World Bank: Việt Nam, Trung Quốc là điểm sáng giáo dục ở Đông Á - Thái Bình Dương

Báo cáo có tên "Tăng trưởng thông minh hơn: Học tập và phát triển công bằng ở Đông Á - Thái Bình Dương" của World Bank khẳng định mức thu nhập không phải là thước đo thành tựu giáo dục.

Michael Gove, với vai trò là Bộ trưởng giáo dục Anh đã đến thăm châu Á vào năm 2010. Khi đó, ông đã cảm thấy bất ngờ với hệ thống giáo dục tại Thượng Hải và Singapore.

Ông đã từng "thú nhận" rằng: "Những nơi như Thượng Hải và Singapore khiến chúng tôi cảm thấy xấu hổ".

Thượng Hải đứng đầu về điểm số đánh giá chất lượng học sinh quốc tế (PISA). Đây là một khảo sát quốc tế do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đề xuất nhằm đánh giá khả năng của học sinh 15 tuổi của các nước và vùng lãnh thổ trong và ngoài OECD về toán, khoa học và đọc hiểu.

Học sinh Việt Nam và Trung Quốc có kết quả học toán tốt hơn học sinh Mỹ.

Chương trình này được thực hiện từ năm 2000 và cứ 3 năm lặp lại một lần. Mục đích của chương trình là cung cấp các dữ liệu so sánh nhằm giúp các nước cải thiện các chính sách và kết quả giáo dục.

Khảo sát của World Bank cũng cho thấy không riêng gì Singapore, chất lượng giáo dục của nhiều trường ở châu Á Thái Bình Dương cũng được cải thiện đáng kể và có thể vượt qua cả phương Tây.

Cũng theo báo cáo, khoảng 331 triệu trẻ em ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương đang ở độ tuổi đến trường, chiếm khoảng 1/4 tư tổng số trẻ ở độ tuổi đến trường của thế giới. 40% trong số này đang theo học trong các trường thuộc các hệ thống giáo dục có thành tích học tập cao hơn mức trung bình của OECD. Các trường này không chỉ nằm ở các nước giàu có như Singapore, Hàn Quốc và Nhật Bản, mà còn ở các nước có thu nhập trung bình như Trung Quốc và Việt Nam.

Báo cáo nhấn mạnh kết quả học tập của học sinh không nhất thiết phải tỷ lệ thuận với mức thu nhập của quốc gia đó. Ví dụ, ở độ tuổi lên 10, một học sinh Việt Nam trung bình có thành tích học tập tốt hơn hầu hết các học sinh tốp đầu của Ấn Độ, Peru và Ethiopia.

Đây là điều bất ngờ với chính các chuyên gia của World Bank bởi thông thường những sinh viên từ nhóm quốc gia thu nhập thấp khó đạt được điểm số cao hơn mức bình quân của các học sinh từ nước giàu.

Trước đó vào năm 2015, báo cáo về điểm số PISA cho thấy những học sinh nghèo có kết quả học tập thấp hơn 3 lần so với những sinh viên ở các nước giàu hơn.

Hệ thống giáo dục của Trung Quốc cũng đạt được những kết quả tích cực trong thời gian gần đây.

Theo Giáo sư Tran Van Hoa của đại học Victoria-Australia, chính sách giáo dục của Việt Nam được thúc đẩy bởi các yếu tố như truyền thống lịch sử, đặc điểm văn hóa cũng như nhu cầu nhân lực để cạnh tranh và gia tăng lợi thế trong xu hướng toàn cầu hóa hiện nay.

Tuy nhiên, báo cáo của World Bank cũng chỉ ra thành tích điểm số PISA của các nước trong khu vực châu Á không tương ứng với mức độ hiểu biết thực hành của học sinh. Những thành tựu giáo dục ở khu vực này chủ yếu là ở các ngành khoa học tự nhiên, toán học và kỹ thuật.

Đồng quan điểm trên, Giáo sư Edward Vickers của trường đại học Kyushu-Nhật Bản cho rằng phương pháp giáo dục tại nhiều nước châu Á như Trung Quốc vẫn theo lối mòn và ngăn chặn tư duy phản biện, sáng tạo của học sinh.

Tuy nhiên, những cải tiến của các trường đại học hàng đầu ở châu Á trong những thập kỷ gần đây đã có ảnh hưởng tích cực đến chất lượng của các trường đại học khác trong khu vực, mặc dù phần lớn những trường này vẫn chưa thể cạnh tranh với những "cây đa cây đề" của phương Tây.