Việt Nam đang đứng trước một giai đoạn phát triển đặc biệt: vừa là “điểm đến” của chuỗi cung ứng toàn cầu, vừa phải đối diện với nguy cơ tụt hậu nếu tiếp tục duy trì mô hình tăng trưởng dựa vào gia công, lắp ráp.
Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo chỉ rõ: phần lớn doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam vẫn tham gia ở những khâu giá trị gia tăng thấp, trong khi năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo (ĐMST) còn khoảng cách lớn so với khu vực và thế giới.
Trong bối cảnh đó, các nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị đã xác định rõ: khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là một trong những đột phá chiến lược, nhằm phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất và thúc đẩy kinh tế – xã hội. Đây không chỉ là định hướng vĩ mô, mà còn là kim chỉ nam để cộng đồng doanh nghiệp nhìn nhận lại vai trò của mình trong sự nghiệp công nghiệp hóa.
Điểm đáng chú ý, theo ông Đạt, là đổi mới sáng tạo ngày nay không chỉ nghiên cứu hàn lâm trong phòng thí nghiệm, mà phải nhanh chóng chuyển hóa thành kết quả thực tiễn, giải quyết các “bài toán lớn” của quốc gia, ngành và địa phương. Đồng thời, hoạt động chuyển giao công nghệ (CGCN) cần đóng vai trò cầu nối, đưa kết quả nghiên cứu từ phòng lab ra thị trường, tạo ra giá trị và dòng tiền cụ thể. Nếu thiếu khâu này, sáng tạo dễ rơi vào “thung lũng chết” – tức là dừng lại ở lý thuyết mà không tạo ra hiệu quả kinh tế.
Sự thay đổi tư duy trong quản lý nhà nước cũng đang mở ra cơ hội lớn. Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025 là một dấu mốc quan trọng: lần đầu tiên ĐMST được đặt ngang hàng với khoa học – công nghệ, được phân bổ nguồn lực và xây dựng cơ chế pháp lý đầy đủ. Đây là bước ngoặt căn bản, thể hiện sự chuyển dịch từ tư duy quản lý đầu vào sang quản lý kết quả, chấp nhận thử nghiệm có kiểm soát và rủi ro nhất định.
Theo ông Chu Thúc Đạt, để chính sách đi vào cuộc sống, điều cốt lõi là đặt doanh nghiệp vào trung tâm của hệ sinh thái ĐMST và CGCN. Thực tế cho thấy, doanh nghiệp mới chính là nơi các công nghệ được ứng dụng, thương mại hóa và tạo ra giá trị lan tỏa. Luật mới đã dành riêng một chương để quy định các chính sách thúc đẩy hoạt động nghiên cứu – phát triển và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp, đồng thời đưa ra nhiều ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng. Đặc biệt, chi phí cho nghiên cứu – phát triển có thể được khấu trừ tới 200%, tạo động lực mạnh mẽ để doanh nghiệp tăng đầu tư vào công nghệ.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp còn được trao quyền chủ động thử nghiệm công nghệ, quy trình, sản phẩm, mô hình kinh doanh mới. Nhà nước cũng chuyển giao quyền sở hữu, sử dụng tài sản được đầu tư từ ngân sách cho doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ khoa học – công nghệ. Đây là cơ chế quan trọng, khuyến khích doanh nghiệp coi hoạt động ĐMST là một phần của chiến lược sản xuất – kinh doanh thay vì chỉ xem là chi phí.
Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả các chính sách này, cộng đồng doanh nghiệp cần có cách tiếp cận mới. Các tập đoàn lớn, doanh nghiệp đầu ngành phải tiên phong trong việc đặt ra và giải quyết những “bài toán lớn” của quốc gia, đồng thời tạo điều kiện để doanh nghiệp nhỏ và vừa cùng tham gia. Việc đầu tư, liên kết hoặc hỗ trợ các startup, doanh nghiệp công nghệ trẻ không chỉ giúp đa dạng hóa giải pháp mà còn lan tỏa tinh thần sáng tạo trong toàn bộ nền kinh tế.
Ông Đạt nhấn mạnh thêm, doanh nghiệp đầu ngành nên chủ động xây dựng kênh chia sẻ công nghệ, kinh nghiệm quản trị và tiêu chuẩn sản xuất cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, để họ tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng. Song song, cần hình thành các quỹ đầu tư mạo hiểm từ khu vực nhà nước và tư nhân, nhằm tiếp sức cho những ý tưởng mới có tiềm năng thương mại hóa. Nền tảng số chung về kế toán, thuế, marketing, chuỗi cung ứng cũng là công cụ hữu ích để kết nối doanh nghiệp nhỏ vào hệ sinh thái lớn.
Nhìn tổng thể, chính sách đã mở ra, hành lang pháp lý đang được hoàn thiện, vấn đề còn lại nằm ở sự chủ động và bản lĩnh của cộng đồng doanh nghiệp. Nếu coi ĐMST và CGCN là động lực nội sinh, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể thoát khỏi vị thế “công xưởng gia công” và bước lên nấc thang giá trị cao hơn trong chuỗi toàn cầu.
Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn của doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, chỉ những doanh nghiệp biết đầu tư cho nghiên cứu – phát triển, dám chấp nhận rủi ro thử nghiệm và biết tận dụng chính sách mới mới có thể nâng cao sức cạnh tranh, tạo vị thế trên thị trường quốc tế.
Ông Chu Thúc Đạt khẳng định, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, mà còn cần sự chung tay của hiệp hội, tập đoàn và chính mỗi doanh nghiệp. Chính cộng đồng doanh nghiệp, với tư duy đổi mới, sẽ quyết định tương lai nền công nghiệp Việt Nam có bứt phá để tự chủ và hùng cường trong kỷ nguyên mới hay không.
Tags:
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ đầu tư vào lĩnh vực giáo dục. Với quy mô hơn 25 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc trong năm học 2024 - 2025 và tỷ lệ trường mầm non ngoài công lập vượt trội hơn công lập. Lĩnh vực này không chỉ thu hút dòng vốn trong nước mà còn luồng vốn quốc tế lớn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc dân.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng: "Đây có thể coi là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải khắc phục những thiếu hụt kể trên, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045 đã được đề ra"
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Dù đóng góp gần nửa GDP và tạo việc làm cho hơn 8/10 lao động cả nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại chọn “đứng yên” hoặc thu nhỏ quy mô. Tại tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức sáng 15/8, các chuyên gia đã chỉ rõ nguyên nhân khiến khu vực này “ngại lớn” và đề xuất loạt giải pháp để biến kinh tế tư nhân thành đầu kéo tăng trưởng.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Dự án Nhà ở xã hội Đức Thượng có quy mô 20 tầng, được xây dựng trên lô đất 2,6ha tại xã Hoài Đức, Hà Nội.
