Tàu khu trục USS Decatur của hải quân Mỹ hôm 30/9 tiến vào vùng biển trong phạm vi 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp phi pháp trên đá Ga Ven thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đây là hoạt động tuần tra tự do hàng hải (FONOP) được Mỹ thường xuyên thực hiện trong nhiều năm qua theo quy định của luật pháp quốc tế, đồng thời nhằm phản đối các yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc ở Biển Đông.
Tuy nhiên, trong chuyến tuần tra này, tàu chiến Mỹ đã gặp phải phản ứng bất ngờ từ phía Trung Quốc, khi tàu khu trục Lan Châu lớp Type-052C được triển khai, áp sát tàu chiến Mỹ đến mức suýt va chạm. Giới phân tích cho rằng phản ứng bất thường này phát đi thông điệp mạnh của Trung Quốc tới Mỹ, không chỉ trong vấn đề Biển Đông, theo USNI.
"Không hạm trưởng nào của tàu chiến Trung Quốc có thể tự ý cho tàu áp sát khu trục hạm Decatur ở khoảng cách 41 mét mà không có lệnh từ cấp trên", Bonnie Glaser, chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói. "Khó có khả năng sự kiện này xảy ra mà không có sự phê chuẩn từ cấp cao nhất, đó là Chủ tịch Tập Cận Bình".
Bà Glaser ban đầu tỏ ra bất ngờ trước phản ứng mạnh như vậy của tàu chiến Trung Quốc. Trong những lần Mỹ thực hiện chiến dịch FONOP trước đây, hải quân Trung Quốc thường chỉ điều tàu bám theo từ khoảng cách xa và phát tín hiệu xua đuổi.
Theo bà, đá Ga Ven chỉ là một bãi cạn nửa nổi nửa chìm nhỏ, đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp phi pháp tại đây cũng có quy mô nhỏ và không có nhiều giá trị chiến lược. Bởi vậy, việc Bắc Kinh có "phản ứng mạnh nhất từ trước tới nay" đối với hoạt động FONOP của tàu chiến Mỹ cho thấy đã có sự thay đổi trong tính toán của nước này.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Ngô Khiêm hôm 2/10 ra tuyên bố cho rằng việc Mỹ nhiều lần đưa tàu chiến đến gần các đảo nhân tạo ở Biển Đông đã "hủy hoại nghiêm trọng quan hệ giữa quân đội hai nước và làm xói mòn hòa bình, ổn định khu vực". Ngô Khiêm tuyên bố quân đội Trung Quốc "phản đối quyết liệt những hành động như vậy".
Hải quân Mỹ hôm 1/10 công bố loạt ảnh chụp, cho thấy tàu Lan Châu thực hiện một loạt động tác cơ động áp sát rồi vượt lên theo kiểu "cắt mặt", buộc tàu chiến Mỹ phải chuyển hướng để tránh va chạm sau hành động "nguy hiểm và thiếu chuyên nghiệp" của phía Trung Quốc. Tuy nhiên, Ngô Khiêm lại mô tả sự kiện này là tàu khu trục Trung Quốc chỉ tiến hành "thủ tục nhận dạng và xác thực theo luật, rồi cảnh báo tàu Mỹ rời đi". Bộ Quốc phòng Trung Quốc không đả động gì tới thông tin hai tàu có lúc chỉ cách nhau 41 mét.
"Các quy tắc tiếp cận và giao chiến (ROE) của Trung Quốc thường do Quân ủy Trung ương quyết định, nên Chủ tịch Tập Cận Bình rõ ràng có vai trò trong việc phê chuẩn những quy tắc này", Glaser nói. Bà khẳng định cuộc chạm trán trên Biển Đông hôm 30/9 cho thấy Trung Quốc đã có thay đổi trong quy tắc ROE của mình.
"Theo quy tắc trước đây, tàu Trung Quốc chỉ bám theo tàu Mỹ, không tiến tới ở khoảng cách quá gần. Phía Trung Quốc chỉ phản hồi khi đối phương chủ động liên lạc", Glaser cho biết. "Nhưng giờ đây, có vẻ như những quy tắc ROE đó đã bị vứt qua cửa sổ".
