Thế mắc kẹt của người Mỹ gốc Hoa trong căng thẳng Mỹ - Trung
Phương Vũ -
26/09/2018 13:41 (GMT+7)
Người gốc Hoa trở thành mục tiêu bị nghi ngờ là gián điệp, có thể đe dọa an ninh Mỹ khi quan hệ giữa hai nước ngày càng xấu đi.
Du khách Trung Quốc tại Mỹ. Ảnh: Reuters.
"Mỹ là nhà của tôi. Tôi đã sống ở Mỹ hơn 70 năm và làm việc cho chính phủ Mỹ trong 50 năm trước khi nghỉ hưu. Nhưng tôi bắt đầu cảm thấy không được hoan nghênh ở đây", Chi Wang, 86 tuổi, chủ tịch của Tổ chức Chính sách Mỹ - Trung có trụ sở tại Washington, nói về căng thẳng gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh vì cuộc chiến thương mại.
Wang cho biết ông buồn khi thấy gốc gác Trung Quốc khiến ông bị coi là "ít chất Mỹ hơn" hay ít đáng tin cậy hơn. "Người Mỹ gốc Hoa dễ bị tổn thương. Chúng tôi mắc kẹt ở giữa", Wang nói, theo SCMP.
Cả Mỹ và Trung Quốc đều không có dấu hiệu được hưởng lợi trong cuộc chiến thương mại. Trump ngày càng gay gắt với Bắc Kinh. Ông cáo buộc Trung Quốc can thiệp bầu cử và áp thuế với 200 tỷ USD hàng hóa từ tuần này, tức gần một nửa số hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong khi đó, Bắc Kinh coi cách tiếp cận của Trump là một phần trong chiến lược để ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Triệu Lạc Tế, Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc tại một cuộc họp ngày 29/8 đã kêu gọi người Hoa, kể cả công dân của các quốc gia khác, ủng hộ "lợi ích quốc gia lớn" của Bắc Kinh và "giấc mộng Trung Quốc" của ông Tập Cận Bình về sự phục hưng của dân tộc Trung Hoa.
Lời kêu gọi này đến vào thời điểm nhạy cảm. Một báo cáo lên quốc hội của Ủy ban đánh giá an ninh và kinh tế Mỹ - Trung tháng trước đã nhắc đến các hoạt động của đảng Cộng sản Trung Quốc để bí mật gây ảnh hưởng tại Mỹ.
Đây không phải là lần đầu tiên các nhà lập pháp Mỹ, Liên minh châu Âu và một số quốc gia khác như Australia và New Zealand, cáo buộc Trung Quốc tiến hành các chiến dịch để tác động đến giới chính trị, học giả, trung tâm nghiên cứu và truyền thông phương Tây.
Bộ Tư pháp Mỹ tuần trước yêu cầu hai đơn vị truyền thông nhà nước Trung Quốc là Xinhua và CGTN phải đăng ký làm đại diện nước ngoài theo FARA - đạo luật yêu cầu họ phải tiết lộ quan hệ với chính phủ và các thông tin về các hoạt động và tài chính liên quan.
Quốc hội Mỹ cũng chú ý đến vấn đề này. Hồi tháng ba, các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio và Tom Cotton cùng với một số thành viên hạ viện đã trình hai dự luật về chống tuyên truyền và các hoạt động gây ảnh hưởng khác của chính phủ nước ngoài.
"Mối quan hệ xấu đi là nguyên nhân khiến mọi người lo ngại. Cuộc chiến thương mại đã làm cho cuộc sống của người Mỹ gốc Hoa trở nên khó khăn hơn", Frank Wu, chủ tịch Ủy ban 100, một nhóm người Mỹ gốc Hoa có ảnh hưởng ở Mỹ, nói.
Wu cho biết người Mỹ gốc Hoa thường phải đối mặt với câu hỏi lặp đi lặp lại như "anh thật sự đến từ đâu" và luôn bị coi là người nước ngoài ở Mỹ.
"Với những người Mỹ gốc Hoa, mọi người muốn biết bạn đứng về phe nào", Wu nói. "Nếu bạn nói tôi là người Mỹ, mọi người sẽ không tin. Ngay cả khi bạn được sinh ra ở Mỹ, ngay cả khi gia đình bạn đã ở đây qua nhiều thế hệ, mọi người vẫn nghĩ rằng bạn là một điệp viên hoặc có ý đồ gì đó xấu.
"Làm thế nào chúng tôi biết trong tâm can anh thực sự là người Mỹ?. Trước những câu hỏi và nghi ngờ như vậy, người Mỹ gốc Hoa và họ ngày càng phải chứng minh bản thân", ông nói.
