- Đoàn giám sát của Quốc hội về việc “Thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016 - 2021” vừa kết thúc cuộc làm việc tại các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Kiên Giang, TP. HCM. Là thành viên tham gia ngay từ đầu của đoàn giám sát, ông có nhận xét gì về công tác lập kế hoạch, thẩm định, quyết định và phát huy hiệu quả dự án đầu tư công, sử dụng ngân sách công?
Ông Lê Thanh Vân: Báo cáo của tỉnh Bình Dương cho biết, nhu cầu đầu tư cả giai đoạn rất lớn, nhưng không cân đối đủ nguồn vốn. Tuy nhiên, phân tích của các thành viên đoàn giám sát cho thấy, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2016-2021 của Bình Dương cũng chỉ ở mức trung bình so với cả nước và còn có xu hướng giảm trong những năm gần đây, dẫn đến số chuyển nguồn lớn.
Điều này cho thấy bất cập của tình Bình Dương cũng là điển hình bất cập của nhiều địa phương trong cả nước đó là trong khi nhiều dự án, công trình không đủ nguồn lực để đầu tư, phải giãn, hoãn, thì vẫn còn một tỷ lệ lớn vốn đầu tư hằng năm đọng lại không thực hiện được. Ngoài ra, tỉnh Bình Dương có tới 55 dự án chậm tiến độ, 15 công trình, dự án phải tạm dừng sau khi được cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương. Đáng chú ý, có 225 lượt dự án được các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, mà có tới 109 lượt dự án phát hiện có sai phạm.
Tại TP. HCM, một số dự án thuộc diện quan trọng quốc gia chậm tiến độ, nhiều đợt điều chỉnh tổng mức đầu tư dẫn đến tăng mức đầu tư lên gấp nhiều lần, thực hiện chưa đúng quy định, gây bức xúc dư luận, ảnh hưởng đến uy tín phía Việt Nam trước nhà tài trợ, giảm hiệu quả nguốn vốn, gây lãng phí ngân sách nhà nước...
Trong đó có những dự án trọng điểm quốc gia như dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 1, tuyến Bến Thành - Suối Tiên (JICA) được coi là “siêu tốc nhưng siêu chậm”, qua 14 năm thực hiện vẫn tiếp tục xin lùi thời hạn hoàn thành, đội vốn quá lớn từ 7.387 tỷ đồng lên 43.757 tỷ đồng. Hay như dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2, Bến Thành - Tham Lương (ADB, KfW, EIB), được phê duyệt tháng 10/2020 song theo báo cáo của TP. HCM thì thời gian hoàn thành thi công đưa vào khai thác dự kiến phải đến năm 2030. Đây cũng tiếp tục là dự án đội vốn rất lớn, tổng mức đầu tư ban đầu là 26.116 nghìn tỷ đồng vào 2010, đến 2018 là 47.891,28 tỷ đồng.
Thực tế giám sát cho thấy, không riêng Bình Dương, TP. HCM mà nhiều địa phương còn tồn tại những bất cập trong công tác này, đó là chưa xác định rõ nguồn vốn và khả năng cân đối vốn. Một số đơn vị chưa lập, trình phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển ngành theo quy định để làm căn cứ thẩm định, phê duyệt các dự án;
còn tình trạng phê duyệt dự án đầu tư khi chủ trương đầu tư chưa được phê duyệt, chưa đủ thủ tục, không phù hợp với quy hoạch vùng, không phù hợp với kế hoạch đầu tư hoặc trùng lặp với dự án khác đã được phê duyệt; quyết định đầu tư chưa xác định rõ nguồn vốn, thời gian thực hiện dự án; xác định tổng mức đầu tư còn sai sót, thiếu chính xác, phải điều chỉnh nhiều lần với giá trị lớn. Tiến độ thực hiện một số dự án còn chậm so với kế hoạch ban đầu hoặc chậm được đưa vào sử dụng làm giảm hiệu quả nguồn vốn đầu tư.
- Qua khảo sát thực tế, ông có thể chỉ rõ do những nguyên nhân nào đáng quan tâm dẫn đến thực trạng trên?
