Cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo và robot đang lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu, được xem là bước ngoặt công nghệ có sức ảnh hưởng ngang với cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Hàng loạt quốc gia đều coi AI là công nghệ lõi để gia tăng năng suất, tái định hình chuỗi cung ứng và mở ra những mô hình kinh tế mới. Quy mô thị trường ước đạt gần 280 tỷ USD năm 2024 và có thể chạm mốc 1.800 tỷ USD vào năm 2030.
Tại Việt Nam, Chính phủ cũng đã xác định phát triển AI là một trong những chiến lược quốc gia với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và ứng dụng AI trong khu vực.
Theo báo cáo của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), quy mô thị trường AI đã đạt khoảng 750 triệu USD trong năm qua và có tốc độ tăng trưởng 15 – 18% mỗi năm, cao hơn trung bình toàn cầu. Ước tính, đến năm 2030, AI có thể mang lại giá trị gần 79 tỷ USD cho nền kinh tế Việt Nam, tương đương 12% GDP.
Tuy nhiên, nghịch lý đang diễn ra là trong khi AI trở thành “từ khóa thời đại”, phần đông người Việt vẫn chưa biết cách khai thác công nghệ này một cách hiệu quả. Theo báo cáo của WIN / World AI Index, khảo sát 900 người ở 4 thành phố lớn, Việt Nam có khoảng 60% người từng sử dụng AI nhưng chỉ 3% sử dụng hàng ngày. Theo đánh giá của các chuyên gia AI, chưa đến 5% người dùng tại Việt Nam thực sự khai thác AI đúng cách.
Trao đổi với VietnamFinance, ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch CLB Doanh Nhân và Khởi Nghiệp Việt Nam (VSBC) - trực thuộc Hiệp hội Tư vấn tài chính Việt Nam (VFCA), phân tích rằng phần lớn người dùng AI tại Việt Nam mới chỉ dừng lại ở mức “nghĩ câu lệnh” để khai thác công cụ, thay vì xây dựng quy trình bài bản để ra quyết định, đánh giá kết quả hay tích hợp AI vào luồng công việc thực tế.
Vì vậy, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ, chưa đến 5%, có thể coi là sử dụng AI đúng cách – nghĩa là biết xác định mục tiêu, quản trị dữ liệu, kiểm chứng đầu ra và cải tiến liên tục.
Thực tế cho thấy nhiều người đang "ảo tưởng" về “prompt thần thánh”, coi AI như “đũa thần” có thể giải quyết mọi vấn đề chỉ bằng một câu lệnh. Khi kỳ vọng không được đáp ứng, họ hoặc bỏ cuộc, hoặc tích lũy thêm mẹo vặt thay vì sửa đổi quy trình.
Trong khi đó, năng lực ứng dụng AI thực hành – hay còn gọi là “AI literacy” – của lực lượng lao động tri thức tại Việt Nam vẫn còn hạn chế. Tổ chức OECD dự báo 40% kỹ năng lao động toàn cầu sẽ thay đổi trong vòng 10 năm tới do tác động của AI, nhưng tại Việt Nam, các chương trình đào tạo về AI ứng dụng ngoài lĩnh vực công nghệ thông tin vẫn khá khiêm tốn.
Bên cạnh đó, tâm lý FOMO (sợ bị bỏ lỡ) càng khiến người dùng dễ bị cuốn vào các khóa học hứa hẹn “100 câu lệnh nâng tầm sự nghiệp” hoặc những nhóm chia sẻ mẹo vặt trên mạng xã hội. Doanh nghiệp cũng không ngoại lệ, khi tổ chức nhiều thử nghiệm rầm rộ nhưng rất ít trường hợp đưa AI vào vận hành ổn định do vướng vấn đề bảo mật, dữ liệu và đánh giá rủi ro.
Một hệ lụy đáng lo khác, theo ông Hậu, đó là sự bùng phát của “AI rác”. Hiện tại có những AI được sử dụng phổ biến như ChatGPT, Gemini, Grok… tuy nhiên đây chỉ là AI nền tảng vốn hạn chế trong việc xử lý các tác vụ sâu về chuyên môn hay hệ thống. Do vậy, người dùng vẫn cần kết hợp với những AI chức năng để khác để giải quyết hiệu quả công việc.
