AI - ánh sáng thời đại mới: Cảnh báo những nhóm dễ tổn thương, bị 'bỏ lại phía sau'
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
Theo thống kê, Việt Nam hiện có khoảng 16 triệu người cao tuổi. Đây là một trong những nhóm dễ bị tổn thương nhất nếu thiếu cơ hội tiếp cận công bằng với công nghệ.
Lực lượng thanh niên từ 15 đến 24 tuổi đạt hơn 65 triệu người, song chỉ khoảng 12% đang tham gia vào các công việc liên quan đến công nghệ – con số phản ánh sự chênh lệch lớn giữa đào tạo và nhu cầu thực tế.
Đặc biệt, gần 50% lực lượng lao động hiện nay vẫn thuộc khu vực phi chính thức, không có hợp đồng lao động và chưa được bảo vệ bởi hệ thống an sinh phù hợp.
Tại Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề "Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của trí tuệ nhân tạo - Tác động và ứng phó chính sách", các chuyên gia cảnh báo: AI và công nghệ tuy mở ra cơ hội phát triển đột phá, nhưng nếu thiếu chính sách đồng bộ, sẽ làm gia tăng bất bình đẳng xã hội. Câu hỏi đặt ra: làm sao để công nghệ trở thành động lực cho phát triển, đồng thời đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau?
Công nghệ là "ánh sáng", con người là trung tâm
PGS.TS Trương Gia Bình, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FPT, ví công nghệ và trí tuệ nhân tạo như “nguồn sáng” của thế kỷ 21. Những quốc gia vươn lên mạnh mẽ đều là những quốc gia dám đi trước, dám lựa chọn con đường công nghệ, và có sự chuẩn bị nghiêm túc về thể chế, nhân lực cũng như sự can đảm để thay đổi.

Theo ông Bình, cũng như thời kỳ trước nếu thiếu điện thì đất nước chìm trong bóng tối, ngày nay thiếu công nghệ và AI đồng nghĩa với việc quốc gia thiếu đi ánh sáng phát triển. Việt Nam, với khát vọng vươn lên, hoàn toàn có thể làm được, nhưng điều kiện tiên quyết là phải bắt đầu ngay từ bây giờ, bằng những hành động cụ thể và quyết liệt.
Tuy nhiên, “Công nghệ không chờ đợi ai. Nếu chậm chân, chúng ta không chỉ bị bỏ lại phía sau, mà còn đánh mất lợi thế cạnh tranh trong tương lai”, ông Bình cảnh báo.
PGS.TS Đặng Hoài Bắc - Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông nhấn mạnh, yếu tố quyết định nhất vẫn là con người. Ông cho rằng, dữ liệu có thể trở thành tư liệu sản xuất mới, hạ tầng có thể hiện đại, chính sách có thể được ban hành, nhưng nếu thiếu con người phù hợp thì tất cả những trụ cột ấy đều khó phát huy hiệu quả. Việt Nam cần một chiến lược đầu tư toàn diện cho con người – không chỉ đào tạo kỹ năng chuyên môn, mà còn chú trọng năng lực tư duy phản biện, tinh thần chủ động và khả năng thích ứng.
Ông Bắc dẫn chứng: “Ở Mỹ, kỹ năng tư duy phản biện đã được đưa vào giáo dục phổ thông từ sớm, giúp hình thành một lực lượng lao động độc lập và sáng tạo điều mà Việt Nam cần nghiêm túc học hỏi”.
PGS.TS Bắc cũng lưu ý, phát triển con người không chỉ dừng ở tri thức, mà còn ở đạo đức và văn hóa nhân văn. Nếu bỏ qua yếu tố này, công nghệ có thể trở thành “con dao hai lưỡi”, tạo ra rủi ro về xã hội và đạo đức. Chúng ta cần thế hệ công dân vừa giỏi công nghệ, vừa có đạo đức và trách nhiệm xã hội.
An sinh xã hội và thu hẹp khoảng cách trong kỷ nguyên AI
Trong khi công nghệ và con người được xem là động lực, nhiều chuyên gia cảnh báo không thể bỏ qua mặt trái của quá trình chuyển đổi số.