Đầu tư công chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân do cách thức thực hiện của dự án công thường không có người có quyền quyết toàn bộ mà dính tới nhiều bộ phận, nhiều sở ngành. Mọi công việc không có tổng chỉ huy toàn quyền ra lệnh nên khâu nào cũng có thể chậm trễ. Và khi chậm trễ thì đổ trách nhiệm lẫn nhau.
Ví dụ nhiều dự án công ở TP. HCM bị “treo” như trung tâm triển lãm quy hoạch thành phố, sân vận động Phan Đình Phùng, dự án công viên Thủ Đức, công trình chống úng ngập mặn Cần Giờ … Khi xảy ra trậm trễ, công trình hoang tàn, không thấy cá nhân nào của TP. HCM đứng ra chịu trách nhiệm, sau đó thì thay đổi ban quản lý dự án mà dự án cung quy hoạch của TP. HCM là một ví dụ.
Còn ở tỉnh Bình Dương, nhiều dự án đầu tư công đã hoàn thành nhưng không vận hành để hoang hóa như dự án bệnh viện tâm thần Bình Dương. Ở Đồng Nai, có dự án trung tâm công nghệ cao sinh học được đầu tư rất bài bản nhưng hầu như không hoạt động.
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng dự án công không phát huy hiệu quả là chất lượng triển khai, thực thi các thể chế quản lý đầu tư công còn hạn chế, bấp cập, thể hiện ở đủ các khía cạnh, ví dụ hồ sơ quản lý chất lượng công trình còn thiếu sót, công tác giám sát thi công không chặt chẽ, chủ đầu tư không thực hiện chế độ báo cáo giám sát đầu tư, có hiện tượng nể nang giữa chủ đầu tư và nhà thầu...
- Ông đã nhiều lần cảnh báo về công tác đầu tư công kém hiệu quả kéo dài trong nhiều năm sẽ khiến hiệu quả đầu tư xã hội bị hạn chế, như tăng sức ép lạm phát, mất cân đối ngành, thâm hụt ngân sách, nợ công quốc gia, thậm chí gây ra hiệu ứng lấn át đầu tư khu vực tư nhân. Vậy giải pháp nào nhằm nâng cao hiệu quả, giảm thất thoát, lãng phí đầu tư công?
Phải xử lý nghiêm minh và quyết liệt hơn. Nếu đơn vị nào giải ngân chậm thì năm sau không cấp vốn. Nếu do giải phóng mặt bằng cần tìm nguyên nhân cụ thể và biện pháp xử lý phối hợp chặt chẽ. Nếu do nhà thầu kém năng lực thì phải phạt hợp đồng và kiên quyết có giải pháp khắc phục. Nếu do Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước nhũng nhiễu, chậm thanh quyết toán thì cũng cần phản ánh để xử lý.
Chính phủ nói quyết liệt, có chế tài xử lý với việc chậm trễ, lãng phí trong đầu tư công thì phải mạnh dạn xử lý những đơn vị, cá nhân sai phạm; phải cá thể hoá trách nhiệm đúng như kết luận số 34 của Bộ Chính trị đã nêu rõ: trách nhiệm của người đứng đầu chính là cơ sở, là căn cứ để xem xét xử lý những vụ việc làm kém hiệu quả các dự án. Đây là cách tiếp cận khoa học và đúng đắn. Nó đã loại bỏ được cách nghĩ, cách làm kiểu “cha chung không ai khóc” hay sai phạm của “tập thể”.
Chúng ta cần phát huy trí tuệ tập thể, nhưng đừng quên, từ lâu, Đảng và Nhà nước cũng đã nêu rõ “tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”. Vì thế, khi cấp dưới có sai phạm, cấp trên lại trốn tránh trách nhiệm và viện lý do của tập thể thì đó là điều khó có thể chấp nhận. Việc cá thể hoá trách nhiệm người đứng đầu là một bước tiến trên con đường phát huy năng lực thực sự của cán bộ. Trong quản lý dự án công, vốn đầu tư công, người đứng đầu phải có tư duy sáng tạo và dám chịu trách nhiệm. Nhiều quốc gia trên thế giới đã thực hiện việc này từ lâu, họ đã có những quy định rất rõ ràng và chặt chẽ. Vấn đề từ chức đã trở thành văn hoá, đạo đức. Ở ta, cũng rất nên làm như vậy!