Nhưng tại sao Trung Quốc lại thay đổi quy tắc ROE của mình vào đúng thời điểm này, khi tàu Decatur băng qua phạm vi 12 hải lý của một thực thể không quá quan trọng về mặt chiến lược? Glaser cho rằng cách hành xử quyết liệt bất ngờ của tàu chiến Trung Quốc có liên quan rất lớn tới nỗi bất bình gần đây của Bắc Kinh với Washington, liên quan đến căng thẳng trong vấn đề thương mại, thỏa thuận mua bán vũ khí và quan hệ với Đài Loan.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc được coi là nồng ấm khi Tổng thống Donald Trump mới lên nắm quyền và lãnh đạo hai nước có các chuyến thăm cấp cao trong năm 2017. Tuy nhiên, mối quan hệ đó bắt đầu trở nên căng thẳng khi Mỹ thông qua Đạo luật thăm Đài Loan và vấp phải phản ứng quyết liệt từ Trung Quốc.
Đến giữa năm nay, hai nước bước vào cuộc chiến tranh thương mại khốc liệt với các đòn áp thuế kiểu "ăn miếng trả miếng", khi chính quyền Trump quyết tâm giáng đòn nặng nề về kinh tế để buộc Trung Quốc thay đổi hoạt động thương mại của mình. Bắc Kinh quyết không chịu nhượng bộ và tuyên bố sẽ không bị "tống tiền" trong lĩnh vực thương mại.
Khi căng thẳng thương mại lên đến cao trào, Mỹ bồi thêm một đòn nữa với Trung Quốc, khi quyết định trừng phạt một đơn vị quân đội nước này vì hợp đồng mua tên lửa S-400 và tiêm kích Su-35 của Nga. Bắc Kinh cảnh báo Washington sẽ "gánh chịu hậu quả" nếu không rút lại lệnh trừng phạt này.
"Cách hiểu duy nhất cho sự thay đổi này là phía Trung Quốc quyết định tận dụng cơ hội đó để phát tín hiệu tới chính quyền Trump, và tôi coi đây là bằng chứng cho thấy căng thẳng song phương đáng giống như vệt dầu loang từ lĩnh vực này tới lĩnh vực khác", bà nói.
Tuy nhiên, Trung Quốc dường như cũng đã tính toán rất kỹ để thông điệp phát đi đủ mạnh nhưng không làm bùng phát phản ứng quyết liệt từ phía Mỹ. Tàu Lan Châu nhiều khả năng đã kiên nhẫn đợi khu trục hạm Decatur sắp kết thúc hành trình tuần tra FONOP của mình rồi mới ra mặt can thiệp và cản trở. Sau khi bị áp sát ở khoảng cách nguy hiểm, tàu Decatur đã chuyển hướng khỏi khu vực 12 hải lý quanh đảo nhân tạo Trung Quốc bồi đắp phi pháp và kết thúc hành trình tuần tra của mình.
Theo Glaser, nếu tàu Lan Châu ra mặt cản trở chiến hạm Mỹ ngay từ đầu chiến dịch FONOP, sự việc có thể đã diễn tiến hoàn toàn khác. Khi đó, hạm trưởng tàu Decatur sẽ phải đối mặt với quyết định tiếp tục di chuyển và chấp nhận nguy cơ va chạm với tàu Trung Quốc, hoặc buộc phải ra lệnh hủy bỏ chiến dịch FONOP, động thái sẽ bị coi là sự nhượng bộ của Washington trước Bắc Kinh.
"Tập Cận Bình không muốn bị coi là yếu đuối, ông ấy muốn được nhìn nhận như một lãnh đạo bảo vệ lợi ích của Trung Quốc, đó là thông điệp họ muốn truyền đi khi cản trở hoạt động FONOP của Mỹ", chuyên gia này nói. "Nhưng nguy cơ va chạm từ những hành động đó là rất lớn. Đó là một trò chơi rất nguy hiểm".
Teddy Ng, bình luận viên của SCMP, cũng cho rằng những động thái như vậy của tàu chiến Trung Quốc, dù được chỉ đạo ở cấp độ nào, cũng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tính toán sai lầm, nhất là khi hoạt động trên vùng biển phức tạp. Tính toán sai lầm từ thủy thủ Trung Quốc hoặc Mỹ trong những lần chạm trán như vậy có thể gây ra va chạm, thương vong, châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng vượt tầm kiểm soát, thậm chí là một cuộc chiến tranh quy mô lớn.
Xem thêm >> Căng thẳng Mỹ-Iran: Hiệp ước Hữu nghị cũng bị ‘xé bỏ’
Tags:
(VNF) - Tuần qua, tài chính quốc tế chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý, từ các thương vụ đầu tư xuyên biên giới tại châu Á và Trung Đông, đến tác động từ căng thẳng Mỹ - Trung, phản ánh sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu trong bối cảnh bất ổn gia tăng.
