Theo Luật hiện hành, việc thu hồi đất chỉ có thể tiến hành sau khi phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tái định cư đã được phê duyệt. Cách làm này bảo đảm tính chặt chẽ về thủ tục, nhưng trên thực tế lại khiến nhiều dự án rơi vào bế tắc khi chỉ vướng một vài hộ dân chưa đồng thuận. Hệ quả là hàng loạt công trình trọng điểm phải kéo dài tiến độ, chi phí đội lên, cơ hội phát triển cũng bị bỏ lỡ.
Trong bối cảnh đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024 đã đề xuất sửa đổi, bổ sung khoản 10 Điều 87 cho phép thu hồi trước nếu người sử dụng đất đồng ý, thay vì buộc phải hoàn tất phê duyệt phương án bồi thường mới được triển khai.
Trao đổi với VietnamFinance, luật sư Trương Ngọc Liêu (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) cho rằng đề xuất mới cho phép thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư với điều kiện được sự đồng ý của người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất là một giải pháp phù hợp, tạo cơ chế linh hoạt để đảm bảo hài hòa lợi ích, thể hiện sự tôn trọng quyền tự định đoạt, tự nguyện thỏa thuận của các bên.
Theo ông, thực chất quy định mới không thay đổi nguyên tắc phải phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước khi thu hồi đất, mà chỉ mở thêm ngoại lệ: nếu người có đất bị thu hồi đã đồng thuận với dự thảo phương án và được bố trí tạm cư hoặc nhận kinh phí tạm cư, thì không nhất thiết phải chờ hoàn thành toàn bộ thủ tục mới được triển khai. Ngược lại, kéo dài quy trình trong trường hợp này sẽ lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng tiến độ dự án.
“Đề xuất sửa đổi bổ sung mới này tại dự thảo Luật Đất đai giúp tăng tính linh hoạt, giảm tải áp lực cho nhà đầu tư khi họ có thể thu hồi theo cách ‘cuốn chiếu’ và triển khai ngay các hạng mục thi công phù hợp, mà không phải đợi đến khi phê duyệt xong toàn bộ phương án mới tiến hành thu hồi và tiến hành thi công khi mặt bằng đã ‘sạch’ hoàn toàn” - lluật sư Trương Ngọc Liêu nói.
Đồng quan điểm, Chủ tịch Tập đoàn G6, ông Nguyễn Anh Quê, cho rằng những vướng mắc khiếu nại, khiếu kiện bấy lâu nay chủ yếu xuất phát từ xung đột lợi ích giữa bên thu hồi đất và người có đất bị thu hồi. Do đó, nếu các bên có thể tự nguyện thỏa thuận với nhau thì việc cho phép thu hồi trước khi phê duyệt phương án bồi thường là một hướng đi hợp lý, phù hợp với thực tiễn.
Ngoài ra, theo ông Quê, chính sách này cho phép chủ đầu tư chủ động đi mua gom của người dân ngay từ những bước pháp lý ban đầu, thậm chí trước cả khi đề xuất thực hiện dự án, qua đó rút ngắn đáng kể thời gian giải phóng mặt bằng.
“Chính sách mới nếu được triển khai nghiêm túc sẽ giúp đơn giản hóa thủ tục và tạo thuận lợi hơn cho nhà đầu tư. Đồng thời, quyền lợi của người dân vẫn được đảm bảo trên cơ sở đồng thuận, qua đó giúp đẩy nhanh tiến độ dự án” - ông Nguyễn Anh Quê nói với VietnamFinance.
Nhìn rộng ra, cơ chế mới cho thấy tư duy lập pháp đã có sự dịch chuyển. Thay vì chỉ tập trung vào “giữ chặt quy trình” để tránh sai sót, luật pháp bắt đầu mở ra khoảng linh hoạt, khuyến khích sự tự nguyện và đồng thuận. Đây là một tín hiệu tích cực, bởi thực tiễn luôn phát sinh nhiều tình huống đa dạng hơn những gì luật có thể dự liệu. Tuy nhiên, để biến sự linh hoạt thành động lực thay vì thành rủi ro, cần đi kèm với các biện pháp kiểm soát chặt chẽ.
