầu vào vẫn chủ yếu nhập khẩu. Các sự cố về môi trường ở khu vực FDI vẫn xuất hiện. Tình trạng DN FDI né thuế hay chuyển giá vẫn là dấu hỏi lớn.
Tôi được biết Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang chuẩn bị trình Chính phủ, để sau đó trình ra Quốc hội các điều chỉnh liên quan tới đầu tư nước ngoài. Trong đó, chính sách không chỉ tập trung vào thu hút FDI có trình độ công nghệ cao, mà còn đòi hỏi nhiều hơn về các yếu tố liên quan đến bảo vệ môi trường, về tính lan tỏa tới nền kinh tế, cũng như hạn chế tình trạng chuyển giá.
Phải khẳng định rằng Việt Nam vẫn rất cần phải thu hút đầu tư nước ngoài. Bởi ngay cả ở những nước tiên tiến nhất như Mỹ, Nhật Bản… thì chính sách thu hút FDI vẫn rất quan trọng. Việt Nam lại là nước đang phát triển, và đang rất cần bước vào giai đoạn phát triển mới - giai đoạn dựa trên khoa học, công nghệ để tạo ra những đột phá về năng suất lao động. Vì vậy, càng phải tiếp tục cố gắng thu hút FDI.
- Nếu Việt Nam “làm căng” với hiện tượng chuyển giá có phần nào khiến cho tính hấp dẫn trong thu hút FDI giảm đi?
Tôi không cho là như vậy. Tôi nghĩ thiết kế chính sách thu hút đầu tư nước ngoài tới đây sẽ theo chủ trương “ưu đãi cho FDI không cao hơn các DN trong nước”. Theo đó, các nhà đầu tư không phân biệt quốc tịch Việt Nam hay nước ngoài, nếu rót vốn vào những lĩnh vực Việt Nam đang ưu tiên, hoặc dự án có trình độ công nghệ cao, thân thiện môi trường… cũng sẽ được hưởng ưu đãi như nhau.
Ngoài ra, trong mọi quan hệ thương mại, đừng e ngại Việt Nam làm như vậy thì sẽ ảnh hưởng tới các cam kết quốc tế, vì từ WTO trở đi có nguyên tắc “đối xử quốc gia” (National Treatment). Tức nhà đầu tư nước ngoài khi rót vốn vào một quốc gia thành viên sẽ được phần ưu đãi không kém hơn mức các nhà đầu tư trong nước đang hưởng.
Tôi tin rằng sự bình đẳng, công bằng chính là tính hấp dẫn lâu dài và bền vững của một môi trường đầu tư.
- Nghị quyết 22 cũng nói rõ “gắn thu hút đầu tư với giám sát quá trình thực thi”. Theo bà, từ kết quả cụ thể hóa chủ trương này chúng ta nên tiếp tục thực hiện ra sao?
Trước hết, tôi nghĩ cần xem lại phân cấp về quyết định đầu tư. Hiện chúng ta đang thực hiện phân cấp cho các địa phương là chính. Nhưng theo tôi, không phải địa phương nào cũng đủ trình độ để thẩm định và quyết định dự án. Do đó, tôi cho rằng những dự án hoặc có quy mô lớn, hoặc có rủi ro lớn về môi trường, hoặc có trình độ công nghệ cao hay sử dụng nhiều tài nguyên (đất đai, điện, nước…) đều phải do chính quyền Trung ương, nơi đủ năng lực tập hợp đội ngũ chuyên gia thẩm định và trực tiếp ra quyết định đầu tư, thay vì để địa phương “tự quyết”.
Bên cạnh đó, dù tạm gác lại những tranh cãi về lợi ích ngầm thì tôi vẫn e ngại nhất là tình trạng các địa phương trong lúc quá “khao khát” cạnh tranh thu hút FDI để có được thành tích mà bất chấp hơn-thiệt chung của cả nền kinh tế, làm ảnh hưởng đến môi trường, xã hội…
Giải pháp ứng xử với thu hút FDI mà tỉnh Vĩnh Phúc thực hiện năm 2018 có thể xem là một cách làm hay cần được các địa phương “tham chiếu”. Tại đây, sau cuộc hội thảo để lắng nghe ý kiến từ đại diện 7 tỉnh thành liên quan và nhiều chuyên gia về kinh tế, môi trường, Vĩnh Phúc đã từ chối một dự án FDI về dệt nhuộm trị giá hơn 300 triệu USD vì e ngại rủi ro có thể xảy đến với nguồn nước sông ở khu vực hạ lưu. Đây là quyết định đầy dũng cảm cần được nhân rộng.
