Tạo môi trường đầu tư thuận lợi
Tại tờ trình dự án Luật Đầu tư kinh doanh, việc thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư được Bộ Tài chính đề xuất đơn giản hóa theo hướng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Theo đó, bộ này đề xuất chỉ quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ và chủ tịch UBND cấp tỉnh, phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ để đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục.
Cụ thể, Quốc hội chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án có yêu cầu áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết định. Các dự án còn lại thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội sẽ phân quyền cho Thủ tướng như: dự án đầu tư có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất rừng đặc dụng, rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay và rừng phòng hộ chắn sóng, lấn biển từ 500ha trở lên; dự án đầu tư có kinh doanh đặt cược, ca-si-nô (casino)...
Cùng với đó, UBND cấp tỉnh sẽ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với: dự án đầu tư thực hiện tại đảo và xã, phường, thị trấn biên giới; xã, phường, thị trấn ven biển; khu vực khác có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh; dự án có quy mô lớn quan trọng trong lĩnh vực cảng biển, sân bay, khu công nghiệp...
Trao đổi với VietnamFinance, luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng chính sách đề xuất về việc chuyển giao phần lớn thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ Quốc hội xuống Thủ tướng rồi tiếp tục phân quyền cho UBND tỉnh với một số loại dự án cụ thể là bước thể chế hóa xu hướng phân cấp, phân quyền đang được chỉ đạo trên phạm vi quốc gia.
Việc thu hẹp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội và chuyển giao cho Thủ tướng, thậm chí phân quyền tiếp cho UBND cấp tỉnh, về bản chất là rút ngắn một tầng quyết định quan trọng trong quy trình chuẩn bị dự án. Đối với nhà đầu tư và nhất là trong các lĩnh vực đòi hỏi tiến độ và quy mô vốn lớn như bất động sản, hạ tầng, điều này có ba tác động thuận lợi rõ rệt.
Thứ nhất là rút ngắn thời gian và giảm chi phí thủ tục. Hiện nay, những dự án thuộc thẩm quyền Quốc hội thường phải chờ qua kỳ họp, lấy ý kiến Ủy ban của Quốc hội, dẫn đến thời gian thẩm định kéo dài. Khi thẩm quyền được giao cho cơ quan hành pháp hoặc chính quyền địa phương, quyết định có thể được ban hành liên tục, không phụ thuộc kỳ họp, giúp nhà đầu tư nhanh chóng hoàn tất bước “chủ trương” để chuyển sang các bước tiếp theo.
Thứ hai là tăng tính linh hoạt và phù hợp thực tiễn địa phương. UBND cấp tỉnh nắm rõ quỹ đất, hiện trạng hạ tầng, nhu cầu phát triển và đặc thù môi trường – xã hội tại địa bàn. Do đó, khi có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, hồ sơ dự án bất động sản hoặc hạ tầng sẽ được thẩm định trên cơ sở dữ liệu, quy hoạch cụ thể của địa phương, hạn chế tình trạng phải điều chỉnh nhiều lần do thông tin cập nhật chậm từ trung ương.
Thứ ba là nâng cao tính dự đoán và minh bạch. Nếu Luật Đầu tư (thay thế) quy định rõ tiêu chí, điều kiện phân cấp, nhà đầu tư sẽ dễ dự đoán dự án của mình thuộc thẩm quyền nào, chuẩn bị hồ sơ tương ứng, giảm rủi ro pháp lý khi dự án bị “treo” do chồng chéo thẩm quyền. Với các dự án hạ tầng và bất động sản, sự minh bạch và ổn định của quy trình cấp chủ trương đầu tư là yếu tố quyết định cho việc huy động vốn và cam kết của đối tác.
“Lợi ích này chỉ thực sự phát huy nếu song song với phân quyền là cơ chế kiểm soát, tiêu chí rõ ràng, trách nhiệm giải trình và nâng cao năng lực thẩm định của cấp được giao quyền. Khi đó, nhà đầu tư không chỉ được giảm bớt thủ tục mà còn được bảo đảm về tính hợp pháp và ổn định của quyết định hành chính mà mình nhận” – luật sư Hà nói với VietnamFinance.