Điểm tích cực của đề xuất là rõ ràng, nhưng nếu thiếu cơ chế ràng buộc, chính sách mới có thể biến thành “con dao hai lưỡi”. Một trong những rủi ro lớn nhất là sự thay đổi ý kiến từ phía người dân.
Giả sử, một hộ đã đồng ý bàn giao đất theo dự thảo phương án, nhưng sau đó, phương án bồi thường chính thức được phê duyệt với mức cao hơn. Khi ấy, tâm lý so sánh là khó tránh, thậm chí phát sinh tranh chấp.
Theo luật sư Trương Ngọc Liêu, việc đồng ý thu hồi trước khi có phê duyệt phương án bồi thường hoàn toàn thuộc quyền của người sử dụng đất. Người bị thu hồi có thể lựa chọn đồng ý hoặc không, tùy theo việc cân nhắc quyền lợi của mình.
Trên thực tế, trước khi phương án bồi thường được phê duyệt, sẽ có nhiều dự thảo khác nhau được điều chỉnh, cập nhật liên tục. Nếu người dân thấy dự thảo đã đảm bảo quyền lợi, họ hoàn toàn có thể chấp thuận thu hồi sớm.
Do đó, để dự thảo đi vào thực tiễn, vừa giảm tải áp lực tài chính lên chủ đầu tư, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, triển khai dự án, vừa đảm bảo quyền lợi của người có quyền sử dụng đất bị thu hồi, nội dung sửa đổi trên cần được hướng dẫn bởi các văn bản dưới luật trên cơ sở dự thảo phương án bồi thường hỗ trợ, tái định cư trước khi thực hiện thu hồi. Đây là điều kiện cần và đủ để người sử dụng đất có cơ sở để đưa ra quyết định đồng ý hay không đồng ý với việc thu hồi trước phê duyệt phương án sau.
“Trường hợp phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được phê duyệt mà quyền lợi của người có đất bị thu hồi cao hơn so với dự thảo phương án, thì chủ đầu tư có nghĩa vụ bù đắp khoản chênh lệch lợi ích này cho người có đất đã đồng ý thu hồi trước. Trường hợp phương án được phê duyệt mà quyền lợi của người có đất bị thu hồi thấp hơn so với dự thảo phương án thì quyền lợi của người đã thu hồi trước vẫn được bảo lưu” - ông Trương Ngọc Liêu nhấn mạnh.
Trong khi đó, ông Nguyễn Anh Quê cho rằng quá trình lấy ý kiến người dân trong thu hồi đất phải được thực hiện một cách thực chất, đi đến từng hộ dân, từng gia đình, không thể làm chiếu lệ. Nếu chỉ dừng ở việc phát phiếu hoặc tổ chức họp lấy ý kiến mang tính hình thức, rất dễ phát sinh khiếu nại, khiếu kiện về sau, khiến dự án bị đình trệ.
Ông nhấn mạnh, mức bồi thường của các dự án nằm cùng khu vực, cùng vị trí phải đảm bảo sự công bằng, không thể có tình trạng dự án này chi trả cao, dự án khác lại thấp. Sự thiếu nhất quán về chính sách đền bù không chỉ làm người dân mất niềm tin mà còn tạo ra xung đột lợi ích, kéo dài thời gian giải phóng mặt bằng.
“Phải minh bạch mới có thể tạo đồng thuận. Giữa bên thu hồi đất và bên bị thu hồi đất cần có một văn bản đồng thuận rõ ràng, mang tính ràng buộc pháp lý, để tránh xảy ra tình trạng số liệu ảo hoặc việc ‘lật kèo’ từ một trong hai phía. Riêng với đất thuộc sở hữu của hộ gia đình, bắt buộc phải có sự đồng thuận của tất cả các thành viên. Nếu chỉ một người ký mà không có sự thống nhất trong gia đình, khiếu nại sẽ nảy sinh và rất khó xử lý” - ông Quê khuyến cáo.
Theo ông, chỉ khi nào cơ chế này được thiết kế chặt chẽ và minh bạch, quyền lợi người dân mới được đảm bảo, đồng thời chủ đầu tư cũng yên tâm triển khai dự án. Đây là điểm then chốt giúp rút ngắn thời gian giải phóng mặt bằng và hạn chế những tranh chấp kéo dài vốn là “nút thắt” lớn nhất trong quá trình triển khai dự án bất động sản hiện nay.