(VNF) - Theo công bố mới nhất từ Cơ quan Thể thao Thái Lan, tổng giá trị kinh tế do SEA Games 33 tạo ra đến thời điểm hiện tại dự kiến đạt mốc 12 tỷ baht, tương đương hơn 380 triệu USD (hơn 10 nghìn tỷ Việt Nam đồng).
(VNF) - Trung Quốc vừa phát hiện mỏ vàng dưới đáy biển đầu tiên của nước này, cũng là mỏ vàng dưới biển lớn nhất châu Á, đánh dấu bước đột phá quan trọng trong chiến lược đẩy mạnh thăm dò khoáng sản trên toàn quốc.
(VNF) - Năm 2025 chứng kiến những biến động dồn dập trong chính sách thuế đối ứng của Mỹ, khi các quyết định được ban hành, điều chỉnh rồi tạm hoãn liên tiếp trong thời gian ngắn, tạo nên một chuỗi mốc chính sách dày đặc hiếm thấy.
(VNF) - Trong suốt 2 thập kỷ, Đức và Trung Quốc từng được xem là một “cặp đôi kinh tế hoàn hảo”, cùng hưởng lợi lớn từ làn sóng toàn cầu hóa thương mại. Đức cung cấp máy móc, thiết bị công nghiệp mà Trung Quốc cần để sản xuất hàng tiêu dùng cho phần còn lại của thế giới. Nhưng trật tự đó đang đảo chiều. Trung Quốc ngày nay dường như không còn cần Đức như trước, trong khi Berlin lại muốn chấm dứt mối quan hệ phụ thuộc này.
(VNF) - Các nhà khoa học Trung Quốc vừa công bố một con chip điện toán quang học có hiệu năng vượt trội hơn phần cứng trí tuệ nhân tạo (AI) hàng đầu của Nvidia hơn 100 lần về cả tốc độ xử lý lẫn hiệu quả năng lượng, đặc biệt trong các tác vụ AI tạo sinh như tổng hợp hình ảnh và sản xuất video.
(VNF) - Trung Quốc đã hạ lượng trái phiếu kho bạc Mỹ nắm giữ xuống mức thấp nhất kể từ năm 2008, trong khi tiếp tục gia tăng dự trữ vàng tháng thứ 13 liên tiếp.
(VNF) - Ngày 19/12, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã tăng lãi suất chuẩn lên mức cao nhất kể từ năm 1995, trong bối cảnh lạm phát cao và tăng trưởng kinh tế chậm.
(VNF) - Sau khi kế hoạch sử dụng tài sản Nga thất bại, các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã thống nhất cho Ukraine vay 90 tỷ euro (xấp xỉ 105 tỷ USD) từ ngân sách chung của khối.
(VNF) - TikTok được cho là đã ký các thỏa thuận ràng buộc để bán hơn 80% tài sản tại Mỹ cho một nhóm nhà đầu tư, nhằm tránh nguy cơ bị cấm hoạt động và chấm dứt tranh chấp kéo dài nhiều năm với chính phủ Mỹ.
(VNF) - Mới đây, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích thương vụ bán vũ khí trị giá 11 tỷ USD của Mỹ với Đài Loan.
(VNF) - Đằng sau danh xưng cổ phiếu có hiệu suất tốt nhất thế giới là một bài học đắt giá cho những nhà đầu tư chạy theo lợi nhuận “nóng” từ làn sóng AI.
(VNF) - Mỹ tiếp tục phê duyệt gói bán vũ khí kỷ lục cho Đài Loan trị giá 11,1 tỷ USD, bao gồm nhiều khí tài tấn công chủ lực. Động thái được xem là thách thức trực diện “lằn ranh đỏ” của Trung Quốc và có nguy cơ thổi bùng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump tự hào tuyên bố khoản đầu tư kỷ lục 18 nghìn tỷ USD đang đổ vào nước Mỹ. “Chỉ trong vài tháng, nền kinh tế của chúng ta đã đi từ trạng thái tệ nhất lên tốt nhất”, ông Trump phát biểu.
(VNF) - Khi nhà phát triển bất động sản China Vanke bước vào cuộc họp mang tính sống còn với các chủ sở hữu trái phiếu vào ngày 18/12, giới đầu tư đang chuẩn bị tinh thần cho những biến động tiếp theo của lĩnh vực bất động sản Trung Quốc. Đáng chú ý, cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy nhà nước sẽ can thiệp bằng các gói cứu trợ.
