Số nhân ngân sách cân đối là gì?

Số nhân ngân sách cân đối (balanced budget multiplier) là khái niệm dùng để chỉ trường hợp chính phủ tăng chi tiêu, sau đó tăng thuế một lượng đúng bằng mức tăng chi tiêu để đảm bảo cho ngân sách tiếp tục cân bằng (hoặc có mức thâm hụt, thặng dư như cũ).

Khi chính phủ làm như vậy, sản lượng tăng một lượng đúng bằng mức tăng chi tiêu. Nói cách khác là số nhân ngân sách cân đối bằng 1, nghĩa là: ΔY = ΔG, khi ΔG = ΔT

Nếu viết ΔY = αΔG, trong đó α là số nhân, chúng ta thấy ngay α = 1.

Nguyên nhân làm cho số nhân ngân sách cân đối bằng 1 là: khi chính phủ tăng chi tiêu, ngay lập tức tổng cầu (AD) tăng một lượng bằng ΔG và sản lượng cũng phải tăng tương ứng để đáp ứng mức tổng cầu cao hơn, còn khi chính phủ đánh thuế một lượng bằng ΔT, thì trong vòng đầu, tổng cầu chỉ giảm một lượng bằng cΔT. Sau khi quá trình điều chỉnh kết thúc và đạt tới trạng thái cân bằng mới, sản lượng sẽ tăng đúng một lượng bằng ΔG do tác động tổng hợp của số nhân chi tiêu và số nhân thuế.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)