Nhìn lại các đại án kinh tế: Công ty kiểm toán có vô can?
Việt Linh -
20/04/2024 14:49 (GMT+7)
Các sai phạm được đưa ra ánh sáng trong đại án Vạn Thịnh Phát, Tân Hoàng Minh, FLC... đều cho thấy những tồn tại trong vấn đề kiểm toán. Với những sai phạm tưởng chừng “con voi chui lọt lỗ kim”, theo chuyên gia, kiểm toán không thể vô can. Vừa qua, nhiều công ty, kiểm toán viên đã bị đình chỉ.
Nhóm lớn nhất toàn cầu cũng dính
Trong vụ Vạn Thịnh Phát, Hội đồng xét xử cấp sơ thẩm kiến nghị Cục 03 - Bộ Công an, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao trong quá trình điều tra giai đoạn 2 tiếp tục làm rõ vai trò, trách nhiệm của các công ty kiểm toán tại ngân hàng SCB, các kiểm toán viên có liên quan. Nếu đủ căn cứ, Hội đồng xét xử đề nghị xem xét xử lý đúng quy định. Đáng chú ý, hơn 10 năm qua, các công ty kiểm toán cho ngân hàng SCB đều là công ty lớn, thuộc nhóm Big4 (lớn nhất) toàn cầu: Ernst & Young (EY), Deloitte Việt Nam và KPMG.
Tại phiên tòa xét xử vụ án Vạn Thịnh Phát, HĐXX kiến nghị cơ quan tố tụng trong quá trình điều tra giai đoạn 2 của vụ án cần làm rõ vai trò, trách nhiệm của các công ty kiểm toán và kiểm toán viên liên quan tại ngân hàng SCB.
Trong thời gian kiểm toán cho ngân hàng SCB, các kiểm toán viên tại 3 công ty trên dường như không phát hiện điều gì bất thường. Các kỳ báo cáo phần lớn đều cho thấy “không thấy có vấn đề gì”, “phản ánh trung thực”, phù hợp với chuẩn mực kế toán... Chỉ tại báo cáo tài chính kiểm toán năm 2012 và báo cáo soát xét bán niên 2013, EY chỉ lưu ý một số vấn đề, trong đó có thanh khoản ngân hàng. Với báo cáo tài chính năm 2021, kiểm toán viên của KPMG Việt Nam chỉ lưu ý người đọc các thuyết minh liên quan phân loại nợ, dự phòng và khoản lãi dự thu thuộc đề án cơ cấu lại ngân hàng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2019-2020.
Trong vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra tại Tập đoàn Tân Hoàng Minh, cơ quan tố tụng cũng cáo buộc các công ty kiểm toán ban hành báo cáo kiểm toán với nội dung không đúng thực tế. Các công ty kiểm toán có liên quan: Kiểm toán Nam Việt - Chi nhánh phía Bắc, CPA Hà Nội.
Với vụ án cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết thao túng thị trường chứng khoán, nhóm công ty kiểm toán cũng bị xác định giúp sức “làm đẹp” báo cáo tài chính cho Công ty Faros, Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra (C01)- Bộ Công an đã làm rõ sai phạm của một số lãnh đạo, nhân viên thuộc Công ty TNHH Kiểm toán và Kế toán Hà Nội, Công ty TNHH Kiểm toán ASC (sau đổi tên thành Công ty TNHH Kiểm toán TTP). Đơn vị kiểm toán khai nhận cố tình làm sai vì hệ sinh thái FLC là khách hàng lớn.
Kết quả kiểm tra chất lượng dịch vụ kiểm toán năm 2023 của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xếp loại không đạt yêu cầu với Công ty TNHH Kiểm toán TTP (bị đình chỉ tư cách được chấp thuận kiểm toán năm 2023); không xem xét chấp thuận năm 2024 với công ty này và 6 kiểm toán viên có hồ sơ kiểm toán không đạt yêu cầu. Các công ty như: Kiểm toán và Tư vấn A&C, Kiểm toán Nhân Tâm Việt, Kiểm toán Chuẩn Việt, Kiểm toán Nam Việt, Kiểm toán RSM Việt Nam và Kiểm toán Moore AISC cũng có kiểm toán viên bị xem xét không được chấp thuận kiểm toán trong năm 2024.