(VNF) - Một số lượng kỷ lục những người trẻ Trung Quốc có trình độ học vấn cao đang đổ xô vào các công việc nhà nước để tìm kiếm sự ổn định. Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đối mặt nhiều khó khăn, làm suy giảm triển vọng việc làm trong khu vực tư nhân.
(VNF) - Trong một thế giới nơi tốc độ ngày càng trở thành thước đo của tiến bộ, Trung Quốc đang nỗ lực phá vỡ những giới hạn của ngành giao thông vận tải với một phương tiện có thể khiến cả máy bay phản lực cũng không “đua” kịp. Đó là T-Flight – một loại tàu điện từ (maglev) được thiết kế để đạt tốc độ lên tới 965 km/h, bỏ xa tốc độ bay hành trình trung bình của nhiều máy bay thương mại đường dài.
(VNF) - Cách bờ biển đông dân cư của Trung Quốc hàng trăm dặm, tại một khúc quanh gấp khúc của con sông hẻo lánh thuộc dãy Himalaya, một dự án cơ sở hạ tầng được xem là tham vọng nhất của Bắc Kinh đang dần thành hình.
(VNF) - Tỷ phú giàu nhất thế giới Elon Musk đang tiến rất gần tới cột mốc chưa từng có: trở thành tỷ phú nghìn tỷ USD.
(VNF) - Phiên giao dịch ngày 16/12 ghi nhận đồng rial của Iran rơi xuống mức thấp kỷ lục hơn 1,3 triệu rial đổi 1 USD. Diễn biến này không chỉ phản ánh một cú sốc tỷ giá mang tính thời điểm, mà còn cho thấy những rạn nứt sâu sắc trong nền kinh tế Iran sau nhiều năm chịu trừng phạt kéo dài.
(VNF) - Liên minh châu Âu (EU) đang đối mặt hàng loạt rào cản pháp lý và bất đồng chính trị khi cân nhắc tịch thu khối tài sản Nga bị phong tỏa để hỗ trợ Ukraine.
(VNF) - Ngày càng nhiều tỷ phú Trung Quốc âm thầm có hàng chục đứa con sinh ra tại Mỹ thông qua mang thai hộ. Hiện tượng này làm lộ rõ những khoảng trống pháp lý, sự dịch chuyển dòng tiền xuyên biên giới cùng các thách thức ngày càng lớn đối với chính sách quốc tịch và cơ chế giám sát của Mỹ.
(VNF) - Sau nhiều năm bị xem như phiên bản ít nổi bật hơn của vàng, bạc có màn tái xuất mạnh mẽ trong năm2025. Sự kết hợp của nguồn cung toàn cầu thắt chặt, nhu cầu công nghiệp bùng nổ, cùng sự tham gia của giới đầu tư qua ETF đang khiến bạc trở thành một trong những mặt hàng có tính cấu trúc thú vị nhất trên thị trường thế giới.
(VNF) - Việc SpaceX chuẩn bị phát hành cổ phiếu ra công chúng (IPO) đang trở thành cú hích lớn nhất đối với khối tài sản của Elon Musk, đưa ông chính thức trở thành người đầu tiên trên thế giới chạm mốc 600 tỷ USD tài sản ròng. Đây được xem là thương vụ IPO tiềm năng lớn nhất lịch sử, và là canh bạc mang tính bước ngoặt của thị trường vốn toàn cầu vào tương lai hạ tầng không gian.
Tập đoàn tài chính JPMorgan Chase đang tiến sâu hơn vào lĩnh vực tài sản số với việc triển khai quỹ thị trường tiền tệ token hóa dựa trên công nghệ chuỗi khối (blockchain).
(VNF) - Tuần qua, tài chính quốc tế chứng kiến nhiều diễn biến đáng chú ý, từ các thương vụ đầu tư xuyên biên giới tại châu Á và Trung Đông, đến tác động từ căng thẳng Mỹ - Trung, phản ánh sự dịch chuyển của dòng vốn toàn cầu trong bối cảnh bất ổn gia tăng.
(VNF) - Sau 5 tháng tạm ngưng hoạt động để nâng cấp, sửa chữa, sân bay Vinh sẽ khai thác trở lại vào ngày 19/12 với diện mạo mới và "điểm nhấn" công nghệ hiện đại giúp hành khách có trải nghiệm tốt hơn.
