[Góc nhìn VNF] ‘Lỗi hệ thống’ trong ứng phó thảm họa nhìn từ vụ cháy Rạng Đông
Xuân Hải -
08/09/2019 22:15 (GMT+7)
(VNF) – Vụ cháy nhà máy Rạng Đông (phường Thanh Xuân Trung, quận Thanh Xuân, Hà Nội) đã cho thấy một số vấn đề trong cách vận hành của các cấp chính quyền khi ứng phó với sự cố.
Nhà máy Rạng Đông sau vụ cháy
Ngày 28/8, một ngọn lửa bốc lên từ nhà máy sản xuất bóng đèn Rạng Đông. Ngọn lửa đã thiêu rụi một phần nhà máy, "hóa kiếp" cho hơn 3 triệu bóng đèn và "phóng sinh" 27kg thủy ngân ra môi trường. Một hỏa hoạn mà không ít người đã phải dùng tới hai chữ "thảm họa" để mô tả và bình luận.
Vụ cháy, đến hôm nay, đã tạm có một kết cục, khi mà các kết quả quan trắc được công bố và thành phố Hà Nội đã họp bàn chỉ đạo giải quyết các vấn đề phát sinh.
Có điều để đi đến được kết cục trên, số thời gian tiêu tốn là không nhỏ. Tạm thống kê: sau vụ cháy 3 ngày, Bộ Tài nguyên và Môi trường mới ra khuyến cáo đối với người dân; sau 7 ngày, kết quả quan trắc mới được lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường xác nhận; sau 8 ngày, thành phố Hà Nội mới họp bàn cách giải quyết và sau 10 ngày, Công ty Rạng Đông mới viết thư xin lỗi.
Chủ tịch Hồ Chí Minh, sinh thời, từng phê bình một cán bộ đến họp muộn:
- Chú đến chậm mấy phút?
- Thưa Bác, chậm mất 10 phút ạ!
- Chú tính thế không đúng, 10 phút của chú phải nhân với 500 người đợi ở đây.
Thành phố Hà Nội có thể cho rằng họ chỉ chậm có 8 ngày nhưng nếu tính đúng, tính đủ, 8 ngày đó phải nhân với mấy vạn con người đang sống xung quanh nhà máy Rạng Đông!
Điểm sáng duy nhất trong sự việc này là động thái ra văn bản khuyến cáo người dân của UBND phường Hạ Đình (thuộc quận Thanh Xuân). Nhưng mỉa mai thay, văn bản đó đã bị thu hồi ngay tắp lự vì bị cho là ban hành "không đúng thẩm quyền và nội dung chưa đủ cơ sở”. UBND quận Thanh Xuân thậm chí còn kiểm điểm UBND phường Hạ Đình vì ban hành văn bản gây hoang mang, lo lắng cho người dân.
Cho đến hôm nay, sai đúng trong việc ban hành/thu hồi văn bản khuyến cáo nêu trên đã rõ như ban ngày. Nhưng từ cách hành xử của cơ quan nhà nước cấp quận, có thể nhìn ra một số vấn đề trong việc ứng phó với sự cố.
Một là về sự phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương. Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, "những vấn đề liên quan đến phạm vi từ hai đơn vị hành chính cấp xã trở lên thì thuộc thẩm quyền giải quyết của chính quyền địa phương cấp huyện" (trích Điều 11).
Vụ cháy nhà máy Rạng Đông xảy ra ở phường Thanh Xuân Trung, nhưng ảnh hưởng rất lớn đến phường Hạ Đình (nằm kế bên). Vụ cháy này, do vậy, là vấn đề liên phường và những vấn đề liên phường sẽ do cấp quận giải quyết (theo đúng quy định của Điều 11). UBND quận Thanh Xuân hoàn toàn có thể dùng lập luận này để bào chữa cho việc thu hồi văn bản khuyến cáo của phường Hạ Đình (với lý do phường Hạ Đình vượt quyền).
Tuy nhiên, trong những sự cố mang tính khẩn cấp như vụ cháy Rạng Đông, việc tuân theo "quy trình" một cách cứng nhắc như trên sẽ làm tê liệt chính quyền cơ sở (tức cấp phường), trực tiếp đẩy người dân vào tình thế nguy hiểm.
