Thất nghiệp do thiếu cầu là gì? Lý thuyết Keynes về thất nghiệp

Thất nghiệp do thiếu cầu là gì?

Thất nghiệp do thiếu cầu (demand-deficient unemployment) là tình hình trong đó tổng cầu (AD) quá thấp, vì vậy không đủ việc làm cho những người muốn làm việc tại mức lương thực tế hiện hành trên thị trường. Theo quan điểm cổ điển, tình trạng này chỉ xuất hiện khi giá cả tiền lương danh nghĩa cứng nhắc (W), do đó tiền lương thực tế (W/P) không thể giảm để loại trừ dạng thất nghiệp do thiếu cầu. Nhưng họ cho rằng dạng thất nghiệp này chỉ mang tính chất tạm thời, vì theo thời gian, tiền lương thực tế sẽ điều chỉnh để căn bằng thị trường lao động.

Tuy nhiên, Keynes và những người theo ông cho rằng việc cắt giảm tiền lương thực tế làm cho tổng cầu giảm. Sự suy giảm của tổng cầu đến lượt nó lại làm cho tình trạng thất nghiệp do thiếu cầu trở nên trầm tọng hơn. Như vậy trong lý thuyết của Keynes, cả tiền lương và việc làm đều do tổng cầu quyết định.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Lý thuyết Keynes về thất nghiệp

Một trong những đột phá của học thuyết Keynes đó là giải quyết tình trạng thất nghiệp. Kinh tế học cổ điển tập trung vào ý tưởng rằng thị trường ổn định khi có việc làm đầy đủ. Tuy nhiên, Keynes đã đưa ra giả thuyết rằng tiền lương và giá cả là linh hoạt, và Toàn dụng là trạng thái vừa khó đạt được và cũng không hẳn là hoàn toàn có lợi. Điều này có nghĩa là nền kinh tế luôn tìm cách cân bằng giữa mức tiền lương mà người lao động mong muốn và mức tiền lương mà doanh nghiệp sẵn sàng trả (mô hình cung cầu cơ bản).

Nếu như tỷ lệ thất nghiệp giảm thì sẽ có rất ít nhân sự tìm việc, do đó các doanh nghiệp càng khó khăn trong việc thuê thêm để mở rộng kinh doanh, sự khan hiếm về nhân công sẽ đẩy giá lao động lên cao. Tại điểm này, các doanh nghiệp không trả được mức lương mà công nhân đó đòi hỏi, do đó họ sẽ quyết định không tuyển thêm nữa. 

Tiền lương có thể được hiểu theo hai khía cạnh “thực tế” và “danh nghĩa”. Tiền lương thực tế có tính đến sự ảnh hưởng của lạm phát, trong khi đó tiền lương danh nghĩa không tính đến nhân tố này.

Đối với Keynes, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc đàm phán với công nhân để cắt giảm tiền lương thực tế và nó chỉ có thể xảy ra nếu có sự sụt giảm tiền lương trong toàn bộ nền kinh tế hay xuất hiện giảm phát khiến cho công nhân có thể sẽ chấp nhận việc cắt giảm tiền lương. Để tăng tỷ lệ việc làm, lương thực tế ( đã tính đến yếu tố lạm phát) phải giảm theo. Tuy nhiên điều này có thể dẫn đến một cuộc suy thoái nặng hơn, tâm lý hoảng loạn và sự sụt giảm trong tổng cầu. Thêm vào đó, Keynes cũng đã đưa ra giả thuyết rằng tiền lương và giá cả phản ứng chậm với các thay đổi trong cung và cầu. Một giải pháp được đưa ra đó là sự can thiệp trực tiếp của chính phủ.