Mặc dù chính sách, pháp luật về đất đai ngày càng được hoàn thiện, quyền sử dụng đất được mở rộng, thị trường bất động sản được hình thành, nhưng quản lý nhà nước về đất đai vẫn còn nhiều hạn chế. Quy hoạch sử dụng đất, định giá đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư còn nhiều vướng mắc. Trong nhiều trường hợp, lợi ích của người dân bị thu hồi đất và lợi ích của Nhà nước chưa được bảo đảm.
Quyền sử dụng đất không chỉ được mua bán kèm theo các loại bất động sản như nhà, công trình kiến trúc mà nó còn được sang nhượng một cách riêng lẻ dưới dạng các giao dịch dân sự. Hoạt động mua bán này đang diễn ra theo cơ chế thị trường, nhưng đồng thời nó cũng bị chi phối bởi “quan hệ hành chính” phi thị trường.
Thực tế vẫn đang tồn tại “chế độ hai giá đất” chênh lệch nhau nhiều lần là giá do Nhà nước quy định và giá thị trường. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tiêu cực, khiếu kiện đất đai trong thu hồi đất, đền bù giải tỏa. Việc lập các thủ tục pháp lý như công chứng, trước bạ sang tên, đăng ký quyền sử hữu nhà, quyền sử dụng đất cho các giao dịch mua bán, chuyển nhượng đất đai còn nhiều khe hở, tạo vỏ bọc cho các giao dịch “ngầm” như hạ giá nhà đất được mua bán để né thuế, gây thất thu ngân sách hay “găm” thủ tục chuyển nhượng, trước bạ sang tên để tiếp tục mua bán sang tay cũng nhằm trốn thuế.
Tình trạng đất “nóng sốt” hay “đóng băng” cứ lặp đi lặp lại, sau đó giá bị đẩy lên cao, tăng ảo nhiều lần hoặc đất công được giao cho tư nhân thuê giá bèo, thiệt hại nguồn thu ngân sách. Các sai phạm trong quản lý đất đai, tranh chấp, khiếu kiện kéo dài, diễn ra ở nhiều cấp tạo ra các điểm nóng. Việc lấp các “khoảng trống pháp lý”, giải phóng năng lực đất đai, lập lại trật tự và phòng ngừa sai phạm đang là đòi hỏi bức xúc cửa dư luận xã hội và quần chúng nhân dân. Nhưng vấn đề đặt ra là nên sửa đổi, bổ sung để “vá lại lỗ hỏng” hay cần “may lại chiếc áo pháp lý cho đất đai” còn đang bỏ ngỏ!
Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội cuối tháng 3 mới đây, Chính phủ có Tờ trình xin lùi tiến độ ban hành Luật Đất đai sửa đổi này đến sau năm 2020. Lý do là còn một số vấn đề phức tạp, cần thêm thời gian để nghiên cứu, chuẩn bị kỹ hơn như quy hoạch sử dụng đất, thu hồi đất, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tranh chấp, khiếu nại, tố cáo, tích tụ đất đai, người nước ngoài mua nhà ở gắn liền với đất, căn hộ khách sạn, căn hộ văn phòng, đất cơ sở tôn giáo…
Điều đầu tiên phải khẳng định là hệ thống pháp luật về đất đai đã góp phần quan trọng phát triển kinh tế - xã hội, nhưng bản thân nó cũng đang tồn tại nhiều bất cập trở thành rào cản. Luật Đất đai năm 2013 tính đến nay tuy đã “sống” được 5 năm. Nhưng cũng cần xác định những vấn đề gì bức xúc nhất phải sửa đổi và sửa đổi như thế nào để đảm bảo yêu cầu, tránh tình trạng chắp vá. Luật mới phải giải quyết được những vấn đề nóng của thực tiễn đang bày ra. Vì vậy, phải đặt ra yêu cầu đổi mới tư duy làm luật, chứ không phải là vấn đề kỹ thuật lập pháp, phải đưa được hơi thở cuộc sống, những bức xúc từ đất đai, trước khi đặt ra yêu cầu đưa Luật Đất đai vào cuộc sống.
Trước tiên, việc sửa luật cần phải đáp ứng yêu cầu giải phóng năng lực kinh tế cho đất đai. Thứ hai là góp phần giải tỏa các vấn đề xã hội như khiếu kiện, tham nhũng có nguồn gốc từ bất cập của chế độ pháp lý và quản lý đất đai. Hơn 70% vụ khiếu kiện gay gắt, kéo dài, bức xúc và phần lớn các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực nhà đất là một chỉ dấu đáng quan tâm. Thứ ba, cần đặt nó trong yêu cầu cải cách bộ máy quản lý đất đai theo hướng “Nhà nước kiến tạo, bộ máy phục vụ” thay cho quản lý bằng mệnh lệnh hành chính.
Như vậy, yêu cầu cải cách thể chế, kinh tế và quản lý xã hội đều mang tính bức xúc. Cần phải có sự thay đổi về tư duy trong việc tiếp cận và giải quyết các vấn đề liên quan đến tài nguyên đất. Nếu như chỉ đặt vấn đề sửa đổi một số điều của Luật Đất đai thì chưa đạt yêu cầu mà cần ban hành Luật Đất đai trên cơ sở kế thừa và phát huy, đặt ra yêu cầu mới trong thay đổi tư duy. Đâu là những vấn đề then chốt?
