Đếm ngược từng ngày đến thời điểm Việt Nam công nhận tiền điện tử, tài sản số

Những điểm nhấn của Luật Công nghiệp công nghệ số 2025

Luật Công nghiệp công nghệ số là đạo luật đầu tiên trong hệ thống pháp luật chuyên biệt điều chỉnh toàn diện về phát triển công nghiệp công nghệ số, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và tài sản số,... đồng thời xác định quyền và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan đến các hoạt động này trong và ngoài nước.

Luật gồm 06 chương và 51 điều, quy định các chính sách thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và đầu tư vào công nghệ số, trong đó Nhà nước huy động nguồn lực cho nghiên cứu, thiết kế, chuyển giao công nghệ, xây dựng cơ sở hạ tầng dùng chung quy mô vùng và quốc gia nhằm tạo nền tảng phát triển công nghiệp số.

Luật cũng quy định ưu tiên đặt hàng, mua sắm sản phẩm công nghệ số sử dụng ngân sách nhà nước để thúc đẩy thị trường nội địa, đồng thời xác lập cơ chế sandbox - thử nghiệm có kiểm soát cho sản phẩm, dịch vụ công nghệ số mới, giúp doanh nghiệp giảm thiểu rào cản pháp lý khi đưa sản phẩm đổi mới vào thị trường.

Cơ chế này giúp giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo và cho phép cơ quan quản lý đánh giá thực tiễn trước khi ban hành quy định chính thức. Đây được xem là công cụ quan trọng để Việt Nam không bị tụt lại trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.

Một trong những nội dung nổi bật là quy định về phát triển công nghiệp bán dẫn, được xem là trụ cột chiến lược với mục tiêu hình thành hệ sinh thái bán dẫn Việt Nam, bao gồm các công đoạn nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói và kiểm thử, đi kèm với các cơ chế thu hút đầu tư trong và ngoài nước và phát triển nhân lực chất lượng cao cho ngành.

Đồng thời, Luật lần đầu tiên xây dựng một khung pháp lý tương đối toàn diện cho việc phát triển, triển khai và quản lý AI tại Việt Nam; nhằm thúc đẩy nghiên cứu, triển khai và ứng dụng AI trên phạm vi rộng, đồng thời thiết lập trách nhiệm quản lý theo tiêu chí rủi ro và yêu cầu minh bạch trong các hệ thống AI.

Một điểm đột phá khác của Luật Công nghiệp công nghệ số là việc chính thức công nhận tài sản số. Theo luật, tài sản số là loại tài sản được tạo lập, phát hành, lưu trữ và giao dịch bằng công nghệ số trên môi trường điện tử.

Tài sản số được phân thành hai nhóm chính: Tài sản ảo (bao gồm chứng khoán số, tiền pháp định số) và Tài sản mã hóa, gắn với công nghệ blockchain. Luật đồng thời thiết lập khung quản lý nhà nước đối với quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia, cũng như các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn và phòng chống rửa tiền.

Luật Công nghiệp công nghệ số xác định nhân lực là yếu tố trung tâm của nền kinh tế số, với nhiều chính sách thu hút mang tính cạnh tranh quốc tế. Theo đó, chuyên gia công nghệ cao, bao gồm người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài, được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm đầu, hỗ trợ thủ tục cư trú và hưởng cơ chế lương, thưởng cạnh tranh. Đồng thời, cán bộ, công chức, viên chức có năng lực công nghệ cũng được ưu tiên bổ nhiệm, điều động vào các vị trí quản lý chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả điều hành trong kỷ nguyên số.

Luật xác định các khu công nghệ số tập trung là hạt nhân thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nơi hội tụ doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học và hạ tầng hiện đại. Các khu này được xếp vào nhóm ngành nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư, được hỗ trợ về đất đai, tín dụng, thuế và hạ tầng viễn thông, trung tâm dữ liệu, phòng thí nghiệm dùng chung, tạo nền tảng cho liên kết nghiên cứu - sản xuất - thị trường.

Nhà nước ưu tiên mua sắm công đối với sản phẩm, dịch vụ công nghệ số sử dụng ngân sách, đồng thời hỗ trợ các sản phẩm công nghệ số trọng điểm có tiềm năng xuất khẩu và tác động lan tỏa lớn. Chính sách này được kỳ vọng sẽ tạo động lực mở rộng thị trường, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Luật cũng quy định rõ vai trò của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) trong việc thực hiện quản lý nhà nước về công nghiệp công nghệ số, chịu trách nhiệm trước Chính phủ trong triển khai các chiến lược, kế hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật và các văn bản triển khai chi tiết. Bộ KH&CN sẽ là cơ quan chủ chốt trong việc thiết lập cơ chế, hướng dẫn kỹ thuật và phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xây dựng các quy định hướng dẫn thi hành luật trong thực tiễn.

Cơ hội và thách thức trong triển khai luật

Từ khi luật được thông qua đến nay, giới chuyên gia và các nhà quản lý trong nước đã có nhiều nhận định xoay quanh cơ hội tạo ra và thách thức trong triển khai thực tế. Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương, trong bối cảnh phát triển công nghiệp bán dẫn, Việt Nam còn đối mặt với nhiều hạn chế như tỷ lệ sinh viên theo học ngành kỹ thuật thấp và khả năng liên kết giữa nghiên cứu - sản xuất còn bị hạn chế, do đó Bộ đang triển khai các giải pháp hoàn thiện hành lang pháp lý, thu hút đầu tư và phát triển hạ tầng nghiên cứu để thúc đẩy ngành này.

Bên cạnh đó, giới pháp lý và doanh nghiệp cũng nhấn mạnh, Luật Công nghiệp công nghệ số là cú hích lớn cho chuyển đổi số quốc gia, định hướng rõ ràng các lĩnh vực công nghệ chủ chốt, tạo nền tảng pháp lý để doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào R&D và phát triển sản phẩm công nghệ nội địa, giúp Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh toàn cầu trong kỷ nguyên số.

Tuy nhiên, một số ý kiến trong cộng đồng chuyên gia cho rằng việc triển khai các chính sách mới cũng đặt ra những thách thức đáng kể. Việc xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành rõ ràng và thống nhất là yếu tố quyết định để luật thực sự phát huy hiệu quả chứ không chỉ dừng lại ở khuôn khổ pháp lý.

Giới chuyên gia tài chính nhìn nhận việc công nhận tài sản số là một bước tiến quan trọng, song cũng bày tỏ nhiều băn khoăn về khâu triển khai.

Bà Lynn Hoang, Giám đốc quốc gia Binance Việt Nam, cho rằng một khung pháp lý minh bạch sẽ giúp củng cố niềm tin thị trường và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của ngành tài sản số.

Trong khi đó, ông Trần Huy Vũ, đại diện Kyber Network, nhận định rằng các quy định thí điểm cho thị trường tiền điện tử vẫn còn thiếu rõ ràng, đặc biệt với hoạt động xuyên biên giới, khiến doanh nghiệp toàn cầu khó xác định ranh giới pháp lý.

Ở góc độ hiệp hội, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, lo ngại yêu cầu vốn điều lệ cao có thể khiến nhiều startup công nghệ bị loại khỏi cuộc chơi, buộc họ tìm đến những thị trường cởi mở hơn như Singapore hay UAE.

Bộ KH&CN thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo, đã nhấn mạnh việc rà soát, điều chỉnh để đảm bảo tính nhất quán giữa các đạo luật, đồng thời tạo môi trường pháp lý linh hoạt, cân bằng giữa quản lý rủi ro và thúc đẩy đổi mới.