Nhắm vào kim cương Nga từ lâu, vì sao EU chưa ‘xuống tay’?

Tuyên bố của ông De Croo được đưa ra tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky ở Brussels (Bỉ) ngày 12/10.

Liên minh châu Âu hồi tháng 5 đã đưa ra lộ trình cấm nhập khẩu kim cương của Nga. Họ hy vọng sẽ loại "ông lớn" sản xuất kim cương của Nga là Alrosa khỏi thị trường bắt đầu từ năm 2024, với quy trình truy xuất nguồn gốc và thực thi được triển khai trong những tháng tiếp theo.

“Chúng tôi sẽ hạn chế buôn bán kim cương của Nga. Kim cương Nga không phải là mãi mãi”, ông Charles Michel, chủ tịch Hội đồng châu Âu, cho biết trong cuộc họp báo hồi tháng 5 năm nay, sau hội nghị thượng đỉnh G7 ở Hiroshima.

Theo kế hoạch của EU, kim cương có thể được cấp giấy chứng nhận xuất xứ và sẽ được kiểm tra tại các trung tâm thương mại như Antwerp ở Bỉ.

Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành đã cảnh báo rằng trung tâm kinh doanh kim cương Antwerp của Bỉ, nơi 90% kim cương của thế giới đi qua, sẽ có nguy cơ mất đi vị thế của mình nếu nước này ban hành lệnh cấm hoàn toàn đối với việc nhập khẩu kim cương từ Nga.

Theo Thủ tướng Bỉ, lệnh cấm bán buôn cũng sẽ tạo ra sơ hở để lách biện pháp này và kim cương của Nga có thể đến được thị trường phương Tây thông qua các nước thứ ba.

Bỉ đã đưa ra đề xuất riêng của mình, đó là một hệ thống theo dõi kim cương, nơi Antwerp sẽ hoạt động như một trung tâm phân loại. Theo ông De Croo, chi tiết của cơ chế này vẫn chưa rõ ràng, nhưng hệ thống này sẽ cho phép G7 và EU theo dõi không chỉ nhập khẩu bán buôn mà cả doanh số bán lẻ, được coi là một cách chắc chắn hơn để giải phóng họ khoỉ thị trường kim cương Nga.

“Điều bạn muốn là cắt đứt hoàn toàn sự thống trị của Nga khỏi thị trường bán lẻ của chúng tôi. Cách tốt nhất để làm điều đó là sử dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc đầy đủ để loại trừ kim cương Nga khỏi tất cả các thị trường.

Việc truy xuất nguồn gốc đầy đủ và lệnh cấm hoàn toàn trên thị trường bán lẻ là cách duy nhất để đảm bảo rằng Nga sẽ không tài trợ cho hoạt động quân sự ở Ukraine bằng những viên kim cương đó nữa”, ông De Croo phát biểu tại cuộc họp báo chung với Tổng thống Ukraine Vladimir Zelensky.

Theo nhà lãnh đạo Bỉ, những người chịu trách nhiệm thực hiện lệnh cấm “đang tiến rất gần đến việc hoàn thiện một hệ thống truy xuất nguồn gốc đầy đủ như vậy”. Ông hy vọng quy định này sẽ có hiệu lực vào ngày 1/1/2024.

Nhập khẩu kim cương Nga của Bỉ đã biến động mạnh mẽ trong một năm rưỡi qua. Theo thống kê từ ngân hàng quốc gia Bỉ, trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 8/2022, nước này đã nhập khẩu lượng đá quý trị giá 1,2 tỷ euro (1,27 tỷ USD) từ Nga, thấp hơn nhiều so với 1,8 tỷ euro vào năm 2021.

Tuy nhiên, trong khi nhập khẩu vào tháng 6 rất cao ở mức 393,8 triệu euro, vào tháng 8, họ giảm xuống chỉ còn 35,9 triệu euro, giảm 83% so với cùng kỳ năm ngoái.

Vào tháng 1 năm nay, Bỉ đã nhập khẩu kim cương thô của Nga trị giá 132 triệu euro, cao hơn mức 97 triệu euro vào tháng 1/2022. Vào tháng 2, giá trị nhập khẩu lại giảm xuống còn 61 triệu euro.

Trước đó, các chuyên gia trong ngành cảnh báo Bỉ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi những hạn chế đối với kim cương của Nga.

“Bỉ sẽ chịu tổn thất lớn từ lệnh cấm với kim cương Nga. Trung tâm Kim cương thế giới Antwerp có doanh thu 47 tỷ euro (50,3 tỷ USD) mỗi năm, trong đó  40% kim cương giao dịch tại đây có xuất xứ từ Nga”, một quan chức Bỉ giấu tên nói với hãng tin RIA Novosti.

Giáo sư Koen Vandenbempt, nhà kinh tế học tại Đại học Antwerp, cũng cảnh báo rằng quy trình truy xuất nguồn gốc kim cương có thể phản tác dụng.

“Có lẽ kim cương sẽ không đi qua Antwerp nữa. Hoạt động thương mại lớn này sẽ di chuyển đến Dubai và từ Dubai đến Ấn Độ hoặc trực tiếp tới Ấn Độ - điển hình là những quốc gia sẽ không và có thể sẽ không bao giờ áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với Nga”, ông nói với AFP.

Xem thêm >> Kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc giảm trong tháng 9, Nga là điểm sáng hiếm hoi