"Chính điều này đã khiến hàng trăm nghìn AI chức năng ra đời và 99% trong số này được xem là AI rác khi chỉ tạo vỏ bọc công nghệ và API năng lực của AI nền tảng vào. Chỉ những AI chức năng đã được huấn luyện, nạp dữ liệu chuyên sâu cho mỗi tác vụ riêng mới thực sự giúp người dùng đạt được hiệu quả thực sự", ông Hậu nói.
Thậm chí, có những nền tảng được quảng bá là “AI hợp nhất”, nhưng thực chất chỉ gom nhiều AI về chung một chỗ. Đây là xu hướng lợi bất cập hại, gây lãng phí nguồn lực và tiềm ẩn nguy cơ rò rỉ dữ liệu khi người dùng chia sẻ thông tin nhạy cảm.
Trong khi châu Âu đã ban hành Đạo luật AI (AI Act) để phân loại rủi ro và siết chặt quản lý, Việt Nam vẫn chưa có hành lang pháp lý tương tự, khiến thị trường càng dễ bị lẫn lộn giữa công cụ hữu ích và “AI rác”.
Ông Hậu cho biết, vấn đề cốt lõi không nằm ở việc người dùng thiếu “prompt hay”, mà là chưa có tư duy hệ thống trong tiếp cận AI. AI vốn không thể tốt hơn chất lượng dữ liệu được đưa vào nó. Trong khi đó, dữ liệu tại Việt Nam vẫn còn phân mảnh, thiếu chuẩn tiếng Việt, rời rạc giữa các phòng ban, và hầu như chưa có chiến lược làm sạch, phân quyền hay truy vết. Điều này khiến các ứng dụng AI khó đạt hiệu quả cao trong môi trường doanh nghiệp.
Ông Hậu đưa ra khung “4T” để giúp cá nhân và tổ chức định hình cách sử dụng AI: Tình huống – hiểu rõ bối cảnh và giới hạn; Tác vụ – xác định rõ đầu vào và đầu ra mong muốn; Tài nguyên – lựa chọn dữ liệu, tài liệu và phong cách; Tiêu chí – đặt ra thước đo chất lượng và chuẩn kiểm chứng. Khung này giúp biến AI từ công cụ thử nghiệm thành một phần của dây chuyền vận hành, nơi kết quả không đến từ may rủi mà từ quy trình có kiểm soát.
So sánh với quốc tế, khoảng cách của Việt Nam càng lộ rõ. Khảo sát của McKinsey năm 2024 cho thấy chỉ 12% doanh nghiệp toàn cầu tích hợp AI vào quy trình vận hành cốt lõi, còn PwC ước tính khoảng 15% nhân sự văn phòng có khả năng sử dụng AI ở mức thành thạo. Con số dưới 5% của Việt Nam cho thấy mức độ tụt hậu đáng lo, đặc biệt khi 98% doanh nghiệp trong nước là vừa và nhỏ, thiếu nguồn lực đầu tư vào dữ liệu và công nghệ. Một số tập đoàn lớn như Viettel, FPT hay VinBigData đã xây dựng AI riêng dựa trên dữ liệu tiếng Việt và đặc thù ngành, nhưng đây vẫn là ngoại lệ hơn là phổ biến.
Để nâng tỷ lệ sử dụng AI đúng cách, các chuyên gia cho rằng cần một sự dịch chuyển đồng bộ. Nhà nước cần sớm thiết lập chuẩn dữ liệu và khung pháp lý để quản trị rủi ro AI. Doanh nghiệp phải coi dữ liệu là tài sản, đầu tư chiến lược dài hạn thay vì chỉ chạy theo phong trào. Cá nhân cần rời bỏ tư duy “prompt thần thánh” để học cách đặt bài toán, kiểm chứng kết quả và cải tiến liên tục.
Theo ông Hậu, "Khi cá nhân, doanh nghiệp cùng dịch chuyển từ mẹo vặt sang quy trình, từ FOMO sang đo lường, từ công cụ rời rạc sang nền tảng tri thức, tỷ lệ sử dụng AI đúng cách sẽ tăng nhanh, từ đó nâng cao năng suất lao động và hiệu quả kinh tế".