Đất đai cần được nhìn nhận dưới hai góc độ quan trọng. Là một loại tài sản thể hiện chủ quyền quốc gia, bất khả xâm phạm với chế độ pháp lý cần được bảo vệ nghiêm ngặt phục vụ yêu cầu quốc phòng an ninh. Mặt khác, đất đai cần một “chiếc áo pháp lý đủ rộng” để phát huy vai trò của loại tài nguyên đặc biệt. Quyền sử dụng đất - một loại tài sản thuộc quyền sở hữu của công dân cần được bảo vệ và đưa vào các giao dịch kinh tế - dân sự để phát huy giá trị kinh tế của nó.
Tích tụ đất đai cho sản xuất hàng hóa lớn vẫn đang bị vướng điểm nghẽn hạn điền. Nhưng ngoài hạn điền, phải xem xét lại chế độ quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả tài nguyên đất đai. Trong đó có yêu cầu đổi mới quy hoạch sử dụng đất theo hướng tiếp cận “không gian hợp lý và tích hợp hiệu quả” cao nhất. Luật Quy hoạch cần hòa nhịp đồng điệu với Luật Đất đai sửa đổi. Vấn đề đất đai được tích hợp trong các quy hoạch khác theo luật mới như thế nào?, đặc biệt là quy hoạch vùng, tiếp cận theo vùng và tiếp cận trên cơ sở điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và yêu cầu của phát triển.
Nếu chỉ đặt vấn đề tăng hạn điền lên 10 hay 20 lần hiện nay, thì rõ ràng đó vẫn là tư duy về số lượng, trong nỗi lo sợ “mất hạn điền, sinh hệ lụy”. Tất nhiên, cần có luận cứ khoa học và thực tiễn đầy đủ. Thực tiễn cho thấy, đã có người tích tụ 500 ha đất, gấp 1.000 lần so với mức bình quân sử dụng đất của nông hộ hiện nay chỉ 0,5 ha/hộ. Nhưng đó không phải là tài sản lớn khi mà những ông chủ trên sàn chứng khoán, kinh doanh bất động sản hiện đang sở hữu khối tài sản lớn hơn nhiều đang được khuyến khích, trong khi tích tụ đất đai bị vướng trần hạn điền. Duy trì hạn điền trong nông nghiệp, giới hạn số đất đai người nông dân hay nhà đầu tư được phép sử dụng đang mâu thuẫn với chủ trương khuyến khích thu hút đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.
Khi bỏ hạn điền, liệu có hình thành tầng lớp địa chủ mới hay không? Để ngăn chặn tình trạng một số người lợi dụng tích tụ đất đai để chiếm hữu đất, không trực tiếp canh tác mà “phát canh, thu tô”, thì Nhà nước hoàn toàn có thể sử dụng công cụ pháp luật để ngăn chặn. Phải có giải pháp kèm theo chính sách này để không xảy ra tình trạng địa chủ mà nhiều ý kiến lo ngại. Nhà nước hoàn toàn có thể sử dụng chính sách và công cụ thuế để điều tiết. Nếu ai nắm giữ đất đai quá 2 năm không canh tác thì bị đánh thuế nặng thẳng vào đất vì không ai đi thu gom đất để chịu lỗ.
Bên cạnh đó phải hỗ trợ và thúc đẩy quá trình doanh nhân hóa nông dân. Người dân dù muốn hay không vẫn đang dịch chuyển từ khu vực nông thôn ra thành thị, từ khu vực nông nghiệp sang phi nông nghiệp. Phải chấp nhận tình trạng một bộ phận nông dân, dân cư nông thôn chuyển dịch mà sự chuyển dịch đó tốt. Cứ bám nông thôn, cứ gắn nông nghiệp với đất đai xưa cũ bằng mọi giá, thì nông dân khó mà làm giàu được.
Để may lại chiếc áo pháp lý cho đất đai đã quá chật, thì điều quan trọng là không phụ thuộc một người hay một nhóm ý kiến nào mà cần tổng hợp, có kênh để thu thập có ý kiến sâu sắc, đặc biệt là những người lăn lộn là nhà đầu tư, doanh nghiệp và giới học thuật. Việc hoãn lại dự luật này theo đề nghị của Chính phủ là cần khi còn những vấn đề cần được tiếp tục nghiên cứu, nhưng rất cần phát động rộng rãi những hoạt động đóng góp, các nghiên cứu chuyên sâu, tập hợp ý kiến không chỉ người dân nói chung mà là giới nghiên cứu học thuật, doanh nghiệp, nhà đầu tư, kể cả những đề án, dự án thí điểm. Cần tham vấn ý kiến người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư và các chuyên gia cho vấn đề quan trọng này, kể cả ý kiến trái chiều để có phương án lựa chọn tối ưu nhất. Và điều quan trọng là cần xác định rõ ràng việc “vá hay phải may lại chiếc áo pháp lý mới cho đất đai”.
Tags:
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Ông Nguyễn Hồ Ngọc - Giám đốc đào tạo ATC Academy cho rằng, "mốc 500 triệu hiện nay chỉ thực sự phù hợp với các ngành có biên lợi nhuận rất cao. Nếu chỉ nhìn vào mức doanh thu mà không nhìn vào tỷ suất lợi nhuận, chính sách sẽ nặng tay với nhóm biên lợi nhuận thấp và nhẹ tay với nhóm biên lợi nhuận cao".
(VNF) - Hàng loạt dự án nhà ở xã hội tại Đà Nẵng như An Trung 2, Đại Địa Bảo, Ecohome Hòa Hiệp… đang được đẩy nhanh tiến độ, cung cấp hàng nghìn căn hộ cho thị trường, đáp ứng nhu cầu an cư của người thu nhập thấp.
