Dịch chuyển là gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến đường cung và đường cầu

Dịch chuyển là gì?

Dịch chuyển (shift in) là sự di chuyển của cả một đường (chứ không phải của một điểm trên một đường) về phía trái hoặc phải do có sự thay đổi của các yếu tố ngoài giá cả. Đường cung và đường cầu luôn luôn được vẽ trên cơ sở giả định những cái khác không thay đổi (ceteris paribus), nghĩa là tất cả các yếu tố khác có thể ảnh hưởng tới mức cung và mức cầu được coi là vẫn như cũ. Khi nới lỏng giả định này và cho các yếu tố khác thay đổi, đường cung và đường cầu sẽ dịch chuyển. Chẳng hạn, khi chi phí sản xuất giảm, đường cung dịch chuyển về bên phải và điều này hàm ý lượng cung tăng lên tại mọi mức giá hoặc giá của hàng hóa giảm nếu lượng cung như cũ.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Như đã nói ở trên, sự thay đổi trong các yếu tố liên quan đến giá sẽ dẫn đến sự dịch chuyển của đường cung và đường cầu. Cùng phân tích rõ ràng một vài yếu tố tiêu biểu dưới đây.

Các yếu tố làm ảnh hưởng đến đường cung (supply curve)

Trình độ công nghệ: khi có sự cải tiến về công nghệ, chi phí sản xuất giảm dẫn đến sự dịch chuyển sang phải của đường cung. 

Giá cả các yếu tố đầu vào tăng làm chi phí sản xuất tăng khiến đường cung dịch chuyển sang trái.

Giá cả của hàng hóa có liên quan: nếu hàng hóa B có liên quan mang tính cạnh tranh với hàng hóa A đang phân tích trong việc sử dụng nguồn lực đầu vào, khi giá của hàng B tăng dẫn đến nguồn cung hàng B cũng tăng khiến cho các nguồn lực đều dồn vào B làm giảm nguồn lực để sản xuất ra hàng A dẫn đến đường cung hàng A dịch sang trái.

Giá kỳ vọng: một hàng hóa được kỳ vọng sẽ tăng giá trong tương lai sẽ dẫn đến việc sản xuất chững lại làm nguồn cung dịch sang trái.

Chính sách của nhà nước: sự tăng thuế của nhà nước làm tăng chi phí sản xuất dẫn đến đường cung dịch sang trái.

Các yếu tố làm ảnh hưởng đến đường cầu (demand curve)

Thu nhập tăng dẫn đến chi tiêu nhiều hơn làm đường cầu dịch sang phải.

Giá cả hàng hóa liên quan: nếu hàng hóa B là hàng hóa thay thế của A là loại hàng chúng ta đang phân tích, giá hàng B giảm làm cho cầu hàng A giảm vì người mua đổ xô sang mua hàng B và ngược lại. còn nếu hàng hóa C là hàng hóa bổ sung của A, giá của C giảm làm cầu C cũng giảm theo dẫn đến sự dịch chuyển sang trái của đường cầu hàng A.

Giá kỳ vọng: nếu người tiêu dùng kỳ vọng giá sẽ tăng mạnh, họ sẽ tranh thủ đi mua luôn trong hiện tại làm đường cầu dịch sang phải.

Số lượng người mua tăng thì lương cầu cũng tăng làm đường cầu dịch sang phải.