Lo ngại phát sinh rủi ro
Việc phân quyền cho địa phương trong các dự án quy mô lớn được xem là phù hợp với định hướng cải cách hiện nay, góp phần rút ngắn thủ tục và nâng cao tính chủ động. Tuy vậy, chuyên gia cho rằng, chính sách này vẫn có nguy cơ xảy ra rủi ro.
Theo luật sư Hà, việc phân quyền cho UBND cấp tỉnh đối với các dự án quy mô lớn và quan trọng về nguyên tắc là một xu thế hợp lý, phản ánh tinh thần “quyền hạn đi đôi với trách nhiệm” và phù hợp với chủ trương cải cách, phân cấp của Đảng và Nhà nước.
Tuy nhiên, xét dưới góc độ pháp lý về quản trị rủi ro, các lĩnh vực này đều liên quan tới tài nguyên quốc gia, an ninh – quốc phòng, trật tự xã hội và môi trường; tác động không chỉ gói gọn trong phạm vi một địa phương mà lan tỏa tới vùng, quốc gia. Do đó, việc trao thẩm quyền xuống cấp tỉnh đồng nghĩa với việc chuyển giao trách nhiệm rất lớn, trong khi năng lực chuyên môn, công cụ giám sát, cơ chế kiểm soát quyền lực ở cấp địa phương chưa đồng đều.
Từ thực tế đó, có thể nhận diện một số rủi ro lớn khi phân quyền về địa phương. Rủi ro thứ nhất là thiếu thống nhất về tiêu chuẩn thẩm định và điều kiện phê duyệt. Nếu mỗi tỉnh tự đặt ra cách hiểu và áp dụng tiêu chí khác nhau, có thể dẫn tới địa phương hóa chính sách, chênh lệch chất lượng quản lý, phá vỡ tính đồng bộ trong điều hành vĩ mô.
Rủi ro thứ hai là xung đột lợi ích và nguy cơ lạm quyền. Cảng biển, sân bay, khu công nghiệp... là các lĩnh vực có dòng vốn rất lớn, dễ phát sinh vận động hành lang, “chạy dự án” nếu không có cơ chế công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình chặt chẽ.
Rủi ro thứ ba là giám sát sau cấp phép. Các dự án lớn và quan trọng đòi hỏi sự phối hợp liên ngành, nếu chỉ giao cho một cấp chính quyền địa phương mà thiếu sự hỗ trợ, kiểm tra từ trung ương thì việc giám sát sẽ khó đầy đủ.
Do đó, theo vị luật sư, song song với phân quyền, luật cần thiết lập một “hệ sinh thái pháp lý” để kiểm soát rủi ro: tiêu chí pháp lý cụ thể, định nghĩa rõ dự án “nhạy cảm” và quy trình thẩm định liên ngành bắt buộc; cơ chế báo cáo định kỳ và chia sẻ dữ liệu giữa trung ương – địa phương; thanh tra, kiểm tra chuyên đề và chế tài thu hồi/quyết định lại nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng.
Đồng thời, phải nâng cao năng lực cho chính quyền cấp tỉnh, từ đội ngũ cán bộ chuyên môn, hệ thống công nghệ quản lý, đến chuẩn hóa mẫu hồ sơ và quy trình để họ có thể thực hiện thẩm quyền mới một cách khách quan, minh bạch.
“Chỉ khi gắn phân quyền với khung pháp lý kiểm soát, nâng cao năng lực quản trị địa phương và minh bạch hóa toàn bộ quy trình, việc trao quyền cho UBND cấp tỉnh trong các dự án lớn, quan trọng mới vừa phát huy được lợi ích cải cách thủ tục cho nhà đầu tư, vừa bảo đảm lợi ích công cộng, môi trường trên phạm vi quốc gia” – luật sư Hà nhấn mạnh.
Cần nhiều giải pháp đồng bộ
Để việc phân cấp, phân quyền trong chấp thuận chủ trương đầu tư phát huy hiệu quả, không chỉ cần trao quyền mà cơ chế giám sát đi kèm cũng cần đảm bảo tính minh bạch.