Rõ ràng, đề xuất cho phép thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường có thể rút ngắn thủ tục, đẩy nhanh tiến độ dự án và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, yếu tố minh bạch và cơ chế giám sát phải được đặt lên hàng đầu. Khi quyền lợi người dân được đảm bảo, sự đồng thuận xã hội mới hình thành, qua đó giảm thiểu khiếu kiện và tạo nền tảng cho phát triển bền vững
Tags:
(VNF) - TP. HCM giao Sở Xây dựng tăng cường kiểm tra để kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đối với hoạt động của các doanh nghiệp, chủ đầu tư, sàn giao dịch bất động sản, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản trên địa bàn.
(VNF) - Doanh nghiệp nhà đất Hàn Quốc đề xuất đầu tư gần 20.000 tỷ đồng tại Bắc Ninh, KBC và doanh nghiệp châu Âu đề xuất làm tổ hợp cảng biển - sân bay tại Hải Phòng... là những tin tức đáng chú ý về bất động sản 25/11.
(VNF) - UBND xã Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai đang lấy ý kiến người dân đối với hồ sơ Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Khu vực trên đỉnh núi Chứa Chan, xã Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai.
(VNF) - Tổng công ty Nhà đất Hàn Quốc đang triển khai khảo sát, xây dựng hồ sơ đề nghị tỉnh Bắc Ninh chấp thuận chủ trương đầu tư dự án khu đô thị Đông Nam với tổng vốn đầu tư dự kiến 19.780 tỷ đồng.
(VNF) - Với tổng vốn hơn 1.100 tỷ đồng và quy mô 33ha, dự án Khu đô thị Bắc Thung tại xã Nam Đàn (tỉnh Nghệ An) đang mở ra cơ hội hiếm có cho các nhà đầu tư, hứa hẹn thay đổi diện mạo đô thị và tạo chỗ ở cho 3.000 cư dân trong tương lai gần.
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.
(VNF) - HoREA đề xuất tháo gỡ vướng mắc đất đai cho doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, Rice City Long Châu sẽ tổ chức bốc thăm online 1.951 căn nhà ở xã hội ngày 24/11, Huế lấy ý kiến dự thảo bảng giá đất áp dụng từ 1/1/2026... là những tin tức nổi bật về thị trường bất động sản ngày 24/11.
(VNF) - Thị trường đất nền Đà Nẵng đang trong giai đoạn trầm lắng khi bước vào mùa mưa bão, lượng giao dịch giảm do nhà đầu tư ngoài tỉnh tạm nghỉ. Tuy nhiên, mặt bằng giá vẫn duy trì ở mức cao, không xuất hiện xu hướng giảm. Các chuyên gia nhận định đây là giai đoạn “đi ngang” cần thiết để thị trường tái cân bằng, chuẩn bị cho nhịp tăng mới vào cuối năm.
(VNF) - Ninh Bình chọn liên danh phát triển khu đô thị sinh thái 163ha, Ngân hàng Nhà nước thông tin về gói ưu đãi 145.000 tỷ đồng mua NƠXH, Bắc Ninh triển khai bồi thường dự án khu đô thị sân golf 6.600 tỷ... là những tin tức nổi bật về thị trường bất động sản ngày 23/11.
(VNF) - Doji Land mới được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường đối với dự án 26ha tại Hải Phòng, dự án dự án sẽ triển khai thi công hạ tầng trong quý IV/2025.
(VNF) - Chênh lệch lớn giữa giá trị căn hộ và giá cho thuê đang kéo tỷ suất sinh lời xuống mức thấp hiếm thấy và buộc nhà đầu tư phải cơ cấu lại danh mục.
(VNF) - Thị trường bất động sản thời gian qua chứng kiến làn sóng “Nam tiến” của nhà đầu tư miền Bắc, dòng vốn mạnh mẽ đang đổ về TP. HCM và các đô thị vệ tinh. Sự dịch chuyển này đánh dấu bước chuyển quan trọng, mở ra cơ hội tăng giá và định hình lại các thị trường vệ tinh.