AI đang ở thời điểm bùng nổ, nhưng khoảng cách giữa sự thổi phồng và giá trị thực tế vẫn rất lớn. Với Việt Nam, con số chưa tới 5% người dùng khai thác AI đúng cách là hồi chuông cảnh tỉnh. Không chỉ để cải thiện năng suất lao động, mà còn để tránh nguy cơ tụt hậu trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.
Tags:
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ đầu tư vào lĩnh vực giáo dục. Với quy mô hơn 25 triệu học sinh, sinh viên trên toàn quốc trong năm học 2024 - 2025 và tỷ lệ trường mầm non ngoài công lập vượt trội hơn công lập. Lĩnh vực này không chỉ thu hút dòng vốn trong nước mà còn luồng vốn quốc tế lớn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục quốc dân.
(VNF) - PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn - Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng: "Đây có thể coi là thời điểm không thể chậm trễ hơn phải khắc phục những thiếu hụt kể trên, khơi dậy sức mạnh của khu vực kinh tế tư nhân, góp phần thực hiện thành công mục tiêu chiến lược phát triển đất nước đến năm 2030 và 2045 đã được đề ra"
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Dù đóng góp gần nửa GDP và tạo việc làm cho hơn 8/10 lao động cả nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại chọn “đứng yên” hoặc thu nhỏ quy mô. Tại tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức sáng 15/8, các chuyên gia đã chỉ rõ nguyên nhân khiến khu vực này “ngại lớn” và đề xuất loạt giải pháp để biến kinh tế tư nhân thành đầu kéo tăng trưởng.
(VNF) - Chuyên gia Bùi Kiến Thành đã chia sẻ nhiều góc nhìn, nhiều định hướng cho Việt Nam trên con đường vươn tầm kinh tế toàn cầu trong giai đoạn tới, như trung tâm trung chuyển hàng không ở Chu Lai, trung tâm hàng hải ở Vân Phong, trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM, hay trung tâm dữ liệu tại Lâm Đồng.
(VNF) - Việc TP. HCM sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là một bước đi hành chính, mà còn mở ra kỳ vọng đưa thành phố trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực. Trong cấu trúc kinh tế mới, vai trò của chuỗi cung ứng, hạ tầng cảng biển, và sự liên kết vùng đang trở thành động lực then chốt để Việt Nam cạnh tranh trên bản đồ logistics quốc tế.
(VNF) - Ở Hà Tĩnh, bộ máy chính quyền hai cấp tỉnh – xã được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, lấy người dân làm trung tâm và cải cách thủ tục là động lực.
(VNF) - Nếu như tinh gọn bộ máy là bước đi đột phá về tổ chức, thì chính quyền số là cuộc cách mạng về phương thức vận hành. Tại Hà Tĩnh, chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu mà đang hiện diện cụ thể ở từng xã, phường – từ thủ tục hành chính, phản ánh hiện trường đến cách chính quyền ra quyết định.
(VNF) - Cửa Việt – cửa sông chiến lược phía nam tỉnh Quảng Trị – từ lâu giữ vai trò là "họng xả" cho toàn bộ hệ thống sông Thạch Hãn, sông Vĩnh Phước và sông Hiếu. Tuy nhiên, khu vực này hiện đang đối diện nguy cơ trở thành một điểm "thắt cổ chai" – không chỉ do tác động của tự nhiên mà còn bởi hàng loạt công trình nhân tạo lấn chiếm lòng sông, xây dựng kiên cố dọc hai bên bờ.
(VNF) - Trước thềm đại hội XIV của Đảng, Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) kiến nghị về việc phát triển nghề tư vấn tài chính cá nhân chuyên nghiệp gắn với phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Dự án Sài Gòn Broadway từng được Tập đoàn Novaland giới thiệu ra thị trường vào năm 2020 với quy mô quy hoạch gần 10 ha ngay sát Khu đô thị Thủ Thiêm (TPHCM). Dự án có mặt tiền đại lộ Mai Chí Thọ, trạm dừng Ga Bình Khánh của tuyến Metro số 2, đối diện với một dự án khác của Novaland là Water Bay.