Yun Sun, chuyên gia Chương trình Đông Á tại Trung tâm Stimson ở Washington, nói rằng chính quyền Trump đã chú ý đến các hoạt động gây ảnh hưởng ở Mỹ của Trung Quốc.
"Mỹ dường như có chính sách hoài nghi tất cả người gốc Hoa, cho dù bạn là người Mỹ gốc Hoa, công dân Trung Quốc sống ở Mỹ hay sinh viên Trung Quốc", Sun nói.
Một cuộc thăm dò diễn ra vào tháng 5 và tháng 6 của Trung tâm nghiên cứu Pew chỉ ra rằng cứ 10 người Mỹ thì có dưới 4 người nhìn nhận Trung Quốc với ánh mặt thiện cảm.
"Chúng ta chắc chắn đang thấy mức độ xích mích chưa từng có trong quan hệ Mỹ - Trung. Chưa đến mức như cuộc đối đầu trên tất cả mặt trận như Mỹ và Liên Xô thời Chiến tranh Lạnh, nhưng tình hình chắc chắn đang phát triển theo hướng đó", bà nhận xét.
Nghi ngờ
Một nghiên cứu của Ủy ban 100 năm ngoái cho thấy rằng người gốc Á nói chung và người gốc Hoa nói riêng có nhiều khả năng bị buộc tội gián điệp kinh tế nhất ở Mỹ. Nghiên cứu đã xem xét 136 trường hợp liên quan đến 187 cá nhân từ năm 1997 đến năm 2015.
Từ năm 2009, tỷ lệ người Mỹ gốc Hoa bị buộc tội gián điệp kinh tế đã tăng gấp ba lần. Có những người bị kết án trong khi một số được chứng minh là không có sai phạm hoặc không có căn cứ để kết tội.
Trường hợp nổi bật nhất là nhà vật lý Wen Ho Lee, người Mỹ gốc Đài Loan, bị truy tố vào tháng 12/1999 với cáo buộc lấy cắp bí mật về kho vũ khí hạt nhân của Mỹ cho Trung Quốc. Tuy nhiên, Mỹ cuối cùng chỉ có thể kết tội Lee xử lý không đúng cách dữ liệu bị hạn chế, một trong số 59 tội danh ông này bị cáo buộc. Lee đã nhận tội đó.
Wen Ho Lee tại Mỹ vào tháng 9/2000. Ảnh: AFP.
Vài năm trước, nhà vật lý Xiaoxing Xi và nhà thủy văn học Sherry Chen Xiafen, cả hai đều là công dân Mỹ, cũng bị buộc tội là gián điệp Trung Quốc nhưng sau đó được chứng minh vô tội.
Khi quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ bước vào thời kỳ căng thẳng mới, ở Washington đang có nhiều lời kêu gọi Mỹ áp dụng cách tiếp cận gay gắt với nước này. Người gốc Hoa, đặc biệt là sinh viên và học giả, dễ trở thành mục tiêu bị chú ý và nghi ngờ.
Hồi tháng hai, Christopher Wray, giám đốc Cục điều tra liên bang, nói tại một phiên điều trần của Ủy ban tình báo Thượng viện rằng các hoạt động gián điệp của các học giả, nhà khoa học và sinh viên Trung Quốc là mối đe dọa tầm cỡ toàn xã hội và đòi hỏi phải có phản ứng mạnh mẽ.
Cuối tháng trước, Politico đưa tin Trump nói tại một sự kiện riêng rằng hầu hết sinh viên Trung Quốc tại các đại học Mỹ đều là gián điệp.
Robert Daly, giám đốc Viện Kissinger tại Trung Quốc và Mỹ của Trung tâm Wilson, bày tỏ sự cảm thông đối với các công dân Trung Quốc đang học tập và làm việc tại Mỹ. Nhưng ông nhấn mạnh đây là hậu quả từ chiến dịch gây ảnh hưởng của Trung Quốc.
"Trong khi một số cáo buộc bị thổi phồng hay thiếu dữ liệu, những gì chúng ta biết về các mục tiêu và phương pháp của đảng Cộng sản Trung Quốc khiến cảnh giác là điều cần thiết", ông nói.
Orville Schell, giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ - Trung tại Hiệp hội Châu Á ở New York, cho biết ông đang làm việc với một nhóm 20 chuyên gia về Trung Quốc ở Mỹ trong dự án nghiên cứu về các hoạt động gây ảnh hưởng của Trung Quốc.
"Tác động của các hoạt động này vào các trung tâm nghiên cứu Mỹ vẫn còn hạn chế, nhưng Trung Quốc ngày càng bơm nhiều tiền cho các đại học, trung tâm nghiên cứu và các tổ chức phi chính phủ, họ sẽ có nhiều ảnh hưởng hơn. Rõ ràng có một số can thiệp vào các vấn đề nội bộ của chúng ta", ông nói.