(VNF) - Tuyến đường Bạch Đằng tiếp tục dẫn đầu bảng giá đất tại Đà Nẵng trong dự thảo bảng giá đất mới, với 350 triệu đồng/m2, dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026.
(VNF) - Dự án Tòa nhà chung cư FPT Plaza 4 - Khu đô thị Công nghệ FPT với gần 1.400 căn hộ đáp đứng điều kiện được bán theo quy định.
(VNF) - Liên danh Ecopark Hải Dương - Hồng Phong - Minh Anh vừa được Ninh Bình chọn làm nhà đầu tư dự án Khu đô thị sinh thái phía Đông TP Hoa Lư (cũ), quy mô 163 ha và tổng vốn gần 16.443 tỷ đồng.
(VNF) - Bắc Ninh phê duyệt mở rộng khu công nghiệp Hòa Phú giai đoạn 2, vốn 1.760 tỷ đồng; Đà Nẵng giao đất làm khu dân cư Nam Bàu Mạc; Bình Trưng cho phép xây dựng tạm sân thể thao trên đất trống... là những tin tức đáng chú ý về thị trường bất động sản ngày 22/11.
(VNF) - Giữa thị trường bất động sản hạng sang đang ngày một bão hòa bởi những cuộc đua vật liệu và tiện ích xa hoa, MEYGROUP chọn một hướng đi khác biệt: kiến tạo không gian sống tinh khiết – nơi con người được hít thở trong lành, tái tạo năng lượng và an trú thực sự trong chính nhịp sống của mình.
(VNF) - Miền Nam đang là thị trường chính của nhà đầu tư miền Bắc hiện nay. Cơ hội nhiều, nhưng giữa “rừng” dự án, chỉ nhà đầu tư cẩn trọng mới nắm chắc cơ hội có lợi nhuận cao.
(VNF) - 237 căn hộ thuộc Khối C thuộc dự án Chung cư cho người thu nhập thấp tại Khu tái định cư Đại Địa Bảo được xác định đủ điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định.
(VNF) - Kỷ luật vốn, minh bạch dữ liệu và giá nhà - xét từ góc nhìn nhà đầu tư, dự thảo Nghị quyết kiểm soát giá bất động sản mà Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến không đơn thuần là nỗ lực “hạ nhiệt” kỳ vọng.
(VNF) - Bén duyên với nghề môi giới bất động sản, bà Nguyễn Thị Thanh Tâm đã có 6 năm kinh nghiệm tại Vingroup trước khi sáng lập và xây dựng nên thương hiệu môi giới bất động sản Queen Land.
(VNF) - Công ty cổ phần Hóa dầu Quân đội (MIPEC) - doanh nghiệp sở hữu năng lực tài chính đáng nể trong lĩnh vực bất động sản đang tăng tốc thi công dự án khu đô thị gần 2.000 tỷ đồng ven sông Cày (Hà Tĩnh).
(VNF) - Thị trường bất động sản đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc nhu cầu, khi lực lượng trung lưu và thượng trung lưu trẻ nổi lên như nhóm dẫn dắt mới. Theo các chuyên gia, thập kỷ tới sẽ không còn xoay quanh nhóm siêu giàu, mà được định hình bởi những người coi nhà ở là trải nghiệm và phong cách sống, thay vì chỉ là tài sản tích lũy.
(VNF) - Trong khi hàng loạt người dân không thể đặt được lịch trên ứng dụng iHanoi để làm Mẫu 02 xác nhận điều kiện nhà ở mua NƠXH, thì dịch vụ “cò” lại dễ dàng nhận hồ sơ và hứa trả kết quả chỉ sau 5 ngày - một sự đối lập gây nhiều băn khoăn.
(VNF) - UBND tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt chủ trương đầu tư và chọn Tập đoàn Phú Mỹ đầu tư dự án mở rộng khu công nghiệp Hòa Phú giai đoạn 2 quy mô 120 ha.
(VNF) - TP. HCM giao Sở Xây dựng tăng cường kiểm tra để kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm đối với hoạt động của các doanh nghiệp, chủ đầu tư, sàn giao dịch bất động sản, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản trên địa bàn.
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.
