Tiến sỹ Lê Đăng Doanh: 'Muốn làm ăn hiệu quả với Mỹ, phải minh bạch, đàng hoàng'
Anh Minh (thực hiện) -
14/09/2023 11:33 (GMT+7)
(VNF) - Nhân dịp Tổng thống Mỹ Joe Biden sang Việt Nam, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh đã dành cho VietnamFinance một cuộc phỏng vấn về quan hệ Việt Mỹ và tình hình kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.
“Tổng thống Mỹ Biden đến thăm Việt Nam theo lời mời của Tổng bí thư là điểm khác biệt so với các chuyến thăm của các tổng thống Obama và Donald Trump. Phía Mỹ chuẩn bị rất kỹ cho chuyến thăm này, Tổng thống Biden đến Việt Nam mà không dự hội nghị của ASEAN mặc dù Tổng thống Indonesia đã tìm cách để điều chỉnh lịch để đón ông ấy. Thứ hai nữa là trong thời gian qua, một loạt quan chức Mỹ đã sang thăm Việt Nam, từ Phó Tổng thống cho đến các Bộ trưởng, đó là điểm rất đặc biệt.
Hai nước nâng cấp quan hệ đối tác thì đấy là một quyết tâm, là nỗ lực từ cả hai phía. Về mặt kinh tế, Mỹ hiện nay là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, từ điện thoại cho đến đồ gỗ, nông sản… trong khi ta nhập máy bay Boeing. Do đó, tổng thống Biden đến thăm Việt Nam và hai nước nâng cấp mối quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện thì cũng không phải là quá sớm, trước đó Việt Nam đã có quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Hàn Quốc và nay với Mỹ. Chúng ta thấy rằng việc nâng cấp mối quan hệ giữa hai bên là một nỗ lực rất đáng trân trọng.
Trong tình hình hiện nay, hai bên cần nỗ lực để giữ ổn định ở biển Đông và phía Mỹ đã nói một cách rất rõ ràng rằng Mỹ ủng hộ một nước Việt Nam “mạnh, độc lập, tự cường”. Ý tứ của họ rất rõ ràng, tức là ủng hộ độc lập tự chủ của Việt Nam, ủng hộ một Việt Nam hùng mạnh chứ không phải là một nước là yếu”.
- Đầu tư của Mỹ vào Việt Nam vẫn còn khiêm tốn trong thời gian qua. Một số công ty sản xuất như Nike, Ford hay Coca Cola có được những thành công nhất định nhưng trường hợp mà mình rất là kỳ vọng là Intel lại hoạt động khá trầm lắng. Lý do là tại sao?
Trong quan hệ kinh tế thì Mỹ đầu tư chưa nhiều vào Việt Nam bởi vì thủ tục và môi trường đầu tư của Việt Nam chưa thuận lợi. Lý do lớn nhất là chất lượng nguồn nhân lực của mình kém, trong khi họ cần nguồn nhân lực trình độ cao, có kỷ luật, làm việc sáng tạo, tận tụy. Vấn đề là Việt Nam phải nâng cấp chất lượng nguồn nhân lực lên. Tốt nhất, nên đàm phán trực tiếp với các tập đoàn đấy và mời họ đến tư vấn, góp ý cho mình là ông cần những người chất lượng như thế nào, ông đề nghị những vấn đề gì… Cần chuẩn bị để đón nhận đầu tư từ Mỹ vào Việt Nam để sản xuất chip phát triển công nghiệp điện tử như đã được công bố.
Tôi hy vọng sau chuyến thăm này của Tổng thống Mỹ Biden có thể đem lại động lực mới cho nguồn đầu tư của Mỹ vào Việt Nam trong thời gian tới. Gần đây, có ý kiến nói rằng doanh nghiệp Mỹ bỏ Trung Quốc sang Việt Nam. Tôi cho rằng nhận định đó chưa chính xác. Đúng ra là họ chuyển một bộ phận sang Việt Nam để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn chứ họ không “bỏ Trung Quốc”. Những nhà đầu tư đã vào Trung Quốc 25-30 năm nay, xây dựng cơ ngơi lớn ở đó rồi không lý do gì họ lại bỏ đi.
- Theo ông, trong ứng xử cũng như cách làm ăn với người Mỹ tới đây, nên làm gì để có thể hợp tác vừa đàng hoàng mà lại hiệu quả?
Cách làm việc với người Mỹ tốt nhất là công khai, minh bạch và thẳng thắn hợp tác với họ. Tôi biết có một công ty dệt may nhập hàng của Trung Quốc rồi gắn mác Việt Nam xuất sang Mỹ, khi được phía Mỹ nhắc nhở thì công ty này lại khẳng định họ tự sản xuất ở Việt Nam. Thế là phía Mỹ điều tra, tìm ra được nhà máy mà công ty này nhập ở Trung Quốc đến đấy xem và phát hiện ra cái máy dệt có lỗi đó. Họ chụp máy móc và lỗi ấy xong họ đến hỏi công ty của Việt Nam, yêu cầu chỉ ra máy có cái lỗi này ở đâu và chỉ cho biết máy mắc lỗi ở nhà máy Trung Quốc như thế nào thì công ty Việt Nam đành chịu. Đấy là cách làm việc của người Mỹ, tức là làm việc một cách thẳng thắn, sòng phẳng.