Theo luật sư Nguyễn Thanh Hà, chủ trương phân cấp, phân quyền trong chấp thuận chủ trương đầu tư là cần thiết, nhưng hiệu quả và sự công bằng của nó phụ thuộc hoàn toàn vào cách thức thiết kế cơ chế minh bạch, công khai và kiểm soát quyền lực. Nếu không có khung pháp lý đầy đủ, việc phân quyền có thể dẫn tới tình trạng “mạnh ai nấy làm”, rủi ro xin – cho, hoặc cạnh tranh không lành mạnh giữa các địa phương, cuối cùng làm giảm niềm tin của nhà đầu tư.
Đầu tiên, cần luật hóa các tiêu chí, điều kiện và quy trình phân cấp một cách cụ thể và công khai. Luật phải định nghĩa rõ các loại dự án nhạy cảm, các ngưỡng về diện tích đất rừng, đất lúa, vùng biển, vốn đầu tư, tác động môi trường – xã hội… để không còn “vùng xám” trong việc xác định thẩm quyền. Nhà đầu tư sẽ biết dự án của mình thuộc thẩm quyền nào, chuẩn bị hồ sơ theo đúng chuẩn mực, giảm rủi ro pháp lý và tránh phải “xin” thêm cơ chế đặc thù.
Tiếp theo, phải thiết lập một hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về đầu tư. Toàn bộ quá trình tiếp nhận, thẩm định, quyết định chủ trương, phê duyệt đánh giá tác động môi trường, ý kiến của các cơ quan liên ngành… phải được cập nhật trực tuyến, công khai để các bên có thể theo dõi. Mô hình này giống như “cổng một cửa điện tử” nhưng mở rộng hơn, giúp nhà đầu tư theo dõi tiến độ, đồng thời cho phép cơ quan trung ương và công chúng giám sát hoạt động của địa phương. Đây là công cụ hữu hiệu để phòng ngừa tham nhũng và nâng cao trách nhiệm giải trình.
Song song với đó, phải thiết kế cơ chế hậu kiểm và thanh tra chuyên đề ở cấp trung ương. UBND cấp tỉnh được quyền cấp chủ trương đầu tư nhưng phải định kỳ báo cáo lên Chính phủ và các bộ chuyên ngành; cơ quan trung ương có quyền kiểm tra đột xuất, yêu cầu điều chỉnh, thậm chí thu hồi quyết định nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng.
Đặc biệt đối với các dự án có tác động lớn đến môi trường, đất đai, an sinh xã hội, nên có quy trình thẩm định liên ngành bắt buộc (ví dụ Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường…) trước khi địa phương ra quyết định. Cơ chế này vừa bảo đảm tính chủ động cho địa phương, vừa duy trì được sự kiểm soát thống nhất của Nhà nước.
Ngoài ra, cần chuẩn hóa và nâng cao năng lực của cơ quan địa phương. Phân quyền chỉ minh bạch và công bằng khi đội ngũ cán bộ thẩm định có trình độ chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và được kiểm soát xung đột lợi ích. Do đó, nên có chương trình đào tạo, cấp chứng chỉ cho cán bộ thẩm định dự án lớn, quy định luân chuyển định kỳ vị trí nhạy cảm, đồng thời áp dụng công nghệ quản lý hồ sơ để giảm can thiệp cá nhân.
Cuối cùng, nên mở rộng sự tham gia giám sát của cộng đồng và các tổ chức xã hội. Với các dự án quy mô lớn, nhạy cảm, nên bắt buộc lấy ý kiến cộng đồng, hiệp hội ngành nghề, công bố báo cáo đánh giá tác động môi trường – xã hội, mở kênh phản hồi công khai. Đây là “lớp” kiểm soát xã hội bổ sung bên cạnh kiểm soát hành chính, góp phần bảo đảm rằng quá trình phân quyền không đồng nghĩa với “buông lỏng quản lý”.
Phân cấp thẩm quyền trong chấp thuận chủ trương đầu tư được đánh giá là giải pháp hợp lý, nhưng để đi vào thực chất sẽ cần một khuôn khổ pháp lý chặt chẽ và công cụ giám sát đủ mạnh. Khi vừa bảo đảm quyền chủ động cho địa phương, vừa duy trì sự kiểm soát thống nhất, chính sách mới có thể phát huy hiệu quả, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư và góp phần thúc đẩy phát triển bền vững.
