Vận trù học là gì?

Vận trù học hay nghiên cứu tác nghiệp (operations research or operational research) là ngành khoa học nghiên cứu các vấn đề thực tiễn để xác định mức sử dụng tối ưu nguồn lực hiện có nhằm đạt được các mục tiêu định trước. Có nhiều phương pháp toán được phát triển để ứng dụng vào những vấn đề cụ thể mà ngành công nghiệp phải giải quyết, chẳng hạn quy hoạch tuyến tính, phân tích đường găng, lý thuyết quyết định, v, v….. Tất cả các phương pháp này đều góp phần tìm ra giải pháp tối ưu trong nhiều khả năng xử lý khác nhau. Vận trù học được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, marketing, phân phối, tài chính, quản lý hàng tồn kho v,v…

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Một số công cụ hữu ích dùng trong vận trù học là thống kê, tối ưu hóa, lý thuyết xác suất, lý thuyết hàng đợi (lý thuyết phục vụ đám đông), lý thuyết trò chơi, lý thuyết đồ thị, phân tích quyết định, mô hình toán học và mô phỏng. Bởi vì bản chất của những phương pháp này là tính toán và số hóa, vận trù học cũng liên hệ chặt chẽ với khoa học máy tính.

Các nhà nghiên cứu vận trù học phải đối mặt với vấn đề mới đó là trong những kỹ thuật trên thì kỹ thuật nào miêu tả sát nhất với bản chất của hệ thống, với mục tiêu nâng cấp cũng như bị hạn chế về thời gian và khả năng tính toán của các máy tính.

Nghiên cứu trong vận trù học và khoa học quản lý có thể phân loại thành ba lĩnh vực chính như sau:

• Nghiên cứu cơ sở hoặc nền tảng trong ba lĩnh vực của toán học: Xác suất, tối ưu hóa, và lý thuyết hệ động lực.
• Nghiên cứu mô hình trong việc thiết lập mô hình, phân tích chúng về mặt toán học, mã hóa chúng lên máy tính, giải chúng bằng các công cụ phần mềm, đánh giá hiệu quả thu được từ dữ liệu máy tính. Mức này cần chủ yếu nhờ máy tính và được định hướng chính bởi xác suất và kinh tế lượng.
• Nghiên cứu ứng dụng trong vận trù học, giống như trong các ngành kĩ thuật và kinh tế, sử dụng các mô hình thu được để áp dụng cho các vấn đề thực tế.