Đất hiếm gồm 17 kim loại có tính chất hóa học tương tự nhau, do sở hữu từ tính và cách thức phản ứng với ánh sáng đặc biệt nên được sử dụng rộng rãi cho xe điện, turbine gió cùng nhiều thiết bị điện tử. Chúng chia thành hai nhóm chính là đất hiếm nhẹ (LREE, từ lanthanum đến europium) và đất hiếm nặng (HREE, từ gadolinium đến lutetium).
Ông Nathan Picarsic, đồng sáng lập công ty tư vấn địa chính trị Horizon Advisory, cho biết: “Đây là lời kêu gọi rõ ràng rằng sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong bất kỳ phần nào của chuỗi giá trị này đều không bền vững”.
Bộ thương mại Trung Quốc đã lấy ý kiến công chúng vào tháng 12 năm ngoái về động thái tiềm năng bổ sung công nghệ chế tạo nam châm smarium-coban, nam châm neodymium-iron-boron và nam châm cerium vào "Danh mục công nghệ bị cấm và hạn chế xuất khẩu".
Trong danh sách, nước này cũng cấm công nghệ sản xuất canxi oxyborate đất hiếm và công nghệ sản xuất kim loại đất hiếm, bổ sung chúng vào lệnh cấm sản xuất vật liệu hợp kim đất hiếm trước đây. Mục đích là để bảo vệ an ninh quốc gia và lợi ích công cộng.
Bảo vệ vị thế thống trị
Trung Quốc đã thắt chặt đáng kể các quy định xuất khẩu một số kim loại trong năm nay, trong cuộc chiến leo thang với phương Tây về quyền kiểm soát các khoáng sản quan trọng.
Nước này đã ban hành sắc lệnh cấm xuất khẩu vật liệu sản xuất chip gali và germani vào tháng 8, sau đó là các yêu cầu tương tự đối với một số loại than chì kể từ ngày 1/12.
Ông Don Swartz, Giám đốc điều hành của American Rare Earths, công ty đang phát triển một cơ sở chế biến và khai thác đất hiếm ở Wyoming, cho biết: “Trung Quốc được thúc đẩy để duy trì sự thống trị thị trường của mình. Giờ đây là một cuộc đua”.
Động thái bảo vệ công nghệ đất hiếm của nước này diễn ra khi châu Âu và Mỹ đang nỗ lực loại bỏ đất hiếm từ Trung Quốc, quốc gia chiếm gần 90% sản lượng tinh chế toàn cầu.
Các quy định mới tuy không ảnh hưởng đến việc xuất khẩu các sản phẩm đất hiếm, nhưng có thể làm suy yếu sự phát triển của ngành này bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc.
Trong những năm gần đây, châu Âu và Mỹ cũng đang cố gắng giảm bớt sự phụ thuộc vào đất hiếm của Trung Quốc. Tuy nhiên, các nước này vẫn chưa làm chủ được quy trình chiết dung môi để tinh chế các loại khoáng sản chiến lược như Trung Quốc do sự phức tạp về kỹ thuật.
Trung Quốc đã thành thạo quy trình chiết dung môi để tinh chế các khoáng sản chiến lược, điều mà MP Materials (và các công ty đất hiếm phương Tây khác) đã phải vật lộn để triển khai do sự phức tạp về kỹ thuật và lo ngại về ô nhiễm.
Cổ phiếu của MP, công ty đang bắt đầu tăng cường chế biến đất hiếm ở California, đã tăng hơn 10% vào ngày 21/12 sau động thái của Trung Quốc.
Một công ty khác là Ucore Rare Metals ngày 21/12 cho biết họ đã hoàn thành việc vận hành một cơ sở để thử nghiệm công nghệ xử lý đất hiếm của riêng mình, cơ sở này đang được Bộ Quốc phòng Mỹ tài trợ một phần.
Giám đốc điều hành Ucore Pat Ryan cho biết: “Sẽ cần có các công nghệ mới để vượt qua sự kiểm soát của Trung Quốc trong các lĩnh vực quan trọng này”. Cổ phiếu của Ucore đã tăng hơn 16% sau động thái của Trung Quốc.
Hiện chưa rõ công nghệ chế biến đất hiếm của Trung Quốc thực sự được xuất khẩu ở mức độ nào. Constantine Karayannopoulos, cựu Giám đốc điều hành của Neo Performance Materials, công ty chuyên phân tách đất hiếm ở Estonia, cho biết Bắc Kinh đã không khuyến khích xuất khẩu trong nhiều năm.
Xem thêm >> Kinh tế Trung Quốc ‘ngấm đòn’: Người dân thắt lưng buộc bụng, hạn chế du học nước ngoài