Tags:
(VNF) - Ngày 18/10/2025 – hệ sinh thái đầu tư SGO Group đã khởi công dự án khu nhà ở thấp tầng Đồng Cá - SGO La Porta Phúc Thọ, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình mở rộng phát triển về phía tây Thủ đô.
(VNF) - Sự "đổ bộ" của các "đại gia" vào thị trường tỉnh lẻ không chỉ thay đổi diện mạo đô thị mà còn làm biến đổi cấu trúc thị trường, buộc các doanh nghiệp nhỏ, địa phương phải xoay xở, đua tranh để tồn tại.
(VNF) - Tây Ninh vừa công bố danh mục các dự án được xác định để đầu tư xây dựng NƠXH, với 7 dự án, cung cấp khoảng 24.400 căn hộ trong thời gian tới.
(VNF) - Theo báo cáo mới nhất của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), quý III/2025 tiếp tục ghi nhận xu hướng tăng giá căn hộ trên diện rộng, đặc biệt tại Hà Nội và Đà Nẵng. Trong khi đó, tình trạng lệch pha cung - cầu vẫn chưa được cải thiện, khiến mặt bằng giá chung cư neo cao.
(VNF) - TP.HCM yêu cầu SATRA hoặc tiếp tục dự án hoặc trả lại cho Nhà nước khu đất vàng 9.000m2 ngay giữa trung tâm thành phố (135 Nguyễn Huệ-39 Lê Lợi) nơi đặt Thương xá Tax trước đây.
(VNF) - Khánh Hòa chuẩn bị mở bán hơn 1.100 căn nhà ở xã hội đầu năm 2026; Hưng Yên đấu giá 53 suất đất, giá từ 11 triệu đồng/m²; Phát Đạt ra mắt Q1 Tower giữa trung tâm biển Quy Nhơn... là những tin tức đáng chú ý về bất động sản ngày 17/10.
(VNF) - Theo Phó chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng, thành phố phấn đấu thu từ đất bổ sung cho đầu tư phát triển khoảng 350 - 400 nghìn tỷ đồng giai đoạn 2026 - 2030.
(VNF) - Khi các chính sách chiết khấu, ưu đãi hay cam kết tiền thuê không còn tạo được đột biến về thanh khoản, thị trường bất động sản xuất hiện một chính sách mới: “giãn xây” - bán đất trước, xây dựng sau. Chính sách này được một số doanh nghiệp áp dụng nhằm tăng tính linh hoạt tài chính cho cả chủ đầu tư và khách hàng.
(VNF) - Đề xuất làm nhà ở thương mại giá phù hợp đang được kỳ vọng sẽ bổ sung nguồn cung, kéo giảm mặt bằng giá nhà. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng để chính sách này thực sự phát huy hiệu quả, cần làm rõ cách xác định “giá phù hợp”, tránh chồng chéo với nhà ở xã hội và rủi ro bị lợi dụng chính sách.
(VNF) - Tập đoàn T&T vừa đề xuất thực hiện dự án khu đô thị quy mô gần 237ha tại xã Hưng Nguyên và xã Lam Thành, tỉnh Nghệ An, với tổng mức đầu tư dự kiến hơn 33.700 tỷ đồng.
(VNF) - Liên danh Nam Mê Kông – MekongHomes là nhà đầu tư trúng thầu thực hiện dự án Khu đô thị Cát Khánh với tổng vốn đầu tư 1.996 tỷ đồng tại tỉnh Gia Lai.
(VNF) - Doanh nghiệp của tỷ phú Phạm Nhật Vượng trúng thầu dự án sân golf hơn 11.000 tỷ đồng; Đà Nẵng siết kiểm soát, yêu cầu báo cáo giao dịch bất động sản từ 400 triệu đồng; Hải Phòng công bố giá bán nhà ở xã hội Hồng An trung bình 18,6 triệu đồng/m² ... là những tin tức đáng chú ý về bất động sản ngày 16/10.
(VNF) - Tập đoàn Vingroup công bố kế hoạch sẽ phát triển nhà ở xã hội Happy Home tại Hưng Yên (5.500 căn), TP. HCM (31.500 – 33.500 căn) và Tây Ninh (2.300 căn).
