Thặng dư tiêu dùng là gì?

Thặng dư của người tiêu dùng hay thặng dư tiêu dùng (consumers surplus) là khái niệm được sử dụng để chỉ phần diện tích bị giới hạn bởi đường cầu Marshall của một cá nhân, trục tung và hai mức giá giá khác nhau. Nó được tính bằng tiền, mặc dù ban đầu được Marshall biểu thị bằng mức thặng dư ích lợi.

Thặng dư của người tiêu dùng là hiệu số giữa phúc lợi mà người tiêu dùng thu được nếu mua một hàng hóa với giá nhất định và phần chi phí mà anh ta phải chịu. Nó được sử dụng rộng rãi trong phân tích chi phí - ích lợi và các lĩnh vực khác của kinh tế ứng dụng với tư cách một đại lượng gần đúng về những thay đổi trong phúc lợi, đặc biệt về mức biến thiên bù và biến thiên tương đương. Mức biến thiên bù là lượng thu nhập tối đa có thể lấy đi của người được lợi từ một sự thay đổi nhất định mà không làm cho anh ta phải chịu mức phúc lợi thấp hơn trước khi có sự thay đổi. Mức biến thiên bù cho người bị thiệt từ một sự thay đổi là số tiền tối thiểu mà anh ta cần nhận được sau sự thay đổi để không có mức sống thấp hơn trước khi có sự thay đổi.

Mức biến thiên tương đương là số tiền tối thiểu mà người được lợi từ một sự thay đổi nhất định sẵn sàng chấp nhận bị mất để bỏ qua sự thay đổi. Mức biến thiên tương đương cho người bị thiệt từ sự thay đổi nào đó là số tiền tối đa mà anh ta sẵn sàng trả để tránh sự thay đổi đó. 

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Khái niệm thặng dư của người tiêu dùng được phát triển vào năm 1844 để đo lường lợi ích xã hội của hàng hóa công cộng như quốc lộ, kênh rạch và cầu. Nó đã là một công cụ quan trọng trong lĩnh vực kinh tế phúc lợi và trong việc xây dựng chính sách thuế của chính phủ.

Thặng dư tiêu dùng dựa trên lý thuyết kinh tế của ích lợi biên, đó là sự hài lòng bổ sung mà người tiêu dùng có được từ một đơn vị hàng hóa hoặc dịch vụ tăng thêm. Tiện ích mà hàng hóa hoặc dịch vụ cung cấp thay đổi theo từng cá nhân  dựa trên sở thích cá nhân của riêng họ. Quy luật kinh tế cho rằng người tiêu dùng càng có nhiều một số hàng hóa nào đó thì anh ta càng ít sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho hàng hóa đó do ích lợi cận biên anh ta nhận được sẽ giảm dần.