GS.TS Giang Thanh Long, giảng viên Đại học Kinh tế Quốc dân chỉ ra rằng, Việt Nam hiện có khoảng 16 triệu người cao tuổi và gần 50% lực lượng lao động là lao động phi chính thức là những nhóm dễ tổn thương nhất trước làn sóng công nghệ và AI.

“Trong kỷ nguyên AI, phát triển công nghệ là cần thiết, nhưng song hành phải là chính sách an sinh xã hội toàn diện, công bằng và thích ứng,” ông Long nhấn mạnh.
Theo đó, nguy cơ “bong bóng kỳ vọng” hoàn toàn có thể xảy ra nếu xã hội đặt niềm tin quá mức vào công nghệ mà thiếu cơ sở thực tiễn, dẫn đến lãng phí nguồn lực. Không ít địa phương đã có xu hướng đầu tư theo phong trào, chạy theo công nghệ mới mà không tính đến nhu cầu thực tế, dễ tạo ra tình trạng dàn trải, kém hiệu quả.
Một nguy cơ khác được GS Long cảnh báo là bất bình đẳng công nghệ. Khi lợi ích chủ yếu rơi vào tay một nhóm nhỏ doanh nghiệp lớn, trong khi doanh nghiệp nhỏ, lao động phổ thông hay nhóm yếu thế lại đứng bên lề, xã hội sẽ đối diện với những khoảng cách mới khó san lấp.
“Nếu không có chính sách điều tiết phù hợp, bất bình đẳng xã hội sẽ gia tăng, trở thành rào cản lớn cho phát triển bền vững,” ông Long cảnh báo.
TS. Nguyễn Khánh Phương - Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế), nhấn mạnh lĩnh vực y tế đang phản ánh rõ nét nhất cả cơ hội và khoảng cách trong ứng dụng công nghệ. AI đã chứng minh hiệu quả vượt trội trong chẩn đoán hình ảnh, phân tích dữ liệu lớn và cá nhân hóa phác đồ điều trị. Tuy nhiên, sự chênh lệch vẫn còn rất lớn giữa thành thị và nông thôn. Người dân ở thành phố có thể tiếp cận dịch vụ y tế hiện đại, trong khi nhiều cơ sở tuyến huyện, xã vẫn thiếu hạ tầng công nghệ cơ bản, khó tích hợp hệ thống dữ liệu với bệnh viện tuyến trên.
Để khắc phục, bà Phương cho rằng Nhà nước cần đầu tư trọng điểm cho hạ tầng công nghệ ở vùng khó khăn, đồng thời đào tạo kỹ năng số cho cán bộ y tế và cộng đồng địa phương. Song song, hành lang pháp lý về chia sẻ dữ liệu y tế cũng cần sớm hoàn thiện để đảm bảo quyền lợi bệnh nhân và tránh tình trạng phân mảnh hệ thống.
PGS.TS Trương Gia Bình một lần nữa nhấn mạnh, “cơ hội lớn nhưng thách thức cũng rất lớn”. Cơ hội nằm ở việc nếu đi nhanh, Việt Nam có thể rút ngắn khoảng cách với các nước phát triển. Thách thức là nếu chậm trễ, nguy cơ tụt hậu sẽ nặng nề hơn.
Và để tận dụng cơ hội mà không ai bị bỏ lại phía sau, các chuyên gia đồng thuận: con người phải được đặt ở trung tâm, an sinh xã hội phải là lá chắn, và công nghệ chỉ thật sự có ý nghĩa khi đi cùng công bằng và trách nhiệm.
Ra luật và bộ quy tắc về AI: 'Tầm nhìn AI sẽ trở thành hạ tầng trí tuệ của quốc gia'
Sàn chứng khoán chuyên biệt cho khởi nghiệp và quỹ đầu tư mạo hiểm cho đổi mới sáng tạo
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
‘Tăng trưởng trên 10% cũng được nhưng đừng theo cách cũ’
(VNF) - Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, tăng trưởng 10% trở lên theo Nghị quyết của Quốc hội hay một con số khác cũng được nhưng cần phải thay đổi, đừng làm theo cách cũ.