Với những dự án do “lịch sử để lại”, nếu vi phạm các quy định cơ bản và quan trọng tại pháp luật Việt Nam thì vẫn cần kiên quyết xử lý tới nơi, tới chốn, thậm chí có thể dừng luôn dự án để tránh vướng phải hệ lụy lâu dài.
- Gắn thu hút đầu tư nước ngoài với đảm bảo an ninh kinh tế cũng là một nội dung đã được khẳng định tại Nghị quyết 22. Những năm qua có thể nói rất nhiều chỉ số vĩ mô về kinh tế, tài chính, tiền tệ của Việt Nam đã chuyển biến theo hướng tích cực. Còn khía cạnh nào khác mà một nhà đầu tư ngoại nên hiểu về mục tiêu này không, theo bà?
Tôi nghĩ nhà đầu tư cũng cần hiểu thêm rằng để “đảm bảo an ninh kinh tế”, Việt Nam luôn nói rõ lĩnh vực nào cho phép FDI tham gia, lĩnh vực nào Việt Nam cương quyết từ chối để Nhà nước nắm quyền kiểm soát. Nếu đó là dự án có nguy cơ, rủi ro xâm phạm tới lợi ích chung của xã hội, của cả nền kinh tế thì ngay cả DN trong nước cũng bị khước từ.
Việt Nam đã từng cương quyết dừng xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận vì những ưu tiên cấp thiết hơn cho đầu tư các cơ sở hạ tầng đồng bộ khác. Nói “không” với một dự án đã tốn kém khá nhiều thời gian và kinh phí cho công tác chuẩn bị nên được xem là quyết định đáng hoan nghênh, thể hiện trách nhiệm đối với tương lai của đất nước.
Tương tự, tôi tin là quan điểm quản lý này cũng sẽ được áp dụng triệt để trong thu hút FDI tới đây.
- Cũng tại chủ trương về thu hút FDI, Nghị quyết 22 nhấn mạnh mục tiêu thu hút FDI phải bảo đảm cả hiệu quả kinh tế-xã hội-môi trường. Có vì “đa mục tiêu” mà Việt Nam có vẻ “chậm nhịp” hơn so với tiềm năng không, thưa bà?
Tôi nghĩ cân bằng giữa 3 mục tiêu trên là chủ trương đúng đắn cho dù điều đó có thể khiến chúng ta phải chậm lại và đối mặt với nguy cơ “già trước khi giàu”. Một công dân không thể vì muốn giàu mà làm điều bất chính, một quốc gia cũng không thể làm giàu bằng mọi giá. Về mặt quản lý Nhà nước, càng cần quan tâm hơn tới phát triển bền vững và phát triển bao trùm, để tất cả mọi người dân cùng hưởng lợi, để “không ai bị bỏ lại phía sau”. Nếu không cân bằng 3 mục tiêu trên thì dễ xảy ra tình trạng chỉ một nhóm thiểu số, hay một khu vực kinh tế nhỏ hẹp nào đó được hưởng lợi, còn số đông, môi trường và xã hội phải chịu ảnh hưởng tiêu cực.
Tôi nghĩ ở điều kiện của Việt Nam, khi đặt vấn đề về thu hút FDI thì yêu cầu về an ninh quốc phòng cũng lớn không kém. Theo thông lệ ứng xử của thế giới, trong những thời điểm các bên có căng thẳng thì nước chủ nhà thường từ chối các đề xuất đầu tư từ phía bên kia nếu xét thấy đó là những dự án có thể gây ra quan ngại về an ninh-quốc phòng.
Xin cám ơn bà về những chia sẻ trên!
