Tăng trưởng 8% trong 2025: 'Mục tiêu hoàn toàn khả thi nếu…'

Tăng trưởng đang nằm dưới mức tiềm năng

- Những số liệu về kinh tế vĩ mô trong 2 tháng đầu năm cho thấy tình hình kinh tế chưa thực sự khởi sắc, số doanh nghiệp rời khỏi thị trường vẫn còn cao. Trong bối cảnh này, việc duy trì mục tiêu tăng trưởng 8% liệu có quá cao không, thưa ông?

TS. Lê Duy Bình: Đây không phải vấn đề quá đáng lo, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam những năm qua đều đạt được những con số đáng khích lệ so với các quốc gia trong khu vực cũng như trên bình diện quốc tế.

Đã từng có năm chúng ta đạt được tăng trưởng GDP 8%, rồi năm sau đó lại tụt xuống rất thấp và đến năm ngoái lại đạt được một kết quả rất đáng ghi nhận trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, điều này cho thấy tăng trưởng của Việt Nam trong những năm gần đây chưa thực sự ổn định.

Nhiều tổ chức quốc tế, nhiều viện nghiên cứu kinh tế trong nước cũng đánh giá rằng, trong thời gian qua tăng trưởng của Việt Nam dù đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn dưới mức tiềm năng, chúng ta hoàn toàn có thể đạt được kết quả cao hơn, nghĩa là có thể đạt được tăng trưởng 8-9%.

- Vì sao chúng ta lại chưa đạt được kết quả như kỳ vọng, thưa ông?

TS. Lê Duy Bình: Sở dĩ Việt Nam thời gian qua chưa thể đạt được con số tăng trưởng như vậy là do còn bị ràng buộc, kìm hãm bởi rất nhiều hạn chế. Hạn chế nằm ở thế chế, môi trường kinh doanh, quy định pháp luật, những chính sách chưa phát huy hết năng lực nội sinh của nền kinh tế, năng lực của các thành phần kinh tế khác nhau,...

Nếu chúng ta có những chính sách có thể tháo gỡ được những điểm nghẽn này, hoàn toàn có thể đạt được tăng trưởng GDP 8%, thậm chí là cao hơn.

Như vậy, theo tôi, mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% là hoàn toàn khả thi, nếu như có thể tháo gỡ được những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế.

Ngoài ra, việc Đảng và Nhà nước đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao như vậy cũng mang ý nghĩa rất quan trọng trong thời kỳ hiện nay.

Đó là tạo ra áp lực để chúng ta có những cải cách về thể chế, chính sách hay cách thức vận hành nền kinh tế. Đồng thời, đây cũng là chỉ tiêu mang tính cảm hứng cho các chủ thể khác nhau của nền kinh tế, ở đây là các cơ quan của Chính phủ, các địa phương, doanh nghiệp, nhà đầu tư thậm chí là người dân, khuyến khích họ chung tay vì mục tiêu này.

- Như ông chia sẻ rằng chúng ta cần cải thiện một số điều, cụ thể, đó là gì, thưa ông?

TS. Lê Duy Bình: Có rất nhiều vấn đề cần phải cải thiện và hiện chúng ta cũng đã bắt tay vào thực hiện, hy vọng sẽ đạt được một cách hiệu quả nhất. Về cải cách, đầu tiên chúng ta phải cải cách những quy định pháp luật làm sao để chuyển từ tư duy quản lý sáng kiến tạo cho phát triển, khơi thông nguồn lực.

Từ đó, tạo ra một môi trường kinh doanh mang tính kiến tạo cho hoạt động khởi nghiệp và kích thích, mở rộng đầu tư theo hướng doanh nghiệp được tự do làm những điều pháp luật không cấm.

Tinh thần đó sẽ giúp các doanh nghiệp mạnh dạn hơn trong những hoạt động đầu tư của mình, đặc biệt là đầu tư mạo hiểm (những dự án lớn, khoa học công nghệ,…). Bởi nếu muốn chuyển dịch sang một nền kinh tế mới dựa nhiều hơn vào công nghệ, đổi mới sáng tạo,… buộc phải có sự đầu tư mạnh dạn hơn từ phía cộng đồng doanh nghiệp.

Như vậy, quy định pháp luật một mặt phải tháo gỡ được tất cả những điểm nghẽn cản trở sự phát triển của doanh nghiệp như những thủ tục pháp lý rườm rà, chồng chéo hay tồn tại quá nhiều chi phí hành chính, tuân thủ pháp luật,… tất cả đều phải được giảm bớt. Song song với đó, các quy định pháp luật phải được xây dựng theo hướng kiến tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi, an toàn, đạt chuẩn quốc tế, chi phí thấp để các doanh nghiệp mạnh dạn bỏ vốn đầu tư.

Ngoài ra, những cơ chế thử nghiệm có kiểm soát sẽ dần phải được lồng ghép vào những quy định pháp luật. Bên cạnh quy định pháp luật, chúng ta còn phải cải thiện cả tổ chức bộ máy, tổ chức thi hành pháp luật.