Làm đẹp hồ sơ để giữ chân khách hàng?
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Thị trường tài chính (Trường đại học Kinh tế TP.HCM) cho rằng, trong vụ Vạn Thịnh Phát, Tân Hoàng Minh hay FLC, với những sai phạm tưởng chừng “con voi chui lọt lỗ kim”, kiểm toán không thể vô can. Kiểm toán làm việc trên hồ sơ, bằng chứng do doanh nghiệp cung cấp, nhưng bằng nghiệp vụ, kinh nghiệm, họ chắc chắn có thể phát hiện một số bất thường, chứng từ có rủi ro, nghi ngờ. Nhiệm vụ kiểm toán là thu thập, đánh giá, xác thực các bằng chứng, việc “bỏ lọt” bất thường gây thiệt hại lớn cho nhà đầu tư, Nhà nước.
Theo ông Huân, các công ty kiểm toán độc lập dễ vướng vào xung đột lợi ích, kiểm toán chặt thì mất khách, năm sau doanh nghiệp sẽ không ký hợp đồng. Ông Huân đặt vấn đề: “Qua các vụ việc xảy ra vừa qua, cần đặt trách nhiệm của công ty kiểm toán trước pháp luật ở mức cao hơn, xem xét xử lý nếu thiếu trách nhiệm gây hiệu quả nghiêm trọng. Cơ quan điều tra cần xem xét trách nhiệm của công ty kiểm toán tới đâu, liệu có liên đới. Như vụ án Vạn Thịnh Phát, Hội đồng xét xử kiến nghị cơ quan chức năng làm rõ trách nhiệm các công ty kiểm toán cho SCB hơn 10 năm”.
“Có thể bổ sung một quy định với hoạt động kiểm toán độc lập, như kiểm toán chéo, có đơn vị Nhà nước kiểm toán tiếp. Quy trình kiểm toán như với SCB, có sự tham gia của các công ty kiểm toán độc lập hàng đầu thế giới, thanh tra Ngân hàng Nhà nước,… khá chặt chẽ, nhưng vẫn phát sinh tiêu cực do vấn đề con người, tham ô, hối lộ”, ông Huân phân tích.
Theo Bộ Tài chính, đến ngày 29/2/2024, cả nước có 221 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ kiểm toán và 2.343 kiểm toán viên hành nghề. Năm 2023, Bộ Tài chính đã thực hiện xử phạt vi phạm hành chính đối với 21 doanh nghiệp kiểm toán và 3 kiểm toán viên hành nghề.
Trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về vấn đề kiểm toán có sai phạm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc từng cho biết, điều này liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm: Năng lực của cán bộ kiểm toán ở các công ty kiểm toán, tinh thần trách nhiệm của những cán bộ làm công tác kiểm toán trực tiếp, không loại trừ trường hợp cấu kết, cố tình vi phạm pháp luật để làm sai.
Lấy ví dụ về vụ SCB, Bộ trưởng cho biết, những công ty kiểm toán hàng đầu thế giới đều vi phạm. Cái này do kiểm toán viên, chứ không phải từ công tác quản lý. Ông Phớc khẳng định, thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục siết chặt hoạt động quản lý hoạt động của các công ty kiểm toán, xử lý nghiêm các sai phạm.