Tags:
(VNF) - Ông Lê Khánh Lâm - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kiểm toán & Tư vấn RSM Việt Nam cho rằng, 10 - 12% mức thuế suất hợp lý để ngay cả công ty Mỹ tại Việt Nam cũng vận hành một cách hiệu quả
(VNF) - TS. Phan Phương Nam cho rằng Việt Nam không nên quá phụ thuộc vào thị trường Mỹ mà cần tập trung khai thác các thị trường tiềm năng khác.
(VNF) - Chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên cho rằng, việc phát triển kinh tế tư nhân không thể là bài toán tách rời từng nhóm chủ thể, mà phải là chiến lược toàn diện dựa trên cấu trúc hệ sinh thái liên kết đa tầng. Để kiến tạo một hệ sinh thái như vậy, điều kiện tiên quyết là phải dỡ bỏ “trần thể chế” và thiết kế lại chính sách theo “số đo riêng” cho từng tầng doanh nghiệp, thay vì “may đồng phục” như hiện nay.
(VNF) - GS-TS. Vũ Minh Khương - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore nhấn mạnh, cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn từ nay đến năm 2030 – 2045 nhằm tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững. Hiện nay, việc quản lý chủ yếu thiên về kiểm soát tuân thủ quy định, trong khi nhiều quy định này chưa thực sự tạo động lực cho tăng trưởng trong tương lai.
(VNF) - Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, Việt Nam đang đặt ra mục tiêu đầy “tham vọng” là tăng trưởng GDP trên 8% trong năm 2025 và xa hơn là đạt mức tăng trưởng hai con số (10% trở lên) trong những năm tiếp theo. Để hiện thực hóa tham vọng này, theo các chuyên gia, cải cách mô hình quản lý kinh tế sẽ giúp bộ máy phát triển một cách trơn tru, có thể giúp cải thiện tăng trưởng GDP lên 1 - 2%, thêm cơ hội tăng trưởng 2 con số.
(VNF) - Theo PGS. TS. Trần Đình Thiên, việc lấn biển phải đặt trong câu chuyện muốn phát triển thì phải đánh đổi. Định hướng lấn biển để có không gian phát triển phải nghĩ một cách tích cực, đừng để mất cơ hội của Đà Nẵng và cũng là cơ hội của đất nước.
(VNF) - Theo ông Võ Hoàng Hải - Phó Tổng Giám đốc Nam Á Bank, sự tăng trưởng trong GDP có lan tỏa được đến người dân không khi họ vẫn thắt chặt chi tiêu, tỷ lệ nợ đối với tiêu dùng cá nhân còn rất hạn chế?
(VNF) - PGS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng: Cộng đồng doanh nghiệp tiên phong cần có thêm nhiều ý kiến đóng góp phát triển doanh nghiệp dân tộc.Đã đến lúc khu vực doanh nghiệp tư nhân phải tạo ra áp lực thay đổi chính sách, chứ không chỉ dừng lại ở việc "xin – cho".
(VNF) - Bình luận về mục tiêu tăng trưởng 8% và hướng tới hai con số trong tương lai, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia tài chính ngân hàng, Kinh tế trưởng BIDV, khẳng định hiện nay Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện.
(VNF) - Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, khẳng định mục tiêu tăng trưởng 8% và hướng tới hai con số là hoàn toàn khả thi nếu như có thể tháo gỡ được những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế.
(VNF) - Năm 2025, DN phải đối mặt với nhiều khó khăn cả trong và ngoài nước. Thị trường thế giới tiềm ẩn nhiều biến động khi cuộc chiến thuế quan này càng nóng lên, nhu cầu trong nước phục hồi chậm... Trong khi đó những điểm nghẽn về môi trường kinh doanh, thiếu vốn vẫn chưa được xử lý dứt điểm.
(VNF) - Theo đánh giá của các chuyên gia, để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP là 8%, thì tăng trưởng tín dụng 16% là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, mục tiêu này có đạt được hay không phải dựa trên khả năng hấp thụ vốn của thị trường.
(VNF) - Để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% trở lên trong năm 2025, GS.TSKH Nguyễn Mại cho rằng cần phải lưu ý đến tình hình sản xuất, mở rộng, nâng cao năng lực của doanh nghiệp.