Bằng chứng rất rõ là sau khi bị “tước quyền”, vai trò chỉ huy ứng phó với vụ cháy của UBND phường Hạ Đình trở nên yếu đi. Thế nhưng ở chiều ngược lại, sau khi “đoạt lại quyền”, UBND quận Thanh Xuân cũng chẳng khá hơn. Phản ứng của quận có thể nói là cực kỳ chậm chạp và yếu ớt. Cái duy nhất quận làm rất nhanh lại là “thể hiện quyền lực” – bằng cách kiểm điểm UBND phường Hạ Đình!
Các diễn biến nêu trên cho thấy quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương đang có vấn đề. Lẽ ra, thẩm quyền giải quyết sự việc phải thuộc về cấp chính quyền gần nhất với những bị ảnh hưởng trực tiếp, chứ không phải thuộc về cấp cao hơn.
Điều này đòi hỏi chính quyền cấp cao hơn phải chuyển giao quyền và nguồn lực nhiều hơn cho chính quyền cấp thấp hơn chứ không phải ngược lại.
Lý nào một chính quyền cơ sở, chịu trách nhiệm về tình hình trị an, kinh tế - xã hội cho hàng vạn con người, mà ngay đến việc ban hành một văn bản khuyến cáo an toàn cho người dân cũng không được phép!
Cách hành xử của các cấp chính quyền trong vụ cháy Rạng Đông còn làm nổi lên một vấn đề khác, đó là cơ sở của việc ban hành khuyến cáo. Như đã biết, văn bản khuyến cáo của UBND phường Hạ Đình bị thu hồi vì cho rằng không đủ cơ sở.
Thừa nhận rằng phường Hạ Đình không đủ cơ sở khoa học khi ban hành văn bản khuyến cáo. Nhưng việc thiếu vắng cơ sở khoa học không phải và không thể là lý do để biện minh cho việc làm ngơ của chính quyền trước sự cố. Chính quyền phải nhìn vào nguy cơ, vào rủi ro có thể xảy ra, để khuyến cáo người dân.
UBND phường Hạ Đình đã nhìn vào nguy cơ, còn UBND quận Thanh Xuân thì không. Thậm chí hôm 30/8, UBND quận Thanh Xuân còn “hồn nhiên” thông báo rằng các chỉ số quan trắc đều ở ngưỡng an toàn!
Không phải đợi đến khi kết quả quan trắc chính thức được công bố hôm 4/9, khuyến cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường ngay hôm 31/8 đã bác bỏ thẳng thừng thông báo đầy dối trá của UBND quận Thanh Xuân. Người dân tự hỏi rốt cục UBND quận Thanh Xuân đang muốn làm gì?
Phê phán UBND phường Hạ Đình ra văn bản “gây hoang mang, lo lắng cho người dân”, nhưng chính UBND quận Thanh Xuân, bằng các hành động bất nhất của mình, mới là chủ thể gây ra hoang mang nhất, kế đến là UBND thành phố Hà Nội.
Sự chậm trễ đến đáng ngạc nhiên của UBDN thành phố Hà Nội trong việc xử lý vụ cháy Rạng Đông tương phản hoàn toàn với tốc độ đến thăm nạn nhân sốc ma túy của lãnh đạo thành phố vào năm ngoái.
Người ta lại phải tự hỏi: rốt cục trong 8 ngày sau vụ cháy, lãnh đạo thành phố Hà Nội đã làm gì?
Cho đến hôm nay, một vấn đề được đặt ra vẫn chưa thấy được giải quyết: thực phẩm nuôi trồng xung quanh nhà máy Rạng Đông có nguy cơ nhiễm thủy ngân và kim loại nặng phải xử lý ra sao? Chôn, đốt hay gì? Ai là người thực hiện và kiểm soát việc thực hiện? Có hay không việc cá nhân/tổ chức gom thực phẩm nhiễm thủy ngân tuồn bán sang vùng lân cận? Và làm thế nào để ngăn chặn nguy cơ này?
Mâm cơm của người dân hiện đã phải đối diện với quá nhiều rủi ro từ thuốc trừ sâu, thuốc tăng trọng, kháng sinh… không lẽ thành phố Hà Nội muốn làm dài danh sách rủi ro với thủy ngân và kim loại nặng?
Hay người dân, vốn chỉ đáng xếp cuối cùng trong mối quan tâm của thành phố, tương tự cái cách Công ty Rạng Đông viết thư xin lỗi: trước là xin lỗi Thành ủy/UBND thành phố Hà Nội, sau đến xin lỗi Đảng ủy/UBND quận Thanh Xuân, UBND phường Hạ Đình/Thanh Xuân Trung rồi cuối cùng mới đến người dân sống quanh nhà máy?