(VNF) - Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định Cơ sở dữ liệu đất đai là một trong các cơ sở dữ liệu quốc gia. Do đó, cần phải xác định rõ mục tiêu, thu thập dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”.
(VNF) - Sở Xây dựng TP. Đà Nẵng đề nghị các đơn vị phải thực hiện báo cáo kịp thời cho Ngân hàng Nhà nước đối với giao dịch bất động sản giá trị từ 400 triệu đồng trở lên.
(VNF) - Bà Đặng Thị Kim Oanh, Chủ tịch, Tổng giám đốc Tập đoàn Kim Oanh kiến nghị cho phép tăng diện tích căn hộ nhà ở xã hội tối đa lên 90 – 100m² và chiếm 10 - 15% quỹ căn hộ của mỗi dự án.
(VNF) - Các dự án đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai vừa được công bố phần lớn những dự án có vị trí đắc địa, quy mô lớn, được triển khai với tiến độ tích cực.
(VNF) - Dòng vốn lớn từ các doanh nghiệp đổ vào BĐS đang tăng trưởng mạnh mẽ, phản ánh sức khỏe tài chính và kỳ vọng của nhà đầu tư
(VNF) - TP. Huế vừa thông báo tìm nhà đầu tư cho dự án sân gôn 9 lỗ tại phường Phong Phú, tổng vốn gần 217 tỷ đồng, với thời hạn hoạt động 50 năm. Dự án được đánh giá là “mảnh ghép vàng” trong chiến lược biến cố đô di sản thành trung tâm du lịch – nghỉ dưỡng cao cấp của miền Trung.
(VNF) - Nhà ở xã hội tại Bắc Ninh chào giá gần 19 triệu đồng/m2, Ninh Bình sắp đấu giá 42 lô đất, Vlasta - Thủy Nguyên ra mắt phân khu mới... là những tin tức nổi bật về thị trường bất động sản ngày 15/10.
(VNF) - HoREA (Hiệp hội Bất động sản TP. HCM) chỉ ra, điểm nghẽn lớn khiến nhiều dự án bị đình trệ là thời điểm tính giá đất cho các dự án BT.
(VNF) - Nguồn cung căn hộ tại Hà Nội tăng trưởng mạnh, song giá bán vẫn tiếp tục leo thang. Nếu trong quý II/2025, giá trung bình căn hộ chung cư ở mức gần 80 triệu đồng/m², thì sang quý III, con số này đã vượt ngưỡng 90 triệu đồng/m² - cao hơn cả TP.HCM.
(VNF) - Sở Xây dựng TP Hà Nội thông báo mở bán và cho thuê 480 căn hộ nhà ở xã hội tại dự án Khu nhà ở đô thị Kim Hoa (đợt 1) với giá bán từ 1,24 tỷ đồng/căn.
(VNF) - UBND tỉnh Nghệ An thông báo thu hồi hơn 9.000m² đất tại phường Cửa Lò được giao cho Công ty TNHH Đầu tư Thượng Hải - DN thành viên của Tập đoàn Cienco4, để thực hiện dự án Khu ẩm thực sinh thái Nghi Hải. Dự án được cấp phép từ năm 2016, song sau gần một thập kỷ vẫn chưa hoàn thành, rơi vào diện vi phạm pháp luật đất đai và chính thức bị thu hồi.
(VNF) - Siêu dự án Khu phức hợp Du lịch và đô thị nghỉ dưỡng Làng Vân 44.000 tỷ đồng đang được thi công khẩn trương, dự kiến sẽ hoàn thiện và đưa vào vận hành các cấu phần đầu tiên từ năm 2027.
(VNF) - Ngày 18/10/2025 – hệ sinh thái đầu tư SGO Group đã khởi công dự án khu nhà ở thấp tầng Đồng Cá - SGO La Porta Phúc Thọ, đánh dấu cột mốc quan trọng trong hành trình mở rộng phát triển về phía tây Thủ đô.
(VNF) - Dự án nhà ở xã hội Vĩnh Hưng của đại gia Đường "bia" đã khởi công vào cuối tháng 8/2025 và dự kiến hoàn thành vào quý IV/2026.
