Kinh tế chính trị là gì? Các phương pháp tiếp cận nghiên cứu kinh tế chính trị

Kinh tế chính trị là gì?

Kinh tế chính trị (political economy): Cho đến mãi gần đây, kinh tế chính trị là cái tên chung để chỉ kinh tế học, vì các nhà  kinh tế không phải chỉ quan tâm đến các vấn đề kinh tế thuần túy, mà còn chú ý tới tác động qua lại giữa kinh tế và chính trị. Tuy nhiên, hiện nay các nhà kinh tế chủ yếu quan tâm tới các vấn đề kinh tế và tự giới hạn mình vào những vấn đề lý thuyết kinh tế thuần túy. Vì vậy, từ kinh tế học được sử dụng nhiều hơn để chỉ các lý thuyết kinh tế hiện đại, còn từ kinh tế chính trị chủ yếu được dùng để chỉ các nghiên cứu cổ điển.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Các phương pháp tiếp cận kinh tế chính trị

Phương pháp lấy quyền lực là trung tâm: Đây là phương pháp tiếp cận của kinh tế chính trị cổ điển. Do coi quyền lực là vấn đề trung tâm của chính trị, nên họ cho rằng kinh tế chính trị nghiên cứu cách thức đạt được quyền lực trong nền kinh tế.

Phương pháp lấy xã hội làm trung tâm: Đây là cách tiếp cận của kinh tế chính trị Marx-Lenin và của chủ nghĩa công lợi. Các trường phái này xuất phát từ lợi ích xã hội để nghĩ về nhà nước.

Phương pháp lấy nhà nước làm trung tâm: Trường phái kinh tế chính trị tân cổ điển và kinh tế chính trị Keynes xuất phát từ cách xác định chính trị là khoa học về nhà nước, còn kinh tế hàm ý thị trường. Vì thế, họ cho rằng môn khoa học này nghiên cứu cân bằng quyền lực giữa thị trường và nhà nước. Nhà nước tìm cách kiểm soát nền kinh tế để đạt được những mục đích của mình.

Phương pháp lấy "chính nghĩa" làm trung tâm: Đây là cách tiếp cận của kinh tế chính trị hiện đại. Kinh tế chính trị hiện đại xuất phát từ quan điểm rằng có một hệ thống "quyền" gắn liền với thị trường, mà quan trọng nhất là quyền sở hữu. Chính trị có thể xác định và tác động tới các quyền đó. Vì thế, nhiệm vụ của kinh tế chính trị là nghiên cứu cách thức chính trị tác động tới các hệ thống quyền lợi đó. Kinh tế chính trị hiện đại có thể phân thành ba trường phái nhỏ hơn đó là : chủ nghĩa tự do, chủ nghĩa khế ước hiện đại và chủ nghĩa Hegel.