Thỉnh thoảng báo chí có viết thị trường Mỹ là một “thị trường khó tính”. Tôi không cho rằng thị trường nào là khó tính, mà đó thị trường yêu cầu cao về chất lượng. Mục tiêu là người ta bảo vệ người tiêu dùng, và do đó họ đòi hỏi mình cùng hợp tác với nhau chứ không phải có ý đồ gì xấu, gây khó dễ gì cho mình.
- Ông nhận xét thế nào về môi trường kinh doanh của Việt Nam hiện nay?
Tôi rất hoan nghênh quyết tâm chống tham nhũng, dân gian vẫn gọi là “đốt lò”. Công việc này đã đạt được những kết quả chưa từng có nhưng không thể dừng lại được ở đấy. Bởi vì đốt lò như thế thì đã hết chưa? Chắc chắn là chưa phải hết, có lẽ là đó chỉ là cái đỉnh của tảng băng còn chìm, còn khoảng đang chìm ở dưới chắc còn lớn. Thứ hai, tại sao lại xảy ra cái chuyện đó? Thế thì tất cả những quy trình của bổ nhiệm cán bộ và giám sát thế nào… là những điều cần phải làm rõ.
Bây giờ giải pháp là gì? Bài toán là phải phát triển kinh tế, phải làm sao vận dụng kinh tế số, Chính phủ điện tử để có một cái bộ máy gọn nhẹ hơn, có hiệu quả hơn. Thứ hai là mình nói “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, thế thì mình phải công khai các quy trình thủ tục, chẳng hạn hồ sơ dự án của doanh nghiệp nộp vào ngày hôm nay thì lập tức đưa lên mạng là đã nhận, do đồng chí nào ở bộ phận nào xử lý, dự kiến trả lời vào ngày nào, ai là là người chịu trách nhiệm… Chúng ta đang có một không gian rất lớn để cung cấp sự công khai, minh bạch.
- Gần đây, tinh thần phản biện chung của xã hội đối với các vấn đề của môi trường kinh doanh có vẻ trầm lắng, theo ông là tại sao?
Đấy là điều làm cho tôi rất suy nghĩ và đắn đo về việc tôi có nên viết một bài về cải cách thể chế. Khẩu hiệu của mình là phải làm sao để công chức không cần tham nhũng, không muốn tham nhũng, không thể tham nhũng. Nếu muốn không cần tham nhũng thì phải giống như Singapore, tức là lương của công chức cao hơn lương giám đốc doanh nghiệp. Nếu không làm được thì dĩ nhiên công chức sẽ cho rằng họ có quyền cấp đất, cấp phép, vì sao lại thu nhập ít hơn doanh nhân?
Hồi chúng tôi làm Luật Doanh nghiệp năm 1999, câu chuyện chiến đấu với giấy phép con rất căng thẳng. Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương làm dự án đi điều tra phát hiện ra mấy trăm giấy phép con, chẳng hạn mua sắt vụn cũng cần giấy phép vì “lỡ trong đó có bom mìn thì sao”, bán báo cũng cần giấy phép vì “nhỡ không bán báo mình mà bán báo của bên khác thì sao”. Có chuyện khôi hài là doanh nghiệp tư nhân chỉ được đóng sà lan 2.000 tấn còn sà lan trên 2.000 tấn thì phải để cho doanh nghiệp, tổ chức nhà nước làm. Doanh nghiệp tư nhân nói toàn bộ cán bộ kỹ sư của doanh nghiệp của công ty đều là người nhà nước, không có việc làm thì chúng em mời sang bên này, trình độ đâu có kém gì bên kia mà tại sao không cho làm.
Xin chú ý báo cáo của VCCI là mặc dù chiến dịch "đốt lò" đang được tiến hành nhưng tỉ lệ doanh nghiệp báo cáo rằng là họ phải trả bôi trơn càng tăng lên. Báo cáo gần đây nhất là 72% doanh nghiệp cho rằng phải có chi phí bôi trơn, cách đây mấy năm là 34% xong rồi lên 52%. Con số đó là rất đáng chú ý vì công cuộc chống tham nhũng đang được người dân rất ủng hộ, nhưng vì sao con số kia vẫn tăng?
Hiện nay lại có hiện tượng một bộ phận công chức và doanh nghiệp sợ, e ngại, họ nói với tôi là chúng em thà cuối năm bị phê phán là không năng động và không hoàn thành nhiệm vụ hoặc là không sáng tạo, còn hơn là phải đứng trước tòa án. Bởi vì bây giờ là luật lệ của chúng ta còn chồng chéo, rất rủi ro trong áp dụng. Tôi đi dự hội thảo thì mọi người đều phát biểu rất hay nhưng mà đến khi uống với nhau cốc bia thì lúc bây giờ họ lại nói bây giờ anh xem tình hình như thế này, tụi em đưa chuyện này đưa chuyện kia ra thì lúc bấy giờ có người sẽ đá xéo mình, sẽ lại tìm cách trả miếng mình, phức tạp lắm, cho nên chúng em muốn an toàn.
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.