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, có tình trạng công ty kiểm toán chưa kiểm tra đầy đủ độ tin cậy của tài liệu, thông tin từ khách hàng cung cấp để làm bằng chứng kiểm toán. Một vài hồ sơ chưa xem xét đầy đủ rủi ro, gian lận trong việc ghi nhận doanh thu, chưa phù hợp với rủi ro thực tế của khách hàng. Các thủ tục kiểm toán được thiết kế chưa phù hợp với rủi ro được đánh giá…
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Việt Nam đang hoàn thiện thể chế để thúc đẩy thương mại hóa tài sản trí tuệ, coi tri thức và công nghệ là động lực tăng trưởng mới và bền vững. Để làm điều đó, việc tạo hành lang pháp lý rõ ràng sẽ mở 'đường băng' đưa kết quả nghiên cứu và sáng tạo từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thúc đẩy nền kinh tế tri thức.
(VNF) - Theo các chuyên gia, hiện tại là giai đoạn "vàng" để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA). Tuy nhiên, các quy định mới của EU về phát triển bền vững và bảo hộ thương mại đòi hỏi doanh nghiệp phải chủ động thích ứng, nếu không muốn bỏ lỡ lợi thế mà EVFTA mang lại.
(VNF) - Cơ chế Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn không chỉ mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam trong việc xây dựng xây dựng đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh mà còn mở ra cơ hội để nâng cao năng lực nội sinh cho nền kinh tế.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng, trí tuệ nhân tạo (AI) phải đi trong một “hành lang hẹp” giữa hỗn loạn và kiểm soát, giữa tự do và nỗi sợ hãi. Nhiệm vụ của chúng ta là định hướng bằng sự khôn ngoan và trách nhiệm. Một nhà nước mạnh phải bảo vệ những giá trị nhân văn, trong khi một xã hội cởi mở phải khuyến khích sáng tạo và đối thoại.
(VNF) - TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương
(CIEM) cho rằng, nếu không có đột phá mạnh mẽ về thể chế và nâng cao năng suất, chất lượng,
nền kinh tế Việt Nam sẽ khó thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng theo chiều rộng.
(VNF) - Bà Đào Thị Thu Thủy, Giám đốc chương trình MBA, Chánh văn phòng Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) khẳng định, khu vực kinh tế tư nhân đóng vai trò trung tâm trong hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số mà Việt Nam hướng tới trong những thập niên tới, nhờ vàosức mạnh của động lực nội sinh, tính linh hoạt cao, khả năng tạo việc làm lớn
và sức cạnh tranh ngày càng gia tăng.
(VNF) - TS. Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng ADB tại Việt Nam, cho rằng Việt Nam cần thay đổi mô hình tăng trưởng, bởi mô hình dựa nhiều vào mở rộng nguồn lực đã bộc lộ hạn chế. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, nền kinh tế cần chuyển dịch sang hướng chú trọng hiệu quả và đổi mới sáng tạo.
(VNF) - Trong bối cảnh pháp luật còn chồng chéo, việc phân định rủi ro kinh doanh
thông thường và hành vi vi phạm hình sự không hề dễ dàng. Điều này đặt ra yêu
cầu cấp thiết phải hoàn thiện thể chế để bảo vệ doanh nghiệp, doanh nhân, đồng
thời giữ nghiêm kỷ cương pháp luật. Tạp chí Đầu tư Tài chính đã có cuộc trao
đổi với luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch SB Law, về vấn đề này.
(VNF) - Theo nữ tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, chuyện "giải cứu" HoSE cho thấy khu vực tư nhân hoàn toàn có đủ năng lực thúc đẩy các lĩnh vực công nghệ then chốt.
(VNF) - Từ câu chuyện của VEAM, có thể thấy Nhà nước cần đứng ra tạo điều kiện hơn nữa cho các doanh nghiệp tư nhân phát triển ngành ô tô - xe máy Việt Nam.
(VNF) - Theo ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia, việc đưa AI vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học là bước đi táo bạo, song để “đi nhanh mà chắc”, cần một lộ trình thận trọng, khả thi và đặt an toàn cũng như chất lượng giáo dục lên hàng đầu.
(VNF) - Bà Natalie Nguyễn – Chuyên gia hơn 20 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn quốc tế cho rằng Việt Nam đang đứng trước một “cửa sổ cơ hội” hiếm hoi để chen chân vào bản đồ bán dẫn thế giới, nếu có chiến lược đúng và hành động kịp thời.
(VNF) - Ông Chu Thúc Đạt - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo nhận định: "Đổi mới sáng tạo không thể chỉ dừng lại ở nghiên cứu hàn lâm mà phải được thương mại hóa, tạo ra giá trị thực tiễn. Chuyển giao công nghệ trở thành chiếc cầu nối giúp đưa ý tưởng và kết quả nghiên cứu ra thị trường, giải quyết các bài toán của quốc gia, ngành và địa phương, đồng thời mở ra dòng chảy giá trị mới cho doanh nghiệp".
(VNF) - Theo TS. Lương Minh Huân - Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp VCCI, để xây dựng nền công nghiệp tự chủ và hùng cường, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao năng lực, đồng thời có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, hiệp hội và các tổ chức hỗ trợ trong việc mở rộng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa và toàn cầu.
(VNF) - AI và công nghệ được xem là “ánh sáng” của thời đại mới, mở ra cơ hội giúp Việt Nam bứt phá. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, song hành với khát vọng đi nhanh, đất nước phải bảo đảm an sinh xã hội, đầu tư cho con người và thu hẹp khoảng cách công nghệ, nếu không sẽ tạo ra những bất bình đẳng mới.
(VNF) - Theo Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng, chiến lược phát triển AI của Việt Nam là “vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn”. AI phải phục vụ con người, là trợ lý cho con người, không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người với tầm nhìn tầm nhìn AI sẽ trở thành “hạ tầng trí tuệ” của quốc gia.
(VNF) - Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an cảnh báo: Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng vào các hoạt động xâm phạm an ninh quốc gia, gây bất ổn xã hội, hoặc dẫn tới các dạng chiến tranh phi truyền thống trong không gian mạng, thông tin và dư luận
(VNF) - Theo ông Nguyễn Văn Hậu - CEO NetVietTV, Chủ tịch VSBC, AI đang bùng nổ toàn cầu, nhưng tại Việt Nam, tỷ lệ người dùng AI đúng cách chưa tới 5%. Nguyên nhân không nằm ở “prompt chưa hay” mà ở chỗ chưa có tư duy hệ thống, thiếu chiến lược dữ liệu và dễ sa vào trào lưu FOMO.
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - GS.TS Lê Anh Tuấn – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nhấn mạnh, để phát triển công nghệ chiến lược và thương mại hóa kết quả nghiên cứu, Việt Nam cần một mô hình hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, viện – trường và doanh nghiệp, trong đó đào tạo nhân lực chất lượng cao là nền tảng then chốt, tạo ra đội ngũ đủ năng lực triển khai chính sách, vận hành công nghệ, và đưa sản phẩm nghiên cứu ra thị trường.
(VNF) - Theo các chuyên gia, Việt Nam cần xây dựng một “sandbox” đủ lớn và thể chế tài chính chuẩn quốc tế để thu hút nhà đầu tư chiến lược, củng cố năng lực pháp lý và thúc đẩy hội nhập tài chính toàn cầu.
(VNF) - 80 năm qua, nông nghiệp Việt Nam đã chứng minh chân lý “phi nông bất ổn” khi vừa là trụ đỡ kinh tế, vừa tạo nên những bước ngoặt đưa kinh tế Việt Nam vươn ra thế giới.
(VNF) - TS Nguyễn Đình Cung cho rằng, hiện còn quá nhiều đầu mối doanh nghiệp nhà nước (DNNN), vai trò chưa tương xứng, nói là chủ đạo nhưng chưa cho nhóm này phát triển. Do đó, ông Cung kiến nghị tái cơ cấu, chỉ cần dưới 100 nhưng quy mô tăng gấp 10 – 15 lần.
(VNF) - Dự án Khu phức hợp công nghiệp – đô thị – dịch vụ Tiên Tiến (Mường Central) do Công ty cổ phần Thương mại Dạ Hợp thực hiện, với quy mô diện tích lên tới 82ha.