Gần như không có doanh nghiệp FDI nào trích lập Quỹ phát triển khoa học công nghệ

Bộ Khoa học và Công nghệ vừa có báo cáo gửi Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn thuộc lĩnh vực khoa học và công nghệ tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV.

Theo đó, liên quan đến việc thực hiện chính sách pháp luật về Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp, Bộ KH&CN cho biết đến nay đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật các cấp đã được ban hành.

Đặc biệt, theo báo cáo của Bộ KH&CN, số liệu thống kê của Tổng cục Thuế cho thấy trong giai đoạn 2015-2021, có tổng số 1.281 lượt doanh nghiệp trích lập quỹ với tổng số tiền trên 23.895 tỷ đồng, trong đó số sử dụng là trên 14.411 tỷ đồng, chiếm khoảng 60,3%.

Tuy nhiên, Bộ KH&CN cho rằng với tổng số doanh nghiệp hiện có, số doanh nghiệp đã thực hiện trích lập quỹ là khá khiêm tốn. Số trích quỹ và sử dụng quỹ lớn tập trung vào một số tập đoàn, tổng công ty và doanh nghiệp lớn như: Viettel, Mobifone, Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định, Công ty dược phẩm Imexparm, Tổng công ty Cổ phần Y tế Danameco, Công ty Cổ phần Cao su Bà Rịa, Công ty Cổ phần cấp nước Đà Nẵng, Công ty Cổ phần Misa...

Bên cạnh đó còn có một số đơn vị khác như: Công ty TNHH MTV Tổng công ty Xăng dầu Quân đội, Công ty Cổ phần y học Rạng Đông, Tổng công ty Cổ phần Khí Việt Nam, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tổng công ty Cổ phần Viglacera, Công ty TNHH MTV 189, Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TP. HCM, Công ty TNHH MTV Xổ số kiến thiết TP. HCM, Ngân hàng TMCP Quân đội, Ngân hàng TMCP Á Châu, Công ty Cổ phần lọc hóa dầu Bình Sơn,...

Để tháo gỡ các vướng mắc chính trong việc sử dụng Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp, trước đó, Bộ KH&CN đã ban hành Thông tư số 05/2022/TT-BKHCN hướng dẫn sử dụng Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp và Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 67/2022/TT-BTC ngày 07/11/2022 hướng dẫn về nghĩa vụ thuế khi trích lập và sử dụng quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp.

Hiện nay, với sự thống nhất của Bộ Tài chính, Bộ KH&CN đang tiến hành các thủ tục để công bố huỷ bỏ hiệu lực của Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BKHCN-BTC.

Theo Bộ KH&CN, những vướng mắc về nội dung chi, thủ tục trích lập quỹ việc quản lý, sử dụng quỹ đã có sự điều chỉnh theo hướng mở rộng hơn nội dung chi, cụ thể hơn các mục chi của quỹ và tạo cơ chế tự chủ cho doanh nghiệp.

Đồng thời, Thông tư số 05/2022/TT-BKHCN cũng quy định cụ thể hơn về thủ tục yêu cầu hỗ trợ từ Quỹ phát triển KH&CN của quốc gia, của bộ, ngành và địa phương cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ của doanh nghiệp.

Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách pháp luật về Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế.

Cụ thể, Bộ KH&CN cho biết tỷ lệ trích lập quỹ chưa phù hợp với cơ cấu và quy mô của doanh nghiệp Việt Nam trong đó một phần lớn là doanh nghiệp vừa và nhỏ. "Gần như không có doanh nghiệp FDI nào trích lập quỹ, điều đó cho thấy cơ chế khuyến khích trích lập và sử dụng quỹ chưa đủ hấp dẫn", Bộ KH&CN nêu.

Bên cạnh đó, các quy định về quản lý quỹ không phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc triển khai các hoạt động chi của quỹ. 

Ngoài ra, thủ tục hành chính trong kiểm soát chi của quỹ chưa linh động và chưa phù hợp với đặc thù của quỹ, có nội dung chưa được hướng dẫn cụ thể, rõ ràng, thủ tục phức tạp khó thực hiện, như: cơ chế giám sát nội dung chi tiêu quỹ, quyết toán chi quỹ với cơ quan quản lý nhà nước, chế tài phạt đối với việc trích lập mà không sử dụng hay sử dụng không hết 70% số trích… nên doanh nghiệp ngại chi từ quỹ và từ đó không muốn trích lập quỹ.

Trong khi đó, các khoản chi kể cả chi cho đầu tư và nghiên cứu khoa học mà phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh nếu có hóa đơn, chứng từ hợp pháp được đưa vào chi phí được trừ trong kỳ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.