(VNF) - Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica
Việt Nam, khẳng định mục tiêu tăng trưởng 8% và hướng tới hai con số là hoàn toàn khả thi
nếu như có thể tháo gỡ được những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế.
(VNF) - Trong nền kinh tế có chế độ tỷ giá tương đối cố định như Việt Nam, chính sách tiền tệ sẽ ít hiệu quả hơn so với chính sách tài khóa, vì vậy trong ngắn hạn, đẩy mạnh giải ngân nguồn vốn đầu tư công hiệu quả sẽ mang lại tác động tích cực hơn.
(VNF) - PGS-TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng cao cần cách tiếp cận khác thường. Theo đó, để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và thu nhập cao vào năm 2045, Việt Nam đặt mục tiêu và hướng đi trong năm 2025 là tập trung phát triển kinh tế số, công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI) và kinh tế xanh.
(VNF) - Ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ VCBF cho biết:
Trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội, thực tế đầu tư tư nhân mới chiếm tỷ trọng cao nhất. Trong những năm gần đây, đầu tư tư nhân tăng trưởng rất chậm, năm 2023 là gần 3% năm 2024 là khoảng 8 - 9%, thấp hơn mức tăng trưởng trung bình 15% của các năm trước dịch.
(VNF) - Về quyết định Mỹ áp thuế 25% với mặt hàng sắt thép của tất cả các nước, một số doanh nghiệp sắt thép khẳng định khi các doanh nghiệp ở các nước khác cũng chịu cùng chung mức thuế như Việt Nam khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt sẽ cao hơn.
(VNF) - Trong những năm qua, chúng ta thường tiếp cận với thông tin rằng tăng trưởng GDP của Việt Nam chủ yếu dựa vào khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), còn doanh nghiệp tư nhân trong nước chỉ đóng góp rất ít, thậm chí chỉ chiếm 10% GDP. Tuy nhiên, thông tin này không chính xác và đã trở nên lạc hậu, theo chia sẻ của doanh nhân Đỗ Cao Bảo, thành viên HĐQT tập đoàn FPT.
(VNF) - Ông Phan Đức Hiếu - Uỷ viên thường trực, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội khẳng định, nếu chúng ta phát huy được năng lực của doanh nghiệp nội địa cũng như nguồn lực trong nước thì sự phát triển sẽ bền vững và lâu dài hơn.
(VNF) - Khi nhu cầu đầu tư và tích trữ vàng của người dân vẫn duy trì ở mức cao, thị trường vàng trở nên sôi động nhưng cũng tiềm ẩn nhiều biến động. Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp quản lý hiệu quả không chỉ giúp ổn định thị trường mà còn góp phần đảm bảo sự minh bạch, hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người dân.
(VNF) - Để có được mức tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số, Luật sư Trương Thanh Đức - Giám đốc Công ty Luật ANVI khẳng định: Thể chế là yếu tố mang tính quyết định việc chúng ta tiến hay lùi và vươn mình đến đâu.
(VNF) - Để nền kinh tế có thể đảm bảo tốc độ tăng trưởng trong 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số nếu có điều kiện thuận lợi, PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. HCM cho rằng, chúng ta cần thực thi chính sách tiền tệ linh hoạt và theo diễn biến của thị trường, kèm theo đó là cần có những công cụ dự báo tốt, việc điều hành chính sách mang tính kịp thời hơn, tránh trường hợp sự việc đã xảy ra chúng ta mới tìm cách ứng phó thì sẽ không kịp bởi chính sách tiền tệ thường có độ trễ.
(VNF) - Về mục tiêu tăng trưởng 8%, thậm chí đạt hai con số nếu điều kiện thuận lợi, trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẳng định, đây là mục tiêu cao, nhiều thách thức nhưng có thể đạt được và cần quyết tâm đạt được để tạo đà tăng trưởng bứt phá cho kỷ nguyên phát triển mới.
(VNF) - Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng 8% cho 2025 và hướng tới tăng trưởng hai con số trong dài hạn. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động khó dự đoán, những khó khăn và thách thức trong nước vẫn khó đoán định thì việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng như trên dường như không phải dễ dàng.