Daly đổ lỗi cho ông Tập và các quan chức Trung Quốc đã khiến người Mỹ gốc Hoa bị nghi ngờ khi thường xuyên kêu gọi tất cả người gốc gác Trung Quốc trên thế giới giúp "phục hưng dân tộc Trung Hoa".
"Không ngạc nhiên khi Bắc Kinh theo đuổi những mục tiêu này. Nỗ lực này không phải là mới, nhưng các chiến dịch hiện tại được tài trợ nhiều tiền hơn", Daly nói.
Nhấn mạnh rằng các chính sách và chương trình của Trung Quốc làm tăng lo ngại về an ninh, Daly nói: "Bắc Kinh sẽ phản ứng thế nào nếu Trump yêu cầu các sinh viên Mỹ tại Trung Quốc đóng góp cho chiến lược Ấn Độ Dương -Thái Bình Dương mở và tự do? Các tuyên bố của Bắc Kinh, một số chương trình công khai và bí mật của họ, đã dẫn tới cách nghĩ rằng các học giả Trung Quốc ở Mỹ có thể đe dọa an ninh".
Trong khi đó, nhiều học giả Trung Quốc cho rằng quan điểm "diều hâu" với Bắc Kinh trong quốc hội Mỹ và trong chính quyền Trump đã làm gia tăng tinh thần chống Trung Quốc trong công chúng.
Gal Luft, đồng giám đốc Viện Phân tích an ninh toàn cầu có trụ sở tại Washington, chỉ trích báo cáo quốc hội cho rằng Trung Quốc đang cố gắng thâm nhập vào các trung tâm nghiên cứu Mỹ.
"Họ đưa ra tuyên bố táo bạo nhưng không có chứng cứ", Luft nói. "Đây là một phần của chiến dịch gây hoang tưởng về ảnh hưởng của Trung Quốc, khi trên thực tế có rất ít bằng chứng để ủng hộ các lập luận đó".
Daly thì cho rằng Mỹ đủ sức đối phó với mối đe dọa từ Trung Quốc. "Miễn là các cộng đồng, thể chế và chính quyền địa phương của Mỹ được thông tin đầy đủ về các phương pháp của đảng Cộng sản Trung Quốc. Miễn là Mỹ giữ vững các giá trị cốt lõi về sự cởi mở, đa dạng và tự do ngôn luận, chúng ta không cần phải quá lo sợ các nỗ lực của Trung Quốc, dù những nỗ lực đó có được tài trợ nhiều tiền đến mức nào chăng nữa", ông nói.
(VNF) - Ngày càng nhiều người Trung Quốc nghỉ hưu chọn du lịch nước ngoài như một cách tận hưởng tuổi già, mở ra một thị trường tiềm năng cho ngành du lịch toàn cầu. Đông Nam Á, đặc biệt là Thái Lan và Việt Nam, đang trở thành điểm đến ưa thích của họ, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho ngành du lịch khu vực.
(VNF) - Thống đốc Gavin Newsom tuyên bố California sẽ tự tìm cách mở rộng thương mại và thuyết phục các đối tác quốc tế miễn áp thuế trả đũa lên bang này.
(VNF) - Quyết định phế truất Tổng thống Yoon Suk Yeol của Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính trường Hàn Quốc, mở ra nhiều câu hỏi về những ảnh hưởng chính trị và quốc tế tiếp theo.
(VNF) - Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang và cuộc đua công nghệ toàn cầu ngày càng khốc liệt, Tổng thống Donald Trump vừa ký sắc lệnh gia hạn thêm 75 ngày cho ByteDance – công ty mẹ của TikTok – để hoàn tất việc bán ứng dụng này tại Mỹ.
(VNF) - Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump tối 4/4, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định Việt Nam sẵn sàng trao đổi với phía Mỹ để đưa mức thuế nhập khẩu về 0% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, đồng thời đề nghị Mỹ áp dụng mức thuế tương tự đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
(VNF) - Ngày 4/4, Tổng thống Donald Trump đã chính thức giới thiệu chiếc "thẻ vàng" định cư đầu tiên của Mỹ, đánh dấu một bước ngoặt mới trong chính sách nhập cư của quốc gia này.
(VNF) - Trung Quốc ngày 4/4 đã công bố mức thuế 34% đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu từ Mỹ, làm leo thang cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Bộ Ngoại giao Việt Nam cho rằng quyết định áp thuế của Mỹ chưa phù hợp với thực tế hợp tác kinh tế - thương mại cùng có lợi giữa hai nước, không phản ánh đúng tinh thần quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện.
