Từ chaebol xứ Hàn nhìn về câu chuyện nợ của Vingroup
Thanh Long -
14/09/2025 10:00 (GMT+7)
(VNF) - Các chaebol Hàn Quốc sử dụng đòn bẩy tài chính rất cao trong thời kỳ phát triển công nghiệp và cao hơn đáng kể Vingroup của Việt Nam hiện nay - vốn cũng đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp.
Tháng 8 vừa qua, VinFast đã công bố kế hoạch tách một số tài sản thuộc về các dự án nghiên cứu và phát triển (R&D) đã hoàn thành sang một công ty mới thành lập là Công ty Cổ phần Nghiên cứu và Phát triển Novatech. Điểm đặc biệt là vốn điều lệ của công ty này lên tới gần 106.000 tỷ đồng.
Theo báo cáo của Công ty Chứng khoán Vietcap, bằng cách chuyển nhượng toàn bộ cổ phần của mình tại Novatech cho cá nhân tỷ phú Phạm Nhật Vượng - Chủ tịch HĐQT Vingroup, VinFast sẽ nhận về 39.800 tỷ đồng. Trước đó, tỷ phú Phạm Nhật Vượng đã tài trợ cho VinFast tổng cộng 28.000 tỷ đồng tính đến cuối quý II/2025.
Đây là cách thức huy động vốn hết sức đặc biệt của VinFast trong bối cảnh Vingroup đang dồn lực phát triển mảng công nghiệp. Theo ước tính của Forbes, tổng tài sản của tỷ phú Phạm Nhật Vượng ở mức khoảng 13,8 tỷ USD (tương đương trên 350.000 tỷ đồng). Việc Chủ tịch Vingroup dùng tài sản cá nhân để hỗ trợ VinFast là tín hiệu mạnh mẽ về cam kết với mảng công nghiệp ô tô.
Theo ước tính của Forbes, tổng tài sản của tỷ phú Phạm Nhật Vượng ở mức khoảng 13,8 tỷ USD (tương đương trên 350.000 tỷ đồng).
Việc phát triển mảng công nghiệp ô tô đương nhiên sẽ khiến quy mô nợ của Vingroup tăng lên so với trước đây. Vấn đề là, quy mô nợ của Vingroup hiện có ở mức hợp lý hay không?
Số liệu từ báo cáo tài chính hợp nhất của Vingroup cho thấy, tính đến hết quý II/2025, tổng nợ phải trả của tập đoàn này ở mức gần 800.000 tỷ đồng, trong đó tổng nợ tính lãi ở mức gần 283.000 tỷ đồng (bao gồm vay và nợ thuê tài chính và trái phiếu chuyển đổi). So với vốn chủ sở hữu, tổng nợ tính lãi của Vingroup bằng 1,78 lần.
Nhìn sang xứ Hàn
Từ khi Vingroup thông báo bước vào lĩnh vực sản xuất ô tô, giới đầu tư đã liên tưởng ngay đến mô hình phát triển của các chaebol Hàn Quốc: dồn nguồn lực phát triển mảng công nghiệp với sự hỗ trợ từ Chính phủ.
Sự trỗi dậy của các chaebol Hàn Quốc là một quá trình dài hơi. Sau chiến tranh Triều Tiên, phần lớn các tập đoàn lớn hiện nay như Samsung, Hyundai, LG hay Daewoo đều khởi đầu từ những lĩnh vực thương mại, xây dựng hoặc hàng tiêu dùng giản đơn. Khi chính phủ Hàn Quốc quyết định lấy công nghiệp và xuất khẩu làm động lực tăng trưởng, các tập đoàn này được lựa chọn như “cánh tay nối dài” của chiến lược quốc gia: họ nhận ưu đãi tín dụng, đất đai, bảo hộ thị trường và từ đó mở rộng mạnh mẽ vào những ngành mới mẻ và ngốn vốn khổng lồ như thép, đóng tàu, điện tử và ô tô.
Điều khó tránh khỏi là các tập đoàn phải “gánh lỗ” triền miên ở các ngành mới. Hyundai bắt đầu sản xuất ô tô từ giữa thập niên 1970 với mẫu Pony nhưng phải đến tận những năm 1990 mới gây dựng được chỗ đứng quốc tế, sau khi đã tiêu tốn nguồn vốn khổng lồ cho nhà máy, công nghệ và thị trường xuất khẩu. Samsung Electronics cũng có quãng thời gian dài đổ hàng tỷ USD vào bán dẫn trong khi chưa có lợi nhuận. Nhưng chính sự kiên định theo đuổi công nghiệp hoá, chấp nhận hy sinh lợi nhuận trong ngắn hạn, cùng với sự hỗ trợ chính sách quyết liệt từ nhà nước, đã giúp một số chaebol không chỉ vượt qua mà còn vươn lên trở thành tập đoàn toàn cầu. Đó là con đường không ít rủi ro, nhưng cũng là một trong những kinh nghiệm điển hình về cách một nền kinh tế nhỏ bé có thể bứt phá để trở thành cường quốc công nghiệp.
Sự kiên định theo đuổi công nghiệp hoá, chấp nhận hy sinh lợi nhuận trong ngắn hạn, cùng với sự hỗ trợ chính sách quyết liệt từ nhà nước, đã giúp một số chaebol không chỉ vượt qua mà còn vươn lên trở thành tập đoàn toàn cầu
Nghiên cứu “Korean Crisis and Recovery” của David T. Coe và Se-Jik Kim đã tiết lộ nhiều điều về tình hình tài chính của các doanh nghiệp Hàn Quốc nói chung và các chaebol nói riêng trong thời kỳ Hàn Quốc tiến hành “đại công nghiệp”.
Theo đó, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu trung bình của tất cả các công ty sản xuất Hàn Quốc tăng mạnh từ 1 lần vào đầu những năm 1960 lên 3 lần vào đầu những năm 1970. Kể từ đó đến năm 1998, tỷ lệ này thường duy trì trong khoảng 3-4 lần, có khi lên tới 5 lần.
Chi tiết hơn, nhóm tác giả này phân tách các công ty Hàn Quốc ra làm 3 nhóm bao gồm: Big5 (nhóm 5 chaebol lớn nhất), Big 30 (nhóm 30 chaebol lớn nhất) và Non-chaebol (các công ty không nằm trong nhóm 30 chaebol lớn nhất).
Nếu tính ở tất cả các ngành, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu của nhóm Big5 và Big30 giai đoạn 1985 - 1998 dao động ở mức 3-5 lần, cá biệt năm 1997 trên 5 lần đối với nhóm Big30, trong khi nhóm Non-chaebol ở mức 2-4 lần.
Nếu chỉ tính riêng ngành sản xuất, nhóm Big30 là cao nhất khi tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu ở mức 3-5 lần trong giai đoạn 1985 - 1998; trong khi Big5 thấp hơn với mức 2-4 lần, cá biệt có năm 1997 trên 4 lần; còn nhóm Non-chaebol thường dao động quanh mức 2-3 lần.
Các số liệu này được nhóm tác giả tính toán từ dữ liệu lấy từ Ngân hàng Hàn Quốc, phân tích báo cáo tài chính và nhiều ấn phẩm khác; ngoài ra, một số dữ liệu là ước tính do National Information and Credit Evaluation cung cấp. Cần lưu ý thêm rằng, khác với ngày nay, các báo cáo tài chính ở giai đoạn đó hiếm khi được công bố công khai.
Tuy nhiên, có một điểm chưa rõ ở đây là tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu tính theo nợ phải trả hay nợ tính lãi? Nếu tính theo nợ tính lãi thì rõ ràng, các tỷ lệ trên của các chaebol Hàn Quốc trong thời kỳ phát triển công nghiệp cao hơn đáng kể so với mức 1,78 lần của Vingroup - một doanh nghiệp được xem như “chaebol của Việt Nam”.
Dẫu vậy, kể cả khi nợ của các chaebol Hàn Quốc không phải là nợ tính lãi mà bao gồm cả các khoản phải trả khác thì nhiều khả năng, tỷ lệ nợ tính lãi trên vốn chủ sở hữu của các chaebol Hàn Quốc thời kỳ đó vẫn ở mức cao.
Cụ thể, nghiên cứu “Causes of the Korean Financial Crisis: Lessons for Policy” của Joon-Ho Hahm và Frederic S. Mishkin có cung cấp cơ cấu nợ của các doanh nghiệp Hàn Quốc trong giai đoạn 1990 - 1998, bao gồm: nợ vay ngân hàng, nợ vay từ các tổ chức phi ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp, nợ thông qua giấy tờ có giá ngắn hạn, nợ vay từ nước ngoài, các khoản phải trả và các loại nợ khác. Trong đó, có thể hiểu rằng nợ tính lãi bao gồm: nợ vay ngân hàng, nợ vay từ các tổ chức phi ngân hàng, trái phiếu doanh nghiệp, nợ thông qua giấy tờ có giá ngắn hạn, nợ vay từ nước ngoài.
Tính toán cho thấy, khoảng 70–75% tổng nợ là nợ tính lãi. Mặc dù đây là số liệu giai đoạn 1990 - 1998 nhưng cũng có tính chất tham khảo cho giai đoạn trước đó. Nếu lấy mức này làm tham chiếu, tỷ lệ nợ tính lãi trên vốn chủ sở hữu của các chaebol Hàn Quốc trong thời kỳ phát triển công nghiệp ở mức khoảng 2-4 lần.
Mặc dù mọi so sánh đều là khập khiễng như rõ ràng, để phát triển công nghiệp, doanh nghiệp sẽ cần nguồn lực rất lớn, trong đó, nguồn lực từ đi vay đóng vai trò rất quan trọng. Thành công hay không là câu chuyện ở tương lai nhưng nếu không làm thì chắc chắn không bao giờ thành công.
Đối với Vingroup, ngoại trừ VinFast, các công ty con của tập đoàn này được đánh giá là đều có khả năng tự duy trì để thực hiện các nghĩa vụ nợ và hoạt động kinh doanh, theo nhận định của Vietcap. Trong khi đó, Vietcap dự báo lợi nhuận trước thuế, khấu hao và lãi vay (EBITDA) của mảng công nghiệp (chủ yếu là VinFast) sẽ duy trì âm trong trung hạn và dòng tiền được hỗ trợ bởi các nguồn tài trợ từ Vingroup và cá nhân tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Vietcap cũng nhấn mạnh Vingroup hiện nay vẫn còn nhiều dư địa huy động vốn, bao gồm: Vay ngân hàng trong nước, phát hành trái phiếu trong nước, vay hợp vốn và phát hành trái phiếu quốc tế, cơ cấu lại tài sản; ngoài ra, việc niêm yết Vinpearl cũng mở ra nhiều cơ hội huy động vốn mới.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - Để kinh tế tư nhân thực sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng: Việt Nam cần một “cuộc đổi mới lần hai”. Theo đó, chỉ với một thể chế minh bạch, môi trường bình đẳng và cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo, khu vực tư nhân mới có thể phát huy đầy đủ vai trò “động lực quan trọng nhất” của nền kinh tế.
(VNF) - Dù đóng góp gần nửa GDP và tạo việc làm cho hơn 8/10 lao động cả nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam lại chọn “đứng yên” hoặc thu nhỏ quy mô. Tại tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức sáng 15/8, các chuyên gia đã chỉ rõ nguyên nhân khiến khu vực này “ngại lớn” và đề xuất loạt giải pháp để biến kinh tế tư nhân thành đầu kéo tăng trưởng.
(VNF) - Chuyên gia Bùi Kiến Thành đã chia sẻ nhiều góc nhìn, nhiều định hướng cho Việt Nam trên con đường vươn tầm kinh tế toàn cầu trong giai đoạn tới, như trung tâm trung chuyển hàng không ở Chu Lai, trung tâm hàng hải ở Vân Phong, trung tâm tài chính quốc tế tại TP. HCM, hay trung tâm dữ liệu tại Lâm Đồng.
(VNF) - Việc TP. HCM sáp nhập Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là một bước đi hành chính, mà còn mở ra kỳ vọng đưa thành phố trở thành trung tâm logistics hàng đầu khu vực. Trong cấu trúc kinh tế mới, vai trò của chuỗi cung ứng, hạ tầng cảng biển, và sự liên kết vùng đang trở thành động lực then chốt để Việt Nam cạnh tranh trên bản đồ logistics quốc tế.
(VNF) - Ở Hà Tĩnh, bộ máy chính quyền hai cấp tỉnh – xã được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, lấy người dân làm trung tâm và cải cách thủ tục là động lực.
(VNF) - Nếu như tinh gọn bộ máy là bước đi đột phá về tổ chức, thì chính quyền số là cuộc cách mạng về phương thức vận hành. Tại Hà Tĩnh, chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu mà đang hiện diện cụ thể ở từng xã, phường – từ thủ tục hành chính, phản ánh hiện trường đến cách chính quyền ra quyết định.
(VNF) - Cửa Việt – cửa sông chiến lược phía nam tỉnh Quảng Trị – từ lâu giữ vai trò là "họng xả" cho toàn bộ hệ thống sông Thạch Hãn, sông Vĩnh Phước và sông Hiếu. Tuy nhiên, khu vực này hiện đang đối diện nguy cơ trở thành một điểm "thắt cổ chai" – không chỉ do tác động của tự nhiên mà còn bởi hàng loạt công trình nhân tạo lấn chiếm lòng sông, xây dựng kiên cố dọc hai bên bờ.
(VNF) - Trước thềm đại hội XIV của Đảng, Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) kiến nghị về việc phát triển nghề tư vấn tài chính cá nhân chuyên nghiệp gắn với phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam
(VNF) - Tỉnh Quảng Trị mới có diện tích gần 12.700 km², dân số hơn 1,8 triệu người, 78 đơn vị hành chính, trung tâm chính trị – hành chính đặt tại TP. Đồng Hới.
(VNF) - Hàng giả len lỏi từ xa xỉ phẩm đến hàng thiết yếu, âm thầm gặm mòn doanh thu, bào mòn động lực đầu tư, làm mất hình ảnh và xói mòn niềm tin quốc tế đối với nền kinh tế quốc gia. Cuộc chiến chống hàng giả chưa có hồi kết, nhưng lại là điều kiện sống còn để giữ sức khỏe của nền kinh tế.
(VNF) - TP.HCM mới mở ra cơ hội phát triển lĩnh vực vận tải và logistics sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu tạo thành siêu đô thị với những lợi thế cảng biển hiếm có.
(VNF) - Theo TS. Lê Bá Chí Nhân, việc sáp nhập Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương vào TP. HCM không chỉ là sự mở rộng không gian địa lý, mà là một bước ngoặt trong cách tiếp cận phát triển vùng.
(VNF) - Theo TS. Trần Khắc Tâm, sau khi sáp nhập các tỉnh thành, lãnh đạo mới cần công bố một "luật chơi" rõ ràng, nhất quán cho toàn bộ không gian kinh tế mới.
(VNF) - Luật sư Nguyễn Thanh Hà, Chủ tịch Công ty Luật SBLAW, khẳng định Nghị quyết 68 về kinh tế tư nhân không chỉ đưa ra những mục tiêu hành động cụ thể, mà còn chuyển hướng tư duy từ "quản lý đất đai" sang "tạo lập điều kiện để doanh nghiệp phát triển bền vững trên nền tảng pháp lý minh bạch, công bằng".
(VNF) - Chuyên gia kinh tế Nguyễn Hoàng Dũng cho rằng, việc đưa các doanh nghiệp nhà nước quay trở lại sự quản lý trực tiếp các bộ chủ quản, thoạt nhìn là một sự “hồi quy thể chế”, nhưng nếu được nhìn nhận một cách thực tiễn, thì đây cũng là cơ hội để định hình lại vai trò chiến lược của doanh nghiệp nhà nước trong hệ sinh thái kinh tế quốc dân hiện đại.
(VNF) - Luật sư Nguyễn Thị Thu, Đoàn luật sư TP. Hà Nội cho rằng, nếu bỏ hoàn toàn thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư mà chưa có hệ thống thay thế đủ mạnh về hậu kiểm, công khai quy hoạch và dữ liệu quản lý đầu tư, nhà quản lý sẽ đối diện với nguy cơ bỏ lọt rủi ro hoặc bị lợi dụng.
(VNF) - Tạp chí Đầu tư Tài chính - VietnamFinance trân trọng giới thiệu toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Lễ Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).
(VNF) - Quy mô đầu tư của dự án gần 70 tỷ USD là quá lớn đối với bất kỳ một DN Việt Nam nào và đối với cả Chính phủ. Bài toán huy động vốn là rất thách thức nhưng thách thức lớn nhất có lẽ không phải nằm ở vấn đề vốn hay tiền mà đó chính là chúng ta cần một cơ chế làm sao để lựa chọn và triển khai một cách minh bạch, chuyên nghiệp, cộng với sự cải cách mạnh mẽ thị trường vốn Việt Nam để huy động sự tham gia của người dân, doanh nghiệp, nhà đầu tư bao gồm tổ chức quốc tế. VietnamFinance xin giới
(VNF) - PGS.TS Trần Đình Thiên cho rằng, đến thời điểm hiện tại, không còn lý do gì để không… mở hết cỡ cho khu vực kinh tế tư nhân. Đồng thời, cần mạnh dạn loại bỏ các hệ thống pháp lý, cơ chế chính sách cũ kỹ, lỗi thời.
(VNF) - Hàng loạt vụ án, hàng trăm đối tượng liên quan đến hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ đã bị khởi tớ. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đăng Sinh – Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam: Đây mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.
(VNF) - Theo ông Lê Thế Chính - đại diện Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) - chống hàng giả, hàng nhái không còn chỉ là cuộc chiến trên thị trường truyền thống mà đã lan rộng ra môi trường số, nơi các nền tảng mạng xã hội và sàn thương mại điện tử trở thành “địa bàn mới” của các hành vi vi phạm.
(VNF) - Ông Vũ Văn Thanh, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hoa Sen chia sẻ về những tổn thất mà doanh nghiệp chân chính đang phải gánh chịu trong một thị trường thiếu minh bạch nếu như hàng giả vẫn tồn tại trên thị trường.
(VNF) - Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, việc đánh giá khu vực kinh tế tư nhân hiện nay còn nhiều bất cập khi “gộp chung” doanh nghiệp lớn, nhỏ và hộ kinh doanh để tính toán, từ đó đưa ra kết luận năng suất và hiệu quả thấp.
(VNF) - Ngày 11/9, Ban Quản lý khu kinh tế và khu công nghiệp tỉnh Khánh Hòa tổ chức lễ trao quyết định chấp thuận nhà đầu tư thực hiện 2 dự án Khu đô thị mới Tu Bông và Khu đô thị mới Đầm Môn tại Khu Kinh tế Vân Phong.