(VNF) - PGS.TS. Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP. HCM) cho rằng câu chuyện của năm sau sẽ là sự đánh đổi giữa lãi suất và tỷ giá. Nếu muốn giảm lãi suất, Chính phủ phải hy sinh tỷ giá và ngược lại.
(VNF) - Để duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025, việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô với sự kết hợp cân bằng hơn giữa các chính sách tiền tệ và tài khóa là điều cần thiết. Trong thời gian tới, các chính sách phối hợp là rất quan trọng để hỗ trợ phục hồi kinh tế.
(VNF) - Trong bối cảnh nền kinh tế quốc dân còn nhiều khó khăn phía trước, kinh tế thế giới có nhiều biến động khó đoán, các động lực tăng trưởng cũ đã cạn, thì doanh nghiệp tư nhân được xem là sự kỳ
vọng của nền kinh tế. Bởi vậy, đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh là điều
hết sức quan trọng để doanh nghiệp tư nhân phát huy tối đa tiềm lực và phát triển mạnh mẽ.
(VNF) - Trong một thế giới VUCA (Biến động – Không chắc chắn – Phức tạp – Mơ hồ) thì có một điều ngày càng trở nên rõ ràng hơn là vai trò và vị thế không ngừng gia tăng của Việt Nam. Việc trở thành đối tác chiến lược toàn diện với Hoa Kỳ cùng với đó là sự nâng cấp mối quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia lớn đã đưa vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế gia tăng và mở ra những vận hội mới cho đất nước.
(VNF) - Nhân dịp Xuân Ất Tỵ 2025, ông Norman Lim - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singapore tại Việt Nam (SingCham Việt Nam) đã chia sẻ với Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance về những triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm mới với những yếu tố định hình tăng trưởng bền vững.
(VNF) - Trao đổi cùng Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và Quản lý kinh tế trung ương, khẳng định chính hệ thống pháp luật hiện nay là
“thủ phạm” khiến chúng ta tự trói buộc chính mình, kìm hãm sự phát triển. Ông cho rằng nếu khơi thông điểm nghẽn này thì việc kinh tế Việt Nam tăng trưởng hai con số là điều hoàn toàn có thể đạt được.
(VNF) - Giám đốc Quốc gia, Viện Tony Blair tại Việt Nam cho rằng, nền tảng thiết yếu để một Trung tâm tài chính quốc tế thành công là ở thiết kế thể chế.
(VNF) - TS Phạm Hùng Tiến - Chuyên gia về đầu tư FDI chỉ ra rằng, các tỉnh Phía Bắc có giá trị xuất khẩu thuộc nhóm dẫn đầu cả nước nhưng lại nằm ngoài nhóm 10 thu ngân sách lớn. Điều này phần nào cho thấy, phần nhận được từ các "kỳ tích" xuất khẩu mà doanh nghiệp FDI mang lại là không tương xứng, thậm chí là rất ít.
(VNF) - Chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành khẳng định, các tập đoàn lớn trên thế giới đang bắt tay tạo ra những 'game' mới và điều ngại là liệu các doanh nghiệp Việt có đủ năng lực để ứng xử với những 'gã khổng lồ', các tập đoàn đa quốc gia hay không chứ chưa nói đến câu chuyện vốn hay công nghệ.
(VNF) - Ông Andy Khoo - CEO Terne Holdings cho rằng: “Trung tâm Tài chính quốc tế Đà Nẵng không chỉ là một dự án phát triển, mà còn là một tuyên ngôn táo bạo về khát vọng của Việt Nam trong việc dẫn đầu trên thị trường tài chính toàn cầu”
(VNF) - Trùng Khánh - một thành phố tại phía tây nam Trung Quốc, không chỉ thu hút du khách nhờ phong cảnh độc đáo mà còn sở hữu "chuỗi công nghiệp" đặc biệt được tạo nên từ món lẩu cay nồng đặc trưng nơi đây.
(VNF) - TS Lê Xuân Nghĩa đánh giá các động lực tăng trưởng của Việt Nam đang đối diện nhiều thách thức trong năm 2025. Do vậy, nếu phấn đấu tích cực, khả năng GDP năm 2025 sẽ đạt được mức tăng trưởng như năm 2024.
(VNF) - Trao đổi với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance, TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica
Việt Nam, khẳng định mục tiêu tăng trưởng 8% và hướng tới hai con số là hoàn toàn khả thi
nếu như có thể tháo gỡ được những điểm nghẽn đang kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế.