Trung Quốc chịu thiệt hay hưởng lợi từ cuộc khủng hoảng Nga – Ukraine?
Quỳnh Anh -
24/02/2022 15:53 (GMT+7)
(VNF) - Trung Quốc không chỉ là một đồng minh thân thiết của Nga trong thời gian gần đây, mà còn là đối tác thương mại hàng đầu của Ukraine trong gần 1 thập kỷ qua. Việc Nga phát động chiến dịch tấn công vào quốc gia Đông Âu chắc chắn không phải điều Trung Quốc mong muốn, nhưng liệu Trung Quốc có phải chịu thiệt vì cuộc khủng hoảng?
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin gặp mặt trong ngày Bắc Kinh khai mạc Thế vận hội mùa đông 2022.
Trung Quốc là nhà đầu tư lớn vào Ukraine
Ukraine, quốc gia đang bị kẹt trong cuộc khủng hoảng an ninh với Nga, đã chứng kiến nguồn đầu tư ngày càng tăng từ Trung Quốc trong những năm gần đây. Quan hệ thương mại giữa Trung Quốc và Ukraine cũng đã phát triển đáng kể kể từ chuyến thăm cấp nhà nước tới Trung Quốc vào năm 2013 của Tổng thống đương nhiệm của Ukraine lúc bấy giờ là ông Viktor Yanukovych.
Năm 2019, Trung Quốc đã vượt qua Nga để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Ukraine. Tổng kim ngạch thương mại giữa 2 nước năm 2021 đạt 18,98 tỷ USD, tăng gần 80% so với năm 2013, theo dữ liệu từ Cơ quan Thống kê Nhà nước Ukraine.
Xuất khẩu của Ukraine sang Trung Quốc, chủ yếu là các mặt hàng như quặng sắt, ngô và dầu hướng dương, đạt 8,0 tỷ USD vào năm 2021, trong khi nhập khẩu từ Trung Quốc, chủ yếu là máy móc và hàng tiêu dùng, đạt 10,97 tỷ USD.
Thương mại song phương gia tăng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc ra mắt dịch vụ vận chuyển hàng hóa đường sắt trực tiếp giữa hai nước, mặc dù tần suất vẫn còn thấp. Ukraine cũng là điểm dừng của tuyến Đường sắt Trung Quốc - châu Âu, tuyến đường này đã giúp giảm bớt đau đầu về hậu cần cho các công ty Trung Quốc trong đại dịch COVID-19.
Ukraine cũng là một trung tâm quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Năm 2020, hai bên đã ký thỏa thuận tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực bao gồm tài chính và xây dựng cơ sở hạ tầng các dự án.
Các công ty lớn của Trung Quốc có hoạt động tại Ukraine bao gồm tập đoàn lương thực nhà nước COFCO Corp (CNCOF.UL), các nhà xây dựng nhà nước Tập đoàn Xây dựng Thái Bình Dương Trung Quốc và Công ty Kỹ thuật Cảng Trung Quốc (CHEC), và tập đoàn thiết bị viễn thông Huawei Technologies (HWT.UL).
Đầu tư trực tiếp của các công ty Trung Quốc vào Ukraine đạt 150 triệu USD vào cuối năm 2019, theo dữ liệu của Trung Quốc. Trong ba quý đầu năm 2020, các công ty Trung Quốc đã đầu tư 75,7 triệu USD vào các dự án ở Ukraine, theo Đại sứ quán Ukraine tại Trung Quốc.
Tập đoàn Xây dựng Điện của Trung Quốc cũng đã ký một thỏa thuận xây dựng một nhà máy điện gió 800 MW trị giá 1 tỷ USD với các đối tác địa phương ở Donetsk, đây sẽ là công viên gió trên bờ lớn nhất châu Âu.
Với những khoản đầu tư to lớn vào Ukraine, chắc chắn việc quốc gia Đông Âu bị Nga tấn công sẽ không phải là điều Trung Quốc mong đợi.
Tuy nhiên, với việc Nga làm căng thẳng leo thang dẫn tới loạt lệnh trừng phạt từ Mỹ và các đồng minh, dòng chảy thương mại của Nga dần chuyển sang Trung Quốc, trở thành nguồn lợi không nhỏ mà quốc gia châu Á nhận được từ cuộc khủng hoảng.
Lợi ích từ việc trở thành đồng minh với Nga
Một đánh giá về dữ liệu thương mại của Ngân hàng Thế giới và Liên hợp quốc cho thấy kể từ khi các biện pháp trừng phạt nhẹ hơn được áp dụng vào năm 2014 sau khi Nga sáp nhập Crimea, Trung Quốc đã trở thành điểm đến xuất khẩu lớn nhất của quốc gia này.
Harry Broadman, một cựu nhà đàm phán thương mại của Mỹ và là quan chức Ngân hàng Thế giới với Trung Quốc và Nga cho biết, các biện pháp trừng phạt mới có thể khiến Nga cố gắng làm sâu sắc hơn quan hệ thương mại bằng đồng USD với Bắc Kinh trong nỗ lực vượt qua các hạn chế.
Một đánh giá về dữ liệu thương mại của Nga trong cơ sở dữ liệu Giải pháp Thương mại Quốc tế Thế giới của Ngân hàng Thế giới cho thấy sự phụ thuộc của Nga vào thương mại đã giảm trong 20 năm qua.
Các điểm đến xuất khẩu của Nga cũng đã thay đổi. Hà Lan là điểm đến xuất khẩu hàng đầu cách đây một thập kỷ, do hoạt động thương mại dầu mỏ, nhưng đã bị Trung Quốc thay thế vai trò đó. Việc mua hàng của Đức và Anh từ Nga phần lớn vẫn ổn định, trong khi nhập khẩu từ Belarus tăng.
Trung Quốc vẫn là nhà cung cấp hàng nhập khẩu hàng đầu của Nga với các lĩnh vực điện thoại di động, máy tính, thiết bị viễn thông, đồ chơi, dệt may, quần áo và các bộ phận điện tử nằm trong số các danh mục hàng đầu.
Sau khi Mỹ và châu Âu công bố đòn trừng phạt đầu tiên với Moscow, các chuyên gia và quan chức Trung Quốc đã đưa ra đánh giá cho rằng các biện pháp này không có nhiều hiệu lực trong việc làm tổn hại nền kinh tế của Nga.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hua Chunying nhận xét: "Lập trường của chúng tôi là các biện pháp trừng phạt về cơ bản không bao giờ là phương tiện hữu hiệu để giải quyết vấn đề. Chúng tôi nhất quán phản đối tất cả các biện pháp trừng phạt đơn phương bất hợp pháp".
Các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng dường như Nga đã chuẩn bị tốt cho các lệnh trừng phạt của phương Tây trước khi Tổng thống Nga Vladimir Putin ký hai sắc lệnh công nhận "Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR)" và "Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR)" là các quốc gia độc lập và có chủ quyền.
Do Nga có nguồn dự trữ năng lượng khổng lồ bao gồm dầu khí, cũng như kim loại hiếm, nên Moscow có các biện pháp đáp trả, và việc hợp tác với Trung Quốc trong các hệ thống thanh toán có thể hạn chế tác động của bất kỳ lệnh trừng phạt nào của phương Tây.
Giới chuyên gia nhận định, kinh tế Trung Quốc chỉ chịu tác động "hạn chế" và "tối thiểu" từ bất cứ lệnh trừng phạt nào áp lên Nga. Không những vậy, theo giới quan sát, Trung Quốc thậm chí còn có thể thu lợi từ xung đột Ukraine.
Anna Kireeva - phó giáo sư tại Viện Quan hệ quốc tế Moscow (Nga), cho biết: "Tác động lên hợp tác kinh tế Nga - Trung sẽ khá giới hạn, chủ yếu là gắn với các lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào các công ty làm ăn thương mại với Donetsk và Lugansk".
Theo bà Anna, các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga có thể kích thích quốc gia này tìm kiếm các đối tác thương mại khác nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc của nền kinh tế quốc gia vào thị trường thế giới, ví dụ như Trung Quốc.
Về lĩnh vực năng lượng, do Trung Quốc là quốc gia nhập khẩu năng lượng lớn nhất thế giới, nên chắc chắn nước này sẽ chịu tác động bởi giá năng lượng tăng vọt.
Tuy nhiên, nhờ mối quan hệ hợp tác thân tình hơn lúc nào hết với Nga, từ thời điểm căng thẳng Ukraine leo thang, Nga bắt đầu chuyển hoạt động kinh doanh năng lượng sang châu Á. Đồng thời, Trung Quốc cũng đã ký hợp đồng 30 năm với tập đoàn dầu khí lớn nhất của Nga để tăng cường nhập khẩu khí đốt với mức giá ổn định, giảm thiểu tác động từ việc giá năng lượng tăng cao trong thời gian dài.
(VNF) - Theo tỷ phú Bill Gates, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), con người sẽ chỉ cần làm việc 2 ngày/tuần trong vòng 1 thập kỷ tới. Bên cạnh đó, bác sĩ và giáo viên là 2 ngành nghề mà ông Gates cho rằng sẽ có nhiều thay đổi nhất.
(VNF) - Một trận động đất mạnh đã xảy ra ở miền trung Myanmar vào ngày 28/3, với tầm ảnh hưởng có thể được cảm nhận ở cả Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam.
(VNF) - Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đề xuất thảo luận về việc thành lập một chính phủ lâm thời tại Ukraine, dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc và một số quốc gia.
(VNF) - Tổng thống Donald Trump cho biết Mỹ sẽ "dùng mọi cách" để giành quyền kiểm soát Greenland, trước chuyến thăm dự kiến tới hòn đảo Bắc Cực này của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance. Chuyến thăm này đã vấp phải sự chỉ trích từ Greenland và Đan Mạch.
(VNF) - Liên minh châu Âu đang khuyến cáo 450 triệu công dân của mình chuẩn bị cho các cuộc khủng hoảng tiềm tàng bằng cách dự trữ các nhu yếu phẩm thiết yếu như thực phẩm và nước đủ dùng trong tối thiểu 72 giờ.
(VNF) - Chính quyền Hàn Quốc cho biết hơn 200.000 trẻ em Hàn Quốc đã được nhận làm con nuôi ở nước ngoài kể từ những năm 1950, khi đất nước này đang tái thiết sau sự tàn phá của Thế chiến II và Chiến tranh Triều Tiên, tạo ra một “ngành công nghiệp” nhận con nuôi khổng lồ và béo bở.
(VNF) - Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 26/3 đã công bố mức thuế 25% đối với tất cả ô tô được vận chuyển vào Mỹ, một động thái leo thang đáng kể trong cuộc chiến thương mại toàn cầu.
(VNF) - Lo ngại phải lệ thuộc vào các nguyên liệu thô của Trung Quốc như đã từng lệ thuộc vào năng lượng Nga, Liên minh châu Âu (EU) đang tích cực triển khai các dự án khai thác và chế biến khoáng sản quan trọng.
(VNF) - Vé xem bóng đá, điện thoại thông minh và hàng nghìn euro đang là tâm điểm của cuộc điều tra tham nhũng nhắm vào tập đoàn công nghệ Trung Quốc Huawei. Tập đoàn này đang bị cáo buộc hối lộ các nhân viên quốc hội châu Âu để thúc đẩy lợi ích của mình.
(VNF) - Ngày 26/3, chuỗi trà sữa Chagee của Trung Quốc đã nộp bản cáo bạch lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) lần đầu tiên, dự định niêm yết trên sàn Nasdaq.
(VNF) - Mỹ ngày 25/3 đã thêm hàng chục công ty công nghệ Trung Quốc vào danh sách đen xuất khẩu trong nỗ lực đầu tiên dưới thời chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm tăng cường hạn chế khả năng phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) và điện toán tiên tiến của Bắc Kinh.
(VNF) - Với gần 30 năm hoạt động, VSIP đã thu hút hàng nghìn nhà đầu tư quốc tế và đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế của Việt Nam, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm và nâng cao chất lượng hạ tầng cho các khu vực.
(VNF) Ít nhất 18 người đã thiệt mạng khi nhiều vụ cháy rừng hoành hành khắp khu vực đông nam Hàn Quốc. Hàng nghìn lính cứu hỏa đã được triển khai nhằm nỗ lực dập tắt một trong những vụ cháy rừng tồi tệ nhất của đất nước trong nhiều thập kỷ.
(VNF) - CEO BYD Wang Chuanfu khẳng định "BYD đã trở thành công ty dẫn đầu ngành trong mọi lĩnh vực, từ pin, thiết bị điện tử đến xe năng lượng mới, phá vỡ sự thống trị của các thương hiệu nước ngoài và định hình lại bối cảnh mới của thị trường toàn cầu".
(VNF) - Nga ngày 25/3 cho biết họ sẵn sàng đạt được một thỏa thuận mới về an toàn vận chuyển ở Biển Đen, một bước đệm có thể hướng tới lệnh ngừng bắn với Ukraine, nhưng chỉ khi Mỹ "ra lệnh" cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy tôn trọng thỏa thuận này.
(VNF) - Trong khi mọi sự chú ý đều đang đổ dồn vào giá vàng - đã tăng gần 15% từ đầu năm tới nay, thì giá đồng cũng đang tăng "phi mã" trước lo ngại về cuộc chiến thuế quan.
(VNF) - Công ty của tỷ phú Mỹ Elon Musk hiện không chỉ thua trong cuộc chiến doanh số mà còn thua cả sự thống trị về công nghệ. Đột phá mới về pin của BYD khiến hãng này không chỉ cạnh tranh với Tesla mà còn với sự thống trị kéo dài hàng thập kỷ của các loại xe động cơ đốt trong.
(VNF) - Tập đoàn Hyundai có trụ sở tại Hàn Quốc ngày 24/3 đã công bố khoản đầu tư 20 tỷ USD vào hoạt động sản xuất tại Mỹ, bao gồm một nhà máy thép trị giá 5 tỷ USD tại Louisiana.
(VNF) - Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã ký lệnh thực hiện các quy tắc mới nhằm tăng cường các biện pháp đối phó của Trung Quốc đối với các lệnh trừng phạt của nước ngoài, chính phủ Trung Quốc ra thông báo ngày 24/3.
(VNF) - Bộ trưởng ngoại giao Bỉ Maxime Prévot cho biết việc nhắm mục tiêu vào Big Tech có thể là một trong những lựa chọn của Liên minh châu Âu (EU) để đáp trả các đòn thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
(VNF) - Tập đoàn máy bay thương mại Trung Quốc (COMAC), nhà sản xuất máy bay hàng đầu của Trung Quốc, đã công bố kế hoạch đầy tham vọng nhằm tăng năng lực sản xuất C919 lên 75 máy bay mỗi năm, củng cố đáng kể vị thế của mình so với các đối thủ cạnh tranh toàn cầu.
(VNF) - Trung Quốc cho biết họ đã sẵn sàng cho mọi "cú sốc bất ngờ" trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt mức thuế quan cao hơn lên nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
(VNF) - Quyết định được chờ đợi nhất tuần qua thuộc về Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, với việc giữ nguyên lãi suất cho vay ở mức 4,25%-4,5% để chờ thêm tín hiệu từ nền kinh tế. Giá vàng tiếp tục tăng nóng cũng trở thành điểm đáng chú ý trong tuần.
(VNF) - Khi được hỏi bà có suy nghĩ gì trước việc tỷ phú Bill Gates cho rằng ly hôn là "sai lầm mà ông hối hận nhất", bà Melinda - vợ cũ của Bill Gates, thẳng thắn chia sẻ rằng đối với bà, cuộc hôn nhân tan vỡ là "một nỗi đau lớn".
(VNF) - Trung Quốc vừa công bố một thiết bị cắt cáp nhỏ gọn, đặt sâu dưới biển, có khả năng cắt đứt các đường dây điện hoặc thông tin liên lạc dưới nước kiên cố nhất thế giới, theo SCMP.
(VNF) - Theo tỷ phú Bill Gates, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI), con người sẽ chỉ cần làm việc 2 ngày/tuần trong vòng 1 thập kỷ tới. Bên cạnh đó, bác sĩ và giáo viên là 2 ngành nghề mà ông Gates cho rằng sẽ có nhiều thay đổi nhất.
(VNF) - Cầu Quảng Đà bắc qua sông Yên, nối 2 địa phương sẽ thông xe kỹ thuật vào ngày 27/3 nhằm chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng Quảng Nam và Đà Nẵng.