Cũng cần nói thêm, việc thực thi hiệu quả, hay nói đúng hơn là việc thực hiện từ chính sách pháp luật tới cuộc sống là một quá trình dài. Nếu chính sách pháp luật đã lỗi thời, có những điểm không còn phù hợp thì cũng cần khảo sát thực tế, tập hợp ý kiến góp ý và sửa đổi.
Bởi vậy chuyên đề giám sát “Việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí” được Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội và cử tri rất quan tâm. Trong đó, lĩnh vực giám sát các dự án đầu tư công, sử dụng nguồn vốn được coi trọng. Các địa phương là nơi trực tiếp áp dụng, tổ chức thi hành pháp luật và cũng là nơi kiểm chứng độ phù hợp của chính sách, pháp luật. Các đề xuất, kiến nghị của các thành viên đoàn giám sát và địa phương sẽ là cơ sở quan trọng để đoàn giám sát nghiên cứu, đánh giá một cách toàn diện, khách quan đề xuất với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ tiếp tục ban hành các cơ chế, chính sách pháp luật nâng cao hiệu quả công tác thực hiện chính sách về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí nói chung và Luật Đầu tư công nói riêng.
Tags:
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Kỳ họp thứ 10 - kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV chính thức được khai mạc từ cuối tháng 10. Đây là kỳ họp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, vừa là bước tổng kết một nhiệm kỳ nhiều đổi mới, dân chủ, trách nhiệm và hiệu quả, vừa là sự chuẩn bị cho chặng đường của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI với yêu cầu toàn diện và sâu sắc hơn.
(VNF) - Quá trình M&A trong lĩnh vực giáo dục không chỉ là vấn đề tài chính mà còn đòi hỏi sự nhạy bén trong quản trị văn hóa và vận hành. Đây là bài học mà ông Punendu Sharma, Giám đốc đầu tư (CIO) của EQuest Education Group, rút ra sau nhiều năm tham gia các thương vụ M&A tại Việt Nam.
(VNF) - Quỹ đất xanh tại các thành phố lớn đang dần thu hẹp, đặt ra thách thức với các cơ sở giáo dục trong việc xây dựng môi trường học tập lành mạnh. Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance đã có cuộc trò chuyện với bà Lê Nguyễn Trung Nguyên – Tổng giám đốc Hệ thống Giáo dục Victoria School về cách tiếp cận mô hình xanh, các cân nhắc về chi phí và vận hành, cũng như những khó khăn thực tế khi áp dụng tại môi trường đô thị Việt Nam.
(VNF) - Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV đặt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 10%/năm giai đoạn 2026–2030 – một tham vọng rất lớn trong bối cảnh mô hình tăng trưởng dựa vào lao động giá rẻ và FDI đã cạn dư địa. Các chuyên gia nhấn mạnh, muốn đạt được mục tiêu này, Việt Nam phải chuyển sang tăng trưởng dựa trên việc tăng năng suất và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - TS Nguyễn Minh Cường cho rằng khi bàn về việc xây dựng trung tâm tài chính, cần đặt vấn đề trong bối cảnh: Liệu đây có phải là bước phát triển tiếp theo sau giai đoạn tự do hóa thương mại? Trung tâm tài chính có thể trở thành xuất phát điểm và động lực để thúc đẩy quá trình tự do hóa tài chính hay không?
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng, nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Ngô Bình An, sinh năm 2009 tại Cà Mau, hiện là một trong những gương mặt trẻ được quan tâm trong lĩnh vực an ninh mạng tại Việt Nam.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một siêu đô thị biển quy mô 20 – 25 triệu dân vào năm 2050. Siêu đô thị này có thể đóng góp GDP vùng từ 700 đến 1.000 tỷ USD, trở thành "cực tăng trưởng thế kỷ" mới của châu Á, đủ sức tương tác với các trung tâm hàng đầu như Singapore, Seoul hay Tokyo.
(VNF) - Gần 3ha đất nông nghiệp của Tân Á Đại Thành ở quận Hoàng Mai cũ (Hà Nội) được chuyển đổi mục đích sử dụng để thực hiện tổ hợp nhà ở, văn phòng.