Tăng trưởng 10%: Việt Nam cần hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có
(VNF) - Theo các chuyên gia, muốn đạt tăng trưởng 10%/năm, Việt Nam cần một hệ thống tín dụng tăng tốc chưa từng có, với quy mô tín dụng dự kiến tăng gấp đôi trong 5 năm.
'Vàng trong dân là 1 dạng dự trữ, tại sao lại coi là đầu cơ hay tiêu cực?'
(VNF) - Theo TS Lê Xuân Nghĩa, nói người dân tích trữ vàng gây hại cho nền kinh tế là thiếu cơ sở. Đồng thời, không thể yêu cầu người dân “đừng mua vàng” bằng những khẩu hiệu suông.
Doanh nghiệp nhà nước: ‘Chỉ cần dưới 100, quy mô tăng gấp 10 – 15 lần’
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XV: Tổng kết để mở đường
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
CIO EQuest: Tích hợp con người và văn hóa mới là chìa khóa M&A giáo dục
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
Xây trường học xanh giữa đô thị: Thách thức không chỉ là chi phí
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
Chuyên gia: 'Tăng trưởng phải dựa trên năng suất và đổi mới sáng tạo'
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
Trung tâm tài chính quốc tế: Bước tiến thúc đẩy tự do hóa tài chính?
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
Thương mại hóa tài sản trí tuệ: Để mỗi startup có thể thay đổi 1 ngành kinh doanh
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
Hưởng lợi từ EVFTA: 'Giai đoạn vàng' sẽ không kéo dài mãi
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
Nhà nước đặt hàng DN tư nhân: Cùng xây năng lực nội sinh cho nền kinh tế
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
Phát triển AI: 'Hành lang hẹp' giữa hỗn loạn và kiểm soát, tự do và sợ hãi
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
'Không đột phá thể chế, khó tăng trưởng theo chiều sâu'
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
'Không quốc gia phát triển nào mà không dựa trên sức mạnh của khu vực tư nhân'
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
'Tăng trưởng phải dựa trên hiệu quả, đổi mới sáng tạo'
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
Bảo vệ doanh nhân trước nguy cơ hình sự hoá quan hệ kinh tế
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
Nữ tỷ phú kể chuyện 'giải cứu' HoSE: Chi phí vài triệu USD, thông dòng vốn hàng tỷ USD
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
Ngô Bình An gương mặt trẻ từ Cà Mau gây chú ý trong lĩnh vực an ninh mạng Việt Nam
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
Công nghiệp ô tô - xe máy: Nhìn từ câu chuyện của VEAM
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
Đưa AI vào trường tiểu học: Táo bạo nhưng đúng cách để đi nhanh mà chắc
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
'Việt Nam phải đi nhanh, chọn đúng để không lỡ chuyến tàu bán dẫn'
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
'Đổi mới sáng tạo phải vượt khỏi phòng nghiên cứu, giải quyết bài toán lớn của nền kinh tế'
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
Ba trụ cột để doanh nghiệp Việt chinh phục chuỗi giá trị tỷ USD
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
Sàn chứng khoán chuyên biệt cho khởi nghiệp và quỹ đầu tư mạo hiểm cho đổi mới sáng tạo
(VNF) - Hướng tới xây dựng một cơ chế thị trường vốn dành riêng cho cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo, Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị để hình thành sàn giao dịch chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp - một bước đi được đánh giá là quan trọng nhằm hoàn thiện chu trình đầu tư mạo hiểm từ nguồn vốn đầu vào đến điểm thoái vốn (exit) cho nhà đầu tư.
'Đột nhập' cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng 11.000 tỷ đồng trước ngày thông xe
(VNF) - Dự án cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng có tổng mức đầu tư lên đến 11.029 tỷ đồng dự kiến sẽ chính thức thông tuyến vào ngày 19/12.


































