(VNF) - Thủ tướng Canada Mark Carney cho biết nước này sẽ áp thuế đối với các loại xe của Mỹ không tuân thủ thỏa thuận thương mại tự do lục địa để đáp trả thuế quan “vô lý” của nước này.
(VNF) - Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố các mức thuế quan mới, thị trường tài chính toàn cầu đã phản ứng mạnh mẽ, dẫn đến biến động đáng kể trong chứng khoán, tiền tệ, giá vàng, giá dầu, và cả hoạt động M&A.
(VNF) - Thuế quan "Ngày giải phóng" của Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể định hình lại ngành thời trang, vốn phụ thuộc rất nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là từ các nước châu Á. Các thương hiệu sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất tăng cao, đẩy gánh nặng lên người tiêu dùng, hình thành nên một môi trường đầy biến động trong thương mại quốc tế.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 3/4 đã ám chỉ rằng ông có thể cắt giảm thuế đối với hàng hóa Trung Quốc nếu Bắc Kinh cho phép ByteDance, chủ sở hữu TikTok của Trung Quốc, thoái vốn khỏi ứng dụng chia sẻ video cực kỳ phổ biến này để tránh lệnh cấm ở Mỹ.
(VNF) - Sau màn công bố thuế đối ứng gây bão của Tổng thống Mỹ Donald Trump, câu hỏi lớn nhất hiện tại là thuế đối ứng được tính dựa trên công thức nào.
(VNF) - Thị trường chứng khoán Phố Wall đã hứng chịu mức lỗ nặng nề khi cả 3 chỉ số chính ghi nhận mức giảm trong ngày lớn nhất kể từ năm 2020, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế quan sâu rộng trong 'Ngày giải phóng'.
(VNF) - Cuộc chiến thương mại đang leo thang trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald. Đây được xem là một thách thức đối với tất cả các nền kinh tế châu Á, cả lớn và nhỏ, trong thời đại mà khu vực đông dân nhất thế giới này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
(VNF) - Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cảnh báo các quốc gia chịu ảnh hưởng bởi mức thuế quan mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump "không nên trả đũa".
(VNF) - "Đợt áp thuế quan lớn nhất từ trước đến nay của Tổng thống Mỹ Donald Trump gửi đi một thông điệp rõ ràng tới các công ty Mỹ và nước ngoài: Kỷ nguyên toàn cầu hóa đã kết thúc", theo Wall Street Journal.
(VNF) - Mức thuế mới 46% của Mỹ đối với Việt Nam có thể sớm làm tăng chi phí cho các tập đoàn lớn trong lĩnh vực may mặc, đồ nội thất và đồ chơi, và một số tập đoàn trong số đó có thể tăng giá cho người tiêu dùng.
(VNF) - Các quốc gia Đông Nam Á, bị ảnh hưởng nặng nề bởi các mức thuế quan đối ứng quy mô lớn được chính quyền Trump công bố vào 2/4. Tuy nhiên, theo giới phân tích, có nhiều dấu hiệu cho thấy những con số về thuế quan đối ứng thực chất đã bị thổi phồng, hoặc thậm chí được tạo ra một cách tùy tiện.
(VNF) - Mỹ đã áp mức thuế quan lớn nhất từ trước đến nay đối với hầu hết các sản phẩm của Trung Quốc, nâng tổng mức thuế lên ít nhất 54%, một động thái có thể làm giảm mạnh lượng hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy bất ổn, mức thuế “Ngày giải phóng” mà Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố không chỉ đặt ra thách thức lớn với các đối tác thương mại mà còn có nguy cơ gây ra một cuộc chiến thuế quan diện rộng.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/4 đã ký một sắc lệnh hành pháp nhằm đóng lỗ hổng thương mại được sử dụng để vận chuyển các gói hàng giá trị thấp miễn thuế từ Trung Quốc, được gọi là "de minimis", theo Nhà Trắng.
(VNF) - Tổng thống Donald Trump đã công bố mức thuế ít nhất 10% đối với các quốc gia có hàng xuất khẩu sang Mỹ, ngoại trừ một quốc gia đáng chú ý: Nga.
(VNF) - Ngày càng nhiều người Trung Quốc nghỉ hưu chọn du lịch nước ngoài như một cách tận hưởng tuổi già, mở ra một thị trường tiềm năng cho ngành du lịch toàn cầu. Đông Nam Á, đặc biệt là Thái Lan và Việt Nam, đang trở thành điểm đến ưa thích của họ, tạo ra động lực tăng trưởng mới cho ngành du lịch khu vực.
(VNF) - Cùng với Ecopark, hai khu đô thị Vinhomes Ocean Park 2 và 3 không chỉ cải thiện hạ tầng và kinh tế mà còn góp phần nâng cao vị thế của huyện Văn Giang tại Hưng Yên.