Từ đó, những hành vi của những cơ quan công quyền đối với doanh nghiệp, nhà đầu tư sẽ được cải thiện. Đặc biệt thông qua việc các cơ quan công quyền thực hiện những thủ tục hành chính, dịch vụ công cho doanh nghiệp và mối quan hệ giữa các chủ thể này sẽ thân thiện hơn với tinh thần luôn luôn vì doanh nghiệp, vì các nhà đầu tư, vì sự tăng trưởng của cả nền kinh tế. Ngoài ra, cũng cần có thêm những cải cách khác.

Cụ thể là cải cách về cơ chế thị trường, sử dụng nhiều hơn công cụ thị trường để điều hành nền kinh tế, kích thích hoạt động đầu tư, duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao cơ sở hạ tầng và chất lượng nguồn nhân lực.

Điều này cũng giúp hình ảnh về môi trường kinh doanh của Việt Nam trong mắt của các nhà đầu tư trong và ngoài nước được cải thiện một cách đáng kể. Tất cả những yếu tố đó sẽ nâng cao được vị thế, sức hấp dẫn của Việt Nam trong phương hiện thu hút đầu tư, trực tiếp đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng của nước ta.

- Vậy, hiện nay, có những thuận lợi nào để chúng ta có thể thực hiện những điều này, thưa ông?

TS. Lê Duy Bình: Thuận lợi thứ nhất xuất phát từ quyết tâm của Đảng và Chính phủ trong việc đặt mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm tới, đây là một trong những mục tiêu hàng đầu để đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới.

Bên cạnh đó, quyết tâm cải cách về mặt thể chế rất lớn sẽ hỗ trợ cho mục tiêu tăng trưởng cũng như định hình tương lai Việt Nam sẽ trở thành quốc gia phát triển, có mức thu nhập cao. Những quyết tâm chính trị đó cũng đang dần dần được chuyển hóa thành các hành động cụ thể thông qua những cải thiện về quy định pháp luật, chính sách cũng như tổ chức bộ máy,…

Đây là yếu tố rất thuận lợi để chúng ta có thể kỳ vọng chất lượng thể chế, môi trường đầu tư sẽ được cải tiến vượt bậc trong những năm tới.

Thứ hai, công tác quản lý về mặt vĩ mô cũng đã được cải thiện rất nhiều, thể hiện qua sự ổn định của các chỉ số kinh tế vĩ mô trong suốt thời gian qua. Đây là yếu tố mang tính nền tảng đảm bảo sức hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam.

Thứ ba, công tác điều hành của Chính phủ trong thời gian qua cũng đã linh hoạt, chủ động hơn và Chính phủ luôn luôn theo rất sát tình hình thực tiễn. Ví dụ như những chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ thời gian qua đã được thực hiện một cách nhuần nhuyễn, phối hợp với nhau khá linh hoạt. Hay những chính sách về thương mại cũng rất bám sát thực tế, trước tình hình thương mại quốc tế rất biến động hiện nay.

Thứ tư, năng lực nội sinh của nền kinh tế cũng đã được cải thiện cùng với năng lực chống chịu của các doanh nghiệp cũng được gia tăng. Đây là tiền đề quan trọng để chúng ta nâng năng lực chống chọi và năng lực cạnh tranh lên cấp độ cao hơn nữa, tạo thuận lợi cho sự phát triển của nền kinh tế cũng như củng cố niềm tin của các nhà đầu tư.

- Chính phủ đang đẩy mạnh các động lực tăng trưởng mới, ông đánh giá như thế nào về sự nỗ lực này của Chính phủ?

TS. Lê Duy Bình: Trong thời gian qua, Chính phủ đã rất nỗ lực đi tìm dư địa, không gian tăng trưởng mới để tiếp sức cho những động lực tăng trưởng cũ. Bởi nếu chúng ta muốn đạt vị thế cao hơn trong nền kinh tế thế giới, chuỗi cung ứng toàn cầu hay bản đồ đầu tư toàn cầu thì không thể chỉ dựa mãi vào những động lực tăng trưởng cũ.

Do đó, đây là bước đi rất phù hợp, kịp thời của Chính phủ, đặc biệt là những mô hình tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, công nghệ giống với mô hình của các quốc gia đã thành công thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Như vậy, những động lực tăng trưởng mới trong thời gian qua đã được Chính phủ cũng như các cơ quan ban ngành nỗ lực tìm kiếm.

Những động lực này đến Trong nước, việc mở rộng không gian tăng trưởng mới thông qua cải thiện cơ sở hạ tầng, cảng biển, cao tốc, sân bay đi đến đâu thì thị trưởng được mở rộng đến đấy. Rút ngắn khoảng cách từ nơi sản xuất đến thị trường tiêu thụ, mở rộng không gian phát triển cho du lịch, văn hóa,…

Bên cạnh đó còn những nỗ lực xác lập vị trí của Việt Nam trong các ngành công nghiệp mới, ví dụ như nỗ lực đưa Việt Nam trở thành điểm đến của các nhà đầu tư trong lĩnh vực bán dẫn, thu hút những nhà đầu tư lớn để đón sự chuyển dịch dòng vốn từ các quốc gia khác sang Việt Nam khi nền kinh tế thế giới thiết lập lại chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngoài ra, những nỗ lực gần đây nhất có thể kể đến như nhấn mạnh công tác đổi mới sáng tạo dựa trên công nghệ, năng lực nội sinh của nền kinh tế thể hiện qua những bài phát biểu của những vị lãnh đạo cao nhất của cả nước trong suốt thời gian qua.