(VNF) - “Cuộc cách mạng” tinh gọn bộ máy được đánh giá sẽ tạo ra những thay đổi quan trọng trong cơ cấu thu – chi ngân sách, thúc đẩy sự chuyển động nhanh, mạnh, hiệu quả của bộ máy hành chính, mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế trong dài hạn.
(VNF) - Để tạo được đột phá trong cải cách thể chế, Luật sư Nguyễn Tiến Lập, trọng tài viên Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam, cho rằng phải từ bỏ được tư duy không quản được thì cấm.
(VNF) - Trong nền kinh tế có chế độ tỷ giá tương đối cố định như Việt Nam, chính sách tiền tệ sẽ ít hiệu quả hơn so với chính sách tài khóa, vì vậy trong ngắn hạn, đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn đầu tư công hiệu quả sẽ mang lại tác động tích cực hơn.
(VNF) - PGS-TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao cần cách tiếp cận khác thường. Theo đó, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu và hướng đi trong năm 2025 là tập trung phát triển kinh tế số, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và kinh tế xanh.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ VCBF cho biết: Trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội, thực tế đầu tư tư nhân mới chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong những năm gần đây, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất chậm, năm 2023 là gần 3% năm 2024 là khoảng 8 - 9%, thấp hơn mức tăng trưởng trung bình 15% của các năm trước dịch.
(VNF) - Về quyết định Mỹ áp thuế 25% với mặt hàng sắt thép của tất cả các nước, một số doanh nghiệp sắt thép khẳng định khi các doanh nghiệp ở các nước khác cũng chịu cùng chung mức thuế như Việt Nam khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt sẽ cao hơn.
(VNF) - Trong những năm qua, chúng ta thường tiếp cận với thông tin rằng tăng trưởng GDP của Việt Nam chủ yếu dựa vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), còn doanh nghiệp tư nhân trong nước chỉ đóng góp rất ít, thậm chí chỉ chiếm 10% GDP. Tuy nhiên, thông tin này không chính xác và đã trở nên lạc hậu, theo chia sẻ của doanh nhân Đỗ Cao Bảo, thành viên HĐQT tập đoàn FPT.
(VNF) - Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên thường trực, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khẳng định, nếu chúng ta phát huy được năng lực của doanh nghiệp nội địa cũng như nguồn lực trong nước thì sự phát triển sẽ bền vững và lâu dài hơn.
(VNF) - Khi nhu cầu đầu tư và tích trữ vàng của người dân vẫn duy trì ở mức cao, thị trường vàng trở nên sôi động nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến động. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp quản lý hiệu quả không chỉ giúp ổn định thị trường mà còn góp phần đảm bảo sự minh bạch, hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người dân.
(VNF) - Để có được mức tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số, Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI khẳng định: Thể chế là yếu tố mang tính quyết định việc chúng ta tiến hay lùi và vươn mình đến đâu.
(VNF) - Để nền kinh tế có thể đảm bảo tốc độ tăng trưởng trong 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số nếu có điều kiện thuận lợi, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. HCM cho rằng, chúng ta cần thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và theo diễn biến của thị trường, kèm theo đó là cần có những công cụ dự báo tốt, việc điều hành chính sách mang tính kịp thời hơn, tránh trường hợp sự việc đã xảy ra chúng ta mới tìm cách ứng phó thì sẽ không kịp bởi chính sách tiền tệ thường có độ trễ.
(VNF) - Về mục tiêu tăng trưởng 8%, thậm chí đạt hai con số nếu điều kiện thuận lợi, trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, đây là mục tiêu cao, nhiều thách thức nhưng có thể đạt được và cần quyết tâm đạt được để tạo đà tăng trưởng bứt phá cho kỷ nguyên phát triển mới.
(VNF) - Ông Lê Khánh Lâm - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kiểm toán & Tư vấn RSM Việt Nam cho rằng, 10 - 12% mức thuế suất hợp lý để ngay cả công ty Mỹ tại Việt Nam cũng vận hành một cách hiệu quả
(VNF) - Dự án Vaquarius Văn Giang có diện tích hơn 7,2ha với quy mô đầu tư khoảng 1.000 tỷ đồng.