Cùng với đó, những mô hình tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn được nhắc đến một cách liên tục và dần dần được chuyển hóa thành hành động cụ thể. Ví dụ, những cơ chế về tài sản số, tiền số là những bước đi rất cụ thể nhằm kích thích nền kinh tế số. Đặc biệt, trong thời gian tới, sẽ có thêm nhiều những cơ chế như vậy sẽ được hiện thực hóa thành các quy định pháp luật.

Phải cân bằng tăng trưởng với lạm phát, tỷ giá, hối đoái

- Một trong những giải pháp được quan tâm nhất hiện nay là bơm 2,5 – 3 triệu tỷ đồng ra nền kinh tế. Động thái này đang làm dấy lên những lo ngại về vấn đề lạm phát, tỷ giá và bong bóng tài sản. Ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

TS. Lê Duy Bình: Khi chúng ta đặt ra mục tiêu tăng trưởng cao mà chưa tìm kiếm được những động lực tăng trưởng mới, thì phải dựa vào cung tiền tăng lên, như vậy, nguồn vốn tín dụng bơm vào nền kinh tế cũng sẽ tăng lên.

Từ đó tạo ra áp lực lên lạm phát. Chắc chắn điều này Chính phủ đã hình dung và lường trước bởi đây là quy luật của thị trường, thể hiện qua quyết định điều chỉnh mục tiêu lạm phát năm 2025 trong khoảng 4,5-5%.

- Vậy, chính sách tiền tệ nên được duy trì như thế nào, thưa ông?

TS. Lê Duy Bình: Chúng ta liên tục phải theo sát diễn biến của thị trường, một mặt tìm cách duy trì tăng trưởng tín dụng, một mặt luôn phải để mắt đến những cân đối lớn của nền kinh tế vĩ mô và tác động lạm phát đối với những quyết định về đầu tư, tiêu dùng của người dân. Thực ra, việc tìm được điểm cân bằng giữa lạm phát và tăng trưởng kinh tế là một bài toán khó.

Do đó, chính sách tiền tệ phải luôn linh hoạt, bám sát diễn biến thị trường và cần phải có những điều chỉnh phù hợp để đảm bảo sự cân bằng giữa lạm phát và tăng trưởng.

Song song với đó, nền kinh tế phải tìm thêm những động lực tăng trưởng khác để gia tăng năng suất lao động như đổi mới sáng tạo, kinh tế số,… làm sao để không phụ thuộc nhiều vào cung tiền, giảm áp lực lên chính sách tiền tệ.

- Cuối cùng, ông có khuyến nghị gì cho Chính phủ đối với mục tiêu tăng trưởng ít nhất 2 con số trong những năm tới?

TS. Lê Duy Bình: Tôi cho rằng, chúng ta luôn phải đặt ra mục tiêu tăng trưởng cao và sử dụng mục tiêu đó để vừa tạo áp lực, vừa truyền cảm hứng cho những hoạt động cải cách về môi trường đầu tư kinh doanh cũng như tạo ra những chính sách mới và tận dụng những công cụ của thị trường để khai thông tất cả các nguồn lực, tập trung đóng góp vào tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế.

Hơn nữa, việc đặt mục tiêu tăng trưởng cao phải đặt ra trong thời gian dài, không chỉ một vài năm. Tức là chất lượng tăng trưởng phải bền vững, thể hiện qua sự cân đối lớn của nền kinh tế, chất lượng của hoạt động đầu tư, của môi trường, xã hội, sinh thái,… Bên cạnh đó, tăng trưởng cao phải hài hòa với những mục tiêu khác như lạm phát, tỷ giá hối đoái,…

Trong bối cảnh hiện nay, để có thể đạt được tăng trưởng cao còn rất nhiều điều chúng ta phải làm. Nhưng nếu sử dụng mục tiêu đó để vừa tạo áp lực, vừa truyền cảm hứng cho tất cả các cơ quan bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp, người dân cùng chung tay thực hiện một cách đồng lòng, quyết tâm để đạt được tốc độ tăng trưởng cao một cách bền vững, lâu dài sẽ mang lại ý nghĩa rất lớn trong việc phát huy năng lực nội sinh của nền kinh tế.

Khác với những lần cải cách trước, lần cải cách này xuất phát từ chính những nhu cầu thiết yếu của nền kinh tế đó là mục tiêu tăng trưởng cao, hoài bão, ước vọng trở thành quốc gia phát triển.

Từ đó, tạo ra nền móng vững chắc cho mục tiêu tăng trưởng cao trong những năm tới, thậm chí là những thập kỷ tới.

Trân trọng